«Η παγκοσμιοποίηση και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση» είναι το κεντρικό θέμα του εφετινού Φόρουμ του Νταβός. Και όταν μιλάμε για τέταρτη βιομηχανική επανάσταση, μιλάμε βέβαια για την επανάσταση των νέων τεχνολογιών. Πρόκειται για μια πραγματικότητα τεχνολογικών ανατροπών που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας, η οποία μοιάζει αναπόδραστη. Συνάμα εμφανίζει και τάσεις αυτονόμησης: τα τεχνολογικά επιτεύγματα μερικές φορές μοιάζουν ανεξέλεγκτα. Ιδιαίτερα η περιβόητη τεχνητή νοημοσύνη από ευλογία φαίνεται πως εύκολα εξελίσσεται σε εφιάλτη. Οπως στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας… Η ιαπωνική ξενοδοχειακή αλυσίδα Henn Na είχε εδώ και κάποια χρόνια τη φαεινή ιδέα να αντικαταστήσει τους υπαλλήλους που απασχολούσε με ρομπότ. Ηθελε συγκεκριμένα να γίνει η πρώτη επιχείρηση του κλάδου παγκοσμίως που τα ξενοδοχεία της θα διοικούνται και θα λειτουργούν αποκλειστικά με ρομπότ. Εν τέλει, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Wall Street Journal», αναγκάστηκε πρόσφατα να… ξαποστείλει αρκετά από τα 243 ρομπότ που είχε τοποθετήσει σε καίρια πόστα (ακόμα και στις ρεσεψιόν) και να επαναπροσλάβει ανθρώπους για να κάνουν τη δουλειά.
Η Χούρι και το ροχαλητό
Για την ακρίβεια, ο παράγων άνθρωπος ουδέποτε έπαψε να επεμβαίνει στα ξενοδοχεία της Henn Na για να διορθώνει τα πάμπολλα λάθη στα οποία υπέπιπταν τα ρομπότ. Κάποιες από τις ιστορίες που διηγούνται οι πελάτες των Henn Na είναι κωμικοτραγικές – ευτυχώς η εταιρεία παρενέβη προτού συμβεί κάποιο δραματικό και μη αναστρέψιμο συμβάν.
Ενας πελάτης, για παράδειγμα, των ιαπωνικών ξενοδοχείων κατήγγειλε ότι δεν μπόρεσε να ησυχάσει τη νύχτα επειδή κάθε λίγο και λιγάκι τον ξυπνούσε η υπηρεσία δωματίου (ένα ρομπότ δηλαδή, με το όνομα Χούρι) για να τον ρωτήσει: «Συγγνώμη, δεν είμαι σίγουρη ότι κατάλαβα τι ζητήσατε»… Τίποτα δεν είχε ζητήσει ο ταλαίπωρος πελάτης. Απλώς μόλις αποκοιμιόταν άρχιζε να ροχαλίζει και η πρόθυμη Χούρι μη αναγνωρίζοντας τη… διάλεκτο έσπευδε να τον ξυπνήσει για να ρωτήσει τι της ζήτησε!
Μια νύχτα ολόκληρη προσπαθούσε ο πελάτης να απενεργοποιήσει ή να φιμώσει, τέλος πάντων, τη μηχανική καμαριέρα. Εις μάτην. Ευλόγως η Χούρι είναι ένα από τα ρομπότ που «απολύθηκαν». Κάποιους «συναδέλφους» της τους έντυσαν κατάλληλα και τους τοποθέτησαν στο πιάνο (μηχανικό προφανώς, δηλαδή πιανόλα) καταδικάζοντάς τους να υποκρίνονται ότι παίζουν μουσική εις το διηνεκές. Δεν ακούγεται και τόσο καλόγουστο, αλλά τέλος πάντων…
Αποσυντονισμοί και αντιβιοτικά
Η Henn Na ιδρύθηκε το 2015 και στην αρχή προμηθεύτηκε 80 ρομπότ για να καλύψει τις ανάγκες μιας μονάδας που ανέγειρε σε μια απομονωμένη αγροτική περιοχή όπου δυσκολευόταν πολύ να βρει ξενοδοχοϋπαλλήλους για να προσλάβει. Οι υπηρεσίες που προσέφεραν τα ρομπότ αρχικά ήταν πολύ απλές. Κουβαλούσαν τις αποσκευές των πελατών, μάζευαν τα σκουπίδια και ανακάτευαν τα κοκτέιλ που είχε φτιάξει, βέβαια, ο μπάρμαν. Οι πελάτες έβρισκαν διασκεδαστικό το θέαμα των μηχανικών αχθοφόρων, των καθαριστών και των αναδευτήρων κοκτέιλ. Οχι μόνο διότι τα ρομπότ έκαναν τη δουλειά, αλλά και επειδή δεν έπαιρναν φιλοδώρημα. Η διοίκηση της Henn Na αποφάσισε να επενδύσει σοβαρά σε αυτή την τεχνολογία αιχμής που διαφήμιζε όχι μόνο την ξενοδοχειακή αλυσίδα σε ολόκληρο τον κόσμο αλλά και τα τεχνολογικά επιτεύγματα της Ιαπωνίας, που θεωρείται άλλωστε διεθνώς πρωτοπόρος σε θέματα ρομποτικής και ιδιαίτερα ανθρωποειδών. «Τότε άρχισαν τα μεγάλα προβλήματα» παραδέχεται στη «Wall Street Journal» ο μάνατζερ του ομίλου Τακεγιόσι Οε. Διότι μπορεί η Henn Na να έδιωξε τους ξενοδοχοϋπαλλήλους της για να τους αντικαταστήσει με ρομπότ, άρχισε όμως να προσλαμβάνει όλο και περισσότερους τεχνικούς για να επαναρρυθμίζουν τα ανθρωποειδή ρομπότ (κάποια για λόγους αμφιλεγόμενους είχαν τη μορφή δεινοσαύρων), που έκαναν διαρκώς ανοησίες. Τα ρομπότ άρχισαν επίσης να αρπάζουν… ιούς και να χρειάζονται συχνά επαναπρογραμματισμό.
Το πάτημα της γάτας
Πέραν αυτών, τα ρομπότ της υποδοχής ήξεραν να κάνουν κράτηση δωματίων στους πελάτες, αλλά δεν είχαν ιδέα (ούτε μπορούσαν να βρουν) πότε φεύγει μια πτήση ή τι αξίζει να δει κανείς και τι να επισκεφθεί σε κοντινή απόσταση από το ξενοδοχείο. Το ρομπότ-τυραννόσαυρος, που έκανε τον ρεσεψιονίστ, αντιμετώπιζε μάλιστα πολλές δυσκολίες για να βγάλει μόνο του φωτοτυπία του διαβατηρίου του πελάτη. Ακόμα και τα ρομπότ-αχθοφόροι αδυνατούσαν να εξυπηρετήσουν το σύνολο των 100 δωματίων μιας ξενοδοχειακής μονάδας. Κινούνταν μόνο σε επίπεδα πατώματα, δεν μπορούσαν να ανέβουν ούτε ένα μικρό σκαλοπάτι, ενώ όταν κινούνταν σε εξωτερικούς χώρους του ξενοδοχείου μπλόκαραν τα ροδάκια τους.
Ρώτησαν κάποτε τον διάσημο βρετανό φυσικό και μαθηματικό Ρότζερ Πένροουζ αν η τεχνητή νοημοσύνη θα βρεθεί κάποια στιγμή σε θέση να κάνει ό,τι μπορεί να κάνει το ανθρώπινο μυαλό. «Ομολογουμένως οι υπολογιστές παίζουν σήμερα σκάκι καλύτερα από τον άνθρωπο. Αναρωτιέμαι όμως αν «κατανοούν» το παιχνίδι όπως εμείς» απάντησε. Και πρόσθεσε ο σύγχρονος αυτός φιλόσοφος των επιστημών ότι «σε κάθε περίπτωση η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα μπορέσει ποτέ να συλλάβει το πάτημα της γάτας και το άρωμα του τριαντάφυλλου».
