Απανθρακοποίηση, αποκεντρωμένη παραγωγή και ψηφιοποίηση αποτελούν το τρίπτυχο το οποίο συνθέτει τον ενεργειακό καμβά του 2019 σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Ελλάδα, ο μετασχηματισμός του τομέα έχει τους δικούς του ρυθμούς, καθώς οι εξελίξεις περιπλέκονται από τα μνημονιακά βαρίδια και τις γεωπολιτικές συνθήκες.
Ομως οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα είναι παράλληλα και ευκαιρίες, αν καταφέρει να τις εκμεταλλευτεί. Στο κεφάλαιο της απανθρακοποίησης, ο ενεργειακός σχεδιασμός έως το 2030 προβλέπει περιορισμό του λιγνίτη στο 17% του ενεργειακού μείγματος και αξιοποίηση του φυσικού αερίου για την περίοδο της μετάβασης σε μια εποχή κυριαρχίας των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), για τις οποίες ο στόχος είναι συμμετοχή 32% στην κατανάλωση και 55%-57% στην ηλεκτροπαραγωγή.
Μεγαλόπολη-Φλώρινα
Η δρομολόγηση της πώλησης λιγνιτικών στοιχείων της ΔΕΗ ακροβατεί. Αφενός η διατήρησή τους απειλεί να διαιωνίσει το ρυπογόνο λιγνιτικό μοντέλο ηλεκτροπαραγωγής, αφετέρου εξασφαλίζει την ενεργειακή ασφάλεια σε μια χώρα που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ρεύματος. Γι’ αυτό η κυβέρνηση αποφεύγει μια… βεβιασμένη απόσυρση των μονάδων, αν και οι προσπάθειες διατήρησής τους (π.χ. Αμυνταίου) πέρα από τον επιτρεπόμενο χρόνο λειτουργίας τους ενδέχεται να επιφέρουν βαριά πρόστιμα. Σε κάθε περίπτωση, σύντομα αναμένεται να φανεί εάν τελικά οι επενδυτές που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις μονάδες Μεγαλόπολης και Φλώρινας θα καταθέσουν δεσμευτικές προσφορές, με ένα αξιοπρεπές τίμημα, δεδομένης και της αλματώδους αύξησης των τιμών δικαιωμάτων ρύπων που επηρεάζουν την βιωσιμότητα της επένδυσης.
Αιολικά πάρκα
Οι ΑΠΕ θα είναι ο μεγάλος κερδισμένος της ενεργειακής μετάβασης. Ο σχεδιασμός προβλέπει επενδύσεις 8,5 δισ. ευρώ σε έργα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ, ενώ το 2019 αναμένεται ότι θα γίνει το μεγάλο… μπουμ στις ενεργειακές κοινότητες (πολιτών, αγροτών, συνεταιρισμών, δήμων κ.λπ.) που αναμένεται να μετατραπούν σε έναν δυναμικό παίκτη της αγοράς πράσινης ενέργειας. Ωστόσο, οι στόχοι που έχουν τεθεί, όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, δεν θα επιτευχθούν δίχως νέες μεγάλες επενδύσεις σε χερσαία και υπεράκτια αιολικά πάρκα. Ο τελευταίος διαγωνισμός ΑΠΕ έδειξε ότι οι επενδυτές με επιθετικές προσφορές κατοχύρωσαν έργα πολλών μεγαβάτ.Σύμφωνα με τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έως το τέλος του 2020 θα δημοπρατηθούν συνολικά 2.600 MW.
Για την προώθηση όμως των ΑΠΕ πρέπει να προχωρήσουν τα έργα διασύνδεσης των νησιών όπου υπάρχει σημαντικό αιολικό δυναμικό. Τα σχέδια προβλέπουν επενδύσεις 8,8 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία στις υποδομές του συστήματος. Σήμερα έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση διασύνδεσης των Κυκλάδων (Σύρος, Πάρος, Μύκονος), σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες της δεύτερης φάσης (Νάξος) και συμβασιοποιήθηκε η τρίτη φάση για την πόντιση δεύτερου υποβρύχιου καλωδίου μεταφοράς ρεύματος υψηλής τάσης μεταξύ Σύρου και Λαυρίου, έργο που θα ολοκληρωθεί το 2020.
Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις
Σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με το Ηπειρωτικό Σύστημα – προϋπολογισμού άνω του 1,3 δισ. ευρώ – οι συμβάσεις για την πρώτη φάση (Κρήτης – Πελοποννήσου) υπογράφηκαν. Για τη δεύτερη φάση (Κρήτης – Αττικής) η υπόθεση εξελίσσεται σε ένα power game μεταξύ Βρυξελλών, Αθήνας και Κύπρου. Εδώ και μήνες, γίνονται προσπάθειες για να ξεμπλέξει ο… μίτος τής Αριάδνης Interconnection (εταιρεία θυγατρική του ΑΔΜΗΕ) που διεκδικεί την κατασκευή του έργου. Ωστόσο, για το ίδιο πρότζεκτ ως φορέας υλοποίησης εμφανίζεται και η κυπριακών συμφερόντων εταιρεία EuroAsia Interconnector, επίσημος φορέας υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ισραήλ – Κύπρος – Κρήτη – Αττική. Οσο για τις διασυνδέσεις των Δωδεκανήσων, παραπέμπονται στο μακρινό 2029 και των νησιών του Βορείου Αιγαίου στο 2031.
Στο λιανεμπόριο ρεύματος, δραστηριοποιούνται 20 εταιρείες που κατέχουν το 22% της αγοράς, αν και κυρίαρχος παίκτης παραμένει η ΔΕΗ.
Αγωγοί
Στις υποδομές φυσικού αερίου προωθούνται και υλοποιούνται έργα όπως είναι ο αγωγός ΤΑΡ (θα μεταφέρει αζέρικο αέριο, μέσω Ελλάδας, στην Ευρώπη) ο ελληνοβουλγαρικός IGB, ο ελληνο-σκοπιανός αγωγός που θα συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την πΓΔΜ και η πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης αερίου στην Αλεξανδρούπολη.
