Ρέιμοντ (Ρεντ) Ρέντιγκτον, πρωταγωνιστής της δημοφιλούς σειράς «Blacklist», ένας πρώην πράκτορας και ιδιοφυής φυγάς, ο οποίος αντιμετωπίζει, ως επί το πλείστον, τις περιστάσεις με σαρκασμό και φονικές ατάκες, αποφάνθηκε ότι «σε αυτόν τον κόσμο δεν υπάρχουν πλευρές. Υπάρχουν μόνο παίκτες». Δεν είναι γνωστό αν ο Αλέξης Τσίπραςσυγκαταλέγεται στους φαν της σειράς, ωστόσο το πνεύμα του Ρέντιγκτον διαπέρασε την ομιλία του στη Βουλή την Τετάρτη. Ο Πρωθυπουργός έδωσε στον εαυτό του τον ρόλο του ενός παίκτη, έχρισε μοναδικό αντίπαλό του τον Κυριάκο Μητσοτάκη και εξαφάνισε τους υπόλοιπους πολιτικούς αρχηγούς. «Το δίλημμα», είπε, «που τίθεται στους βουλευτές, αλλά και στους πολίτες, είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ και η Νέα Δημοκρατία διαμορφώνουν έναν νέο διπολισμό. Από τη μια μεριά είναι αυτό που εμείς ονομάζουμε «προοδευτικός πόλος» με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ και από την άλλη τι είναι; Το κόμμα του Μητσοτάκη, ο οποίος δεν έχει καμία σχέση με τον Μητσοτάκη που γνωρίσαμε παλιά, είναι το κόμμα του κ. Σαμαρά, του κ. Βορίδη, του κ. Γεωργιάδη». Στις εκλογές, κατά τον κ. Τσίπρα, θα συγκρουστεί «η Ελλάδα της προόδου απέναντι στην Ελλάδα της συντήρησης. Η Ελλάδα των πολλών απέναντι στην Ελλάδα των λίγων, των τζακιών, των πορφυρογέννητων».
Η πόλωση απειλεί με εξαφάνιση κάποιους
Οι αρχηγοί των μικρότερων κομμάτων εξοργίστηκαν με το πολιτικό τοπίο που περιέγραψε και επιχειρεί να διαμορφώσει ο κ. Τσίπρας. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι η πόλωση απειλεί άλλους με συρρίκνωση και άλλους με εξαφάνιση και ρευστοποιεί το πολιτικό τοπίο. Ο Πρωθυπουργός έχει δίκιο όταν λέει ότι η συνθήκη των Πρεσπών αποτελεί καταλύτη αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού. Εκεί που κάνει λάθος είναι ότι θα κατευθύνει εκείνος, σύμφωνα με τις επιθυμίες του, τις αλλαγές που περιγράφει και ότι θα καταλάβει με άνεση το «τεράστιο κενό στον «μεσαίο χώρο» που έχει προκαλέσει η μετατόπιση της Νέας Δημοκρατίας προς τα άκρα της δεξιάς ρητορικής» όπως παρατήρησε στην ομιλία του.
Στο 65% τα δύο μεγάλα κόμματα
Από την εξίσωση λείπει κατ’ αρχάς η Χρυσή Αυγή, η οποία δεν φαίνεται να αφανίζεται από την αναμέτρηση Τσίπρα – Μητσοτάκη. Αλλά ο Πρωθυπουργός ενδιαφέρεται αυτή τη στιγμή περισσότερο για τη δημιουργία εντυπώσεων παρά για την ουσία. Και ένα ουσιαστικό στοιχείο της συγκυρίας είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών αντιτίθεται στη συμφωνία των Πρεσπών. Το Μακεδονικό, καλώς ή κακώς, έχει κυριαρχήσει στη δημόσια ατζέντα και καλύπτει οποιοδήποτε άλλο θέμα, κοινωνικό, αναπτυξιακό, οικονομικό, επιχειρεί να ανοίξει η κυβέρνηση. Οι ψηφοφόροι που έχουν δυσαρεστηθεί και απομακρυνθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι αμφίβολο αν θα τον στηρίξουν ξανά εξαιτίας του διεθνώς θετικού αντικτύπου που θα έχει η ψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών, όπως εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη. Οι δημοσκοπήσεις δεν δείχνουν μαζικές μετατοπίσεις του εκλογικού σώματος, τα δύο μεγάλα κόμματα συγκεντρώνουν συνολικά περί το 65%, πάνω-κάτω όσο είχαν και πριν, τα μεσαία κόμματα περί το 23% και τα μικρότερα περί το 11%. Τα ποσοστά αυτά δεν αναμένεται να μεταβληθούν όσο δεν κατατίθεται μια πολιτική πρόταση με πραγματική επιρροή στους πολίτες.
Ο πόλεμος ανάμεσα στις Κοινοβουλευτικές Ομάδες
Ο κ. Τσίπρας έχει αναμφισβήτητο επικοινωνιακό χάρισμα και το χρησιμοποιεί αφειδώς για να συσπειρώσει τους βουλευτές και το εκλογικό του ακροατήριο. Η Βουλή θεωρείται προνομιακό πεδίο για εκείνον έναντι του κ. Μητσοτάκη, αν και στις δύο ημέρες που διήρκεσε η συζήτηση για την πρόταση εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση οι εντυπώσεις μοιράστηκαν ανάμεσα στους δύο αρχηγούς. Η άνεσή του στο βήμα μπόρεσε άραγε να καλύψει την αδυναμία που έκρυβε το γεγονός ότι ο λόγος του ήταν δομημένος στην απαξίωση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ενώ παράλληλα υπερηφανευόταν ότι αυτό που διαχωρίζει την κυβέρνηση από τους αντιπάλους της είναι «η δύναμη των επιχειρημάτων» απέναντι σε κραυγές και συνθήματα χωρίς περιεχόμενο;
Η μάχη ανάμεσα στον κ. Τσίπρα και τον κ. Μητσοτάκη μπορεί να γέρνει πότε από τη μια και πότε από την άλλη πλευρά. Ο πόλεμος, ωστόσο, που δύσκολα θα κερδηθεί είναι αυτός που διεξάγεται ανάμεσα στις Κοινοβουλευτικές Ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας. Η πρώτη είναι πολυπληθέστερη, αλλά η υπεροχή της έγκειται στην έλλειψη ευπρέπειας και σεβασμού του Κοινοβουλίου. Για τους βουλευτές της συμπολίτευσης δεν υπάρχουν κανόνες, παρά μόνο τα δικαιώματα αυτών που εκφράζουν την υπέρτατη αλήθεια του λαού. Οι άλλοι δεν έχουν υπόσταση. Σε προηγούμενες συνεδριάσεις, συγκεκριμένοι υπουργοί, ακόμα και ο Πρωθυπουργός ορισμένες φορές, έδιναν, με χειρονομίες, νεύματα, γελάκια, το σήμα σε συγκεκριμένες ομάδες βουλευτών τους για αποδοκιμασίες των αντιπάλων τους, ιδίως του κ. Μητσοτάκη. Τίποτα δεν ήταν αυθόρμητο. Την προηγούμενη εβδομάδα ο εκνευρισμός ήταν διάχυτος στην ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ και ο Πρόεδρος της Βουλής Νίκος Βούτσης προσπαθούσε με δυσκολία να επιβάλει την τάξη έπειτα από τον έντονο καβγά που είχε προ ημερών με τον πρόεδρο της ΝΔ για το ζήτημα αυτό. Μέχρι και τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα πήραν τα σκάγια, ο οποίος αποχώρησε εκνευρισμένος από την αίθουσα της Ολομέλειας μετά την ομιλία του.
Η νέα υπουργική χωροταξία
Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχαν κάποιον να τους κατευθύνει. Από τα υπουργικά έδρανα έλειπαν οι συνηθισμένοι στυλοβάτες της κυβέρνησης Νίκος Παππάς και Παύλος Πολάκης. Δίπλα στον Πρωθυπουργό καθόταν συνεχώς ο Αλέξης Χαρίτσης, του οποίου η μεγαλύτερη… ακρότητα ήταν να του ψιθυρίζει στο αφτί. Το τρίτο κάθισμα κατέλαβε ο νέος υπουργός Αμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης – εμφανώς έξω από τα νερά του, χειροκρότησε τον κ. Τσίπρα μόνο μία φορά, χλιαρά, όταν τελείωσε την ομιλία του. Ο Πάνος Καμμένοςβρισκόταν κάτω, στις θέσεις που αντιστοιχούν στους Ανεξάρτητους Ελληνες, σιωπηλός, και ο Νίκος Κοτζιάς στην άλλη άκρη, στα «ορεινά», ιδιαιτέρως εκδηλωτικός ανάμεσα σε βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, δίπλα στον άρτι αποσχισθέντα από το Ποτάμι Σπύρο Δανέλλη. Ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος έμεινε για ένα λεπτό στα υπουργικά έδρανα, ίσα-ίσα για να χειροκροτήσει τον Πρωθυπουργό που εκείνη την ώρα κατέβαινε από το βήμα.
Ενδεχομένως να είναι παρακινδυνευμένη η σύνδεση της νέας υπουργικής χωροταξίας με τις εισηγήσεις που δέχεται ο κ. Τσίπρας για πλήρη μεταβολή της φυσιογνωμίας της κυβέρνησης και αναδιάταξη των προσώπων έπειτα από την ψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών.
Τα σχέδια Τσίπρα, η απάντηση Μητσοτάκη και το «τετράγωνο της αμαρτίας»
Είναι ωστόσο βέβαιο ότι η αποχώρηση του κ. Καμμένου από την κυβέρνηση έχει αλλάξει τη δυναμική και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ και έχουν πληθύνει τα στελέχη που ζητούν να απαγκιστρωθεί το Μέγαρο Μαξίμου από το «βλαβερό τετράγωνο», όπως το αποκαλούν, των Π. Πολάκη, Κώστα Βαξεβάνη, Μαρίας Παπασπύρου (γενική επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης) και Δ. Παπαγγελόπουλου. Σε αυτά τα πρόσωπα καταλογίζουν τις ευθύνες για το νοσηρό κλίμα σκανδαλολογίας και για τις επιθέσεις σε πρόσωπα όπως ο Κώστας Σημίτης και ο Λουκάς Παπαδήμος, οι οποίες, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, μόνο ζημιά κάνουν στον ΣΥΡΙΖΑ. Η δυσαρέσκεια επεκτείνεται και στον Ν. Παππά, ιδίως μετά το σκάνδαλο ΔΕΠΑ – Μανώλη Πετσίτη, το οποίο αγγίζει ευθέως τον κ. Τσίπρα. Παράλληλα, η προσπάθεια αφομοίωσης της Κεντροαριστεράς, με το εμπόδιο «Καμμένος» να έχει φύγει από τη μέση, αναθέρμανε τη σχέση του Πρωθυπουργού με την ομάδα των «53».
Ντελίριο με Παπαδήμο
Αγνωστο τι απήχηση έχουν αυτές οι απόψεις στον Πρωθυπουργό. Ειδικά όταν ο ίδιος κατηγόρησε τον κ. Μητσοτάκη και τη Φώφη Γεννηματά ότι έχουν «το θράσος» να του μιλούν για κυβέρνηση-κουρελού, όταν «η κυβέρνηση που στήσατε το 2011, εσείς που για σαράντα χρόνια ήσασταν πολιτικοί αντίπαλοι και μέσα σε μια νύχτα γίνατε φίλοι, διορίζοντας πρωθυπουργό έναν μη εκλεγμένο, τεχνοκράτη αλλά όχι πολιτικό, χωρίς καμία λαϊκή νομιμοποίηση». Οσες φορές ακούστηκε ή υπονοήθηκε το όνομα του κ. Παπαδήμου προκάλεσε ντελίριο στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Παρότι ο κ. Τσίπρας ζήτησε ψήφο εμπιστοσύνης για να ολοκληρώσει η κυβέρνηση τη θητεία της, ο επικρατέστερος μεταξύ των κυβερνητικών στελεχών σχεδιασμός δεν πάει πέρα από τον Μάιο. Θεωρούν ότι το διάστημα αυτό είναι αρκετό για να αξιοποιήσουν το θετικό κλίμα που θα προκαλέσει η ψήφιση της συμφωνίας των Πρεσπών στο διεθνές περιβάλλον, ώστε να προωθήσουν αποφάσεις για την ελάφρυνση του χρέους, όπως η αποπληρωμή μέρους του υψηλότοκου δανείου που έλαβε η Ελλάδα από το ΔΝΤ, κάτι που θα βελτιώσει και τις προοπτικές εξόδου της χώρας στις αγορές. Επιπλέον, ετοιμάζονται να καταθέσουν έντεκα σχέδια νόμου για τις επενδύσεις, τον κατώτατο μισθό, την προστασία της πρώτης κατοικίας κ.ά., προκειμένου να ενισχυθεί το κοινωνικό πρόσωπο της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση-κουρελού και η στρατηγική της ΝΔ
Σε ένα σημείο συμφωνούν κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση. Οτι το δίλημμα των εκλογών θα είναι «Τσίπρας ή Μητσοτάκης». «Ο Κυριάκος Μητσοτάκης», σημειώνουν στην Πειραιώς, «είναι ο φυσικός εκφραστής του μεσαίου χώρου». Τα στελέχη που βρίσκονται κοντά στον πρόεδρο της ΝΔ και τον συνοδεύουν στις περιοδείες του προσπερνούν τα δημοσκοπικά ευρήματα και μιλούν για το κομμάτι των πολιτών που «ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ αλλά σήμερα είναι βαθιά απογοητευμένοι και οργισμένοι με την κυβέρνηση. Αυτούς πρέπει να πείσουμε ότι προτείνουμε ρεαλιστικές λύσεις που θα βελτιώσουν τη ζωή τους, να τους κάνουμε να μας εμπιστευτούν. Και θα ζητήσουμε καθαρές λύσεις, να αποφασίσουν οι πολίτες τι κυβέρνηση θέλουν και να της δώσουν ευρεία εντολή για να μπορεί να διαχειριστεί τα μεγάλα ζητήματα της χώρας» λένε.
Ψηφοδέλτια διεύρυνσης
Εκτιμούν ότι το Ποτάμι θα διαλυθεί και ότι το ΚΙΝΑΛ θα είναι ο μεγάλος χαμένος των εκλογών. Ωστόσο, πιστεύουν ότι η προσπάθεια του κ. Τσίπρα να εμφανιστεί ως ο μοναδικός εκπρόσωπος του μεσαίου χώρου και της Κεντροαριστεράς «είναι άσκηση χωρίς περιεχόμενο». Στα ψηφοδέλτια της ΝΔ, τα οποία θα ανακοινωθούν το προσεχές διάστημα, έχουν ήδη ενσωματωθεί τοπικά στελέχη από τον εκσυγχρονιστικό, φιλοευρωπαϊκό χώρο του παλαιού ΠαΣοΚ, που σηματοδοτούν τη διεύρυνση. «Δεν πρόκειται για ανακύκλωση φθαρμένων προσώπων σαν αυτή που επιχειρεί ο ΣΥΡΙΖΑ» λένε. Μια λεπτομέρεια με σημασία. Την ώρα που ανέβαινε η κυρία Γεννηματά στο βήμα της Βουλής, ο κ. Τσίπρας αποχώρησε από την αίθουσα ενώ ο κ. Μητσοτάκης, όπως κάνει πάντα, έμεινε να την ακούσει. Το γεγονός δεν πέρασε απαρατήρητο από την πρόεδρο του ΚΙΝΑΛ, ούτε η αιχμή του Πρωθυπουργού ότι έχει τους ίδιους λογογράφους με τον κ. Μητσοτάκη, η οποία σήκωσε τους τόνους και ζήτησε εκλογές.
Ο κ. Μητσοτάκης, όπως μεταδίδουν συνεργάτες του, πιστεύει ότι ο Πρωθυπουργός προσπαθεί μέσω της έντασης για τη συμφωνία των Πρεσπών να καλύψει την «πολιτική ανωμαλία» της κυβέρνησής του, η οποία για να έχει 151 βουλευτές στηρίζεται στην Κατερίνα Παπακώστα, στην Ελενα Κουντουρά, στον Βασίλη Κόκκαλη, στον ανεξάρτηρο βουλευτή Σπ. Δανέλλη και σε δύο βουλευτές των ΑΝΕΛ, τους Θανάση Παπαχριστόπουλο και Κώστα Ζουράρι. «Πρόκειται για μια κυβέρνηση-κουρελού και αν ο κ. Τσίπρας νομίζει ότι θα το ξεχάσουμε είναι γελασμένος» προειδοποιούν.
Η ιδέα για πρόταση δυσπιστίας
Παρ’ όλα αυτά, λίγο έλειψε να δώσουν μια εύκολη νίκη στον αντίπαλό τους. Το βράδυ της Τετάρτης ο κ. Μητσοτάκης δέχθηκε, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, εισηγήσεις να καταθέσει η ΝΔ, μετά την ψηφοφορία για την πρόταση εμπιστοσύνης, πρόταση δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης.
Το σκεπτικό εκείνων που εισηγήθηκαν την ιδέα αυτή ήταν να συντονιστεί η ΝΔ με το συλλαλητήριο κατά της συμφωνίας των Πρεσπών, που όμως απορρίφθηκε όταν παρενέβησαν εμπειρότερα στελέχη και προειδοποίησαν για τον κίνδυνο γελοιοποίησης.
Ο κ. Τσίπρας φαίνεται ότι το πληροφορήθηκε και πέταξε τη σπόντα του όταν βρέθηκε στο βήμα της Βουλής. «Τι θέλετε; Θέλετε να στοιχηθείτε δίπλα από κάποιους ακραίους που οργανώνουν συλλαλητήρια. Να τους βοηθήσουμε να έρθουν, να τους δούμε, κανένα πρόβλημα. Ποιο είναι το πρόβλημά σας;» είπε απευθυνόμενος στον κ. Μητσοτάκη. Αυτά έγιναν αντιληπτά μόνο από όσους γνώριζαν το παρασκήνιο.
Στο προσκήνιο διεσώθη η επιδίωξη της ΝΔ να εξηγήσει συστηματικά και τεκμηριωμένα την κριτική και τις αντιρρήσεις της στη συμφωνία των Πρεσπών και γιατί πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει την εθνική στρατηγική 150 ετών να μη διεκδικεί η Ελλάδα την αποκλειστικότητα του όρου «Μακεδονία», αλλά και να μην την παραχωρεί σε άλλους.
Ο κ. Μητσοτάκης θα μιλήσει στην παρουσίαση του βιβλίου που συνέγραψαν οι καθηγητές Αγγελος Συρίγος και Ευάνθης Χατζηβασιλείου με τίτλο «Η Συμφωνία των Πρεσπών και το Μακεδονικό» (εκδόσεις Πατάκη). Επίσης, από την Πειραιώς επαναλαμβάνουν ότι θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους «για να μην κυρωθεί η επιζήμια συμφωνία των Πρεσπών και κατά συνέπεια ούτε το πρωτόκολλο ένταξης της πΓΔΜ στο ΝΑΤΟ».
Κατηγορούν την κυβέρνηση ότι θέλησε να αξιοποιήσει ένα εθνικό θέμα για μικροκομματικά οφέλη και ότι επιχειρεί να διαστρεβλώσει τη θέση της ΝΔ, η οποία είναι υπέρ της λύσης αυτού του χρονίζοντος ζητήματος, αλλά δεν αποδέχεται τις παραχωρήσεις για «μακεδονική» γλώσσα και ταυτότητα.
