Σε διαδικασία οριζόντιας τακτοποίησης παράνομων αλλαγών χρήσεων γης, εις βάρος της δασικής γης και υπέρ της «τακτοποίησης» αυθαιρέτων, οδηγούν οι προωθούμενες ρυθμίσεις για τις οικιστικές πυκνώσεις, όπως αναφέρει στο σχόλιό της επί της διαβούλευσης η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ).
Αντίστοιχους φόβους και ανησυχίες εκφράζει και το WWF Ελλάς, το οποίο επισημαίνει για το νεοπαγές μόρφωμα των οικιστικών πυκνώσεων (των χωριών αυθαιρέτων εντός δασών, δασικών εκτάσεων κ.λπ.) ότι στόχος του δεν είναι η «περιβαλλοντική διαχείριση» της δασικής γης που έχει παράνομα οικοδομηθεί, αλλά η ιστορικά πρωτοφανής νομιμοποίηση κάθε είδους αυθαίρετων κατασκευών που υφίστανται εντός αυτής.
Πάντως, στη διαβούλευση επί του νομοσχεδίου για τις οικιστικές πυκνώσεις συμμετείχαν στην πλειονότητα πολίτες και φορείς οικιστών και οικοδομικών συνεταιρισμών (συνολικά συγκεντρώθηκαν 92 σχόλια), οι οποίοι εξέθεταν την αγωνία τους για την περιουσία τους, δηλώνοντας, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, την αντίθεσή τους στον τρόπο διαχείρισης των περιοχών τους με το… εργαλείο των οικιστικών πυκνώσεων.
«Η αθρόα, συλλήβδην και άνευ επιστημονικών κριτηρίων διαδικασία εξαίρεσης από την κατεδάφιση / «ρύθμισης» αυθαιρέτων εντός δασικών εκτάσεων, θέτοντας πολύ αδρά κριτήρια εξαίρεσης από την υπαγωγή στις διατάξεις του σχεδίου νόμου (Εθνικοί Δρυμοί, Υγρότοποι Ramsar, Δίκτυο Natura 2000, αναδασωτέες εκτάσεις κ.ά.), προκαλεί έντονο προβληματισμό και ανησυχία, ειδικά αν ιδωθεί υπό το πρίσμα των ακραίων φαινομένων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, όπως αυτά που με τραγικό τρόπο βιώσαμε πρόσφατα σε Μάτι και Μάνδρα» σημειώνει η ΕΛΛΕΤ.
Αλλωστε, επισημαίνεται ότι είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους που τίθεται ζήτημα «τακτοποίησης» αυθαιρέτων σε δάση, καθ’ υπέρβαση της βασικής «κόκκινης γραμμής» στη μακρά ιστορία των σχετικών νομοθετικών διατάξεων, σύμφωνα με την οποία από αυτές πάντα εξαιρούνταν τα δάση και οι δασικές εκτάσεις, «ενώ εύλογα δημιουργούνται συνειρμοί και φόβοι για ενδεχόμενες μελλοντικές αντίστοιχες «υπερβάσεις» ως προς τις ομοίως διαχρονικές εξαιρέσεις ρεμάτων, αιγιαλών-παραλιών κ.λπ.».
Οπως σημειώνει η ΕΛΛΕΤ, με τις προτεινόμενες διατάξεις προβλέπεται οριζόντια διαδικασία τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών, εντός των κατά τεκμήριο δασικών εκτάσεων των οικιστικών πυκνώσεων, που προδήλως αντίκειται στις συνταγματικές επιταγές το άρθρου 24 (παρ. 1), όπως αυτές ερμηνεύονται από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Στο εκτενές σχόλιό της η ΕΛΛΕΤ τονίζει ότι παρακάμπτεται για την εν λόγω διαδικασία «ρύθμισης» αφενός μεν το ειδικό πολεοδομικό καθεστώς, αφετέρου δε το ιδιοκτησιακό καθεστώς των οικιστικών πυκνώσεων, «στοιχεία που όμως δεν είναι δυνατόν να μη λαμβάνονται υπόψη για την αξιολόγηση των περιλαμβανόμενων αυθαίρετων κατασκευών, καθόσον αποτελούν απαραίτητα στοιχεία για την επιστημονικά ορθή και εξατομικευμένη στάθμιση της αναγκαιότητας και δυνατότητας διατήρησης κτισμάτων εντός αυτών».
De facto νόμιμα πολλά αυθαίρετα
Το σχέδιο νόμου προβλέπει τόσο μεγάλα χρονικά όρια διατήρησης (40 και 25 έτη, ανάλογα με το αν οι κατασκευές προϋφίστανται ή όχι του Συντάγματος του 1975 αντιστοίχως), ώστε στην πράξη να δημιουργούνται συνθήκες de facto μονιμότητας και ανοχής στην αυθαιρεσία.
Μάλιστα η ΕΛΛΕΤ παραθέτει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να καταδείξει το μέγεθος του προβλήματος: «Για αυθαίρετο του 1975 στη λήξη της ρύθμισης ο ιδιοκτήτης του κτίσματος θα έχει αδιάλειπτη νομή επί [2018-1975]+40=43+40= 83 χρόνια! Αλλωστε έτσι θα υπάρξουν ακόμα και περιπτώσεις που θα έχουμε κτίρια με ηλικία μεγαλύτερη των 100 ετών, ώστε πλέον να θεωρούνται κατά τεκμήριο εν δυνάμει και νεότερα μνημεία (βλ. εδ. 1β, άρθρου 6, Ν. 3028/2002), με αποτέλεσμα για την κατεδάφισή τους να απαιτείται προηγούμενη έγκριση των υπηρεσιών του υπουργείου Πολιτισμού! Κατά μείζονα λόγο, δεν διασφαλίζει την, κατά μαχητό τεκμήριο, κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου επί των δασικών αυτών εκτάσεων, αφού δεν αποτελεί προϋπόθεση για την υπαγωγή στις διατάξεις του σχεδίου νόμου η διασαφήνιση, οριστικά και τελεσίδικα με έκδοση σχετικής δικαστικής απόφασης, του ιδιοκτησιακού καθεστώτος».
Η αντιπρόταση της ΕΛΛΕΤ περιλαμβάνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις, μεταξύ των οποίων την κύρωση των δασικών χαρτών και στα τμήματα των οικιστικών πυκνώσεων με έλεγχο και προ της ανάρτησής τους και όχι μόνο προ της κύρωσής τους. Επίσης, προτείνει την εκτέλεση των τελεσίδικων πρωτοκόλλων κατεδάφισης, με προτεραιότητα στις εκτάσεις που είναι καταπατημένες (με πράξεις διοικητικής αποβολής), την ολοκλήρωση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Δάση και τη σύνταξη των τοπικών σχεδίων δασικής διαχείρισης για όλα τα δασικά οικοσυστήματα της χώρας.
Στην ίδια λογική, και το WWF Ελλάς επισημαίνει ότι πριν από οποιαδήποτε νέα προσπάθεια περαιτέρω τακτοποιήσεων αυθαιρέτων είναι απόλυτα απαραίτητο οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες να προχωρήσουν σε γενναία και ουσιαστική εφαρμογή αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων και πρωτοκόλλων κατεδάφισης, κατά προτεραιότητα σε οικολογικά σημαντικές περιοχές, όπως όλοι οι τόποι του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, λεκάνες απορροής και παράκτια ζώνη.
«Ασυλία» στην άμορφη οικιστική ανάπτυξη
Επίσης, η περιβαλλοντική οργάνωση επισημαίνει ότι οι «οικιστικές πυκνώσεις» παρέχουν μια πρωτοφανή «ασυλία» στην άμορφη και ασύντακτη οικιστική ανάπτυξη, ακόμα και μέσα στα δάση και τις δασικές εκτάσεις. «Η οριζόντια νομιμοποίηση αυθαιρέτων με μόνο κριτήριο τη γενικόλογη πρόβλεψη να «επιτρέπεται η δόμηση» ή να επιτρεπόταν η δόμηση πριν από την υπαγωγή της περιοχής σε καθεστώς προστασίας, αποκαλύπτει τη βούληση του υπουργείου για πολεοδόμηση των δασών και δασικών εκτάσεων που βρίσκονται σε ιώδη περιγράμματα και έχουν οικοδομηθεί παράνομα.
Ειδικά δε η πρόβλεψη για ανάρτηση του δασικού χάρτη με τις περιλαμβανόμενες σε αυτόν οικιστικές πυκνώσεις δεν μπορεί να εγγυηθεί την αποτελεσματική προστασία των δασικών περιοχών, δεδομένης της τακτοποίησης των αυθαιρέτων εντός του ιώδους περιγράμματος. Επί της ουσίας, το νομοσχέδιο εδραιώνει την παράνομη μεταβολή του δασικού χαρακτήρα των εκτάσεων αυτών και τη μετατροπή τους σε οικιστικούς υποδοχείς» σημειώνει στο σχόλιό του επί της διαβούλευσης το WWF.
Επιπλέον, η χρονική στιγμή της διαβούλευσης συμπίπτει με την εκδίκαση στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας αίτησης ακύρωσης κατά της ισχύουσας απόφασης 34844/2016 των υπουργών Περιβάλλοντος για τα κριτήρια προσδιορισμού των οικιστικών πυκνώσεων. Ο σεβασμός των λειτουργιών του κράτους, σύμφωνα με την περιβαλλοντική οργάνωση, «θα επέβαλλε την αποχή από κάθε σχετική νομοθετική πρωτοβουλία ωσότου το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο αποφανθεί οριστικά για τη συνταγματικότητα του μορφώματος των οικιστικών πυκνώσεων».
