Το 2018 ήταν μια χρονιά στην οποία πολλοί Γερμανοί βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν με διάφορες αφορμές. Τον Οκτώβριο διαδήλωσαν στο Βερολίνο περίπου 240.000 άνθρωποι υπέρ μιας ανοιχτής κοινωνίας και κατά των αποκλεισμών. Ο αριθμός των διαδηλωτών ήταν έξι φορές μεγαλύτερος από ό,τι αναμένονταν. Ένα μήνα νωρίτερα, τον Σεπτέμβριο, στο Κέμνιτς 65.000 άνθρωποι συμμετείχαν σε μεγάλη αντιρατσιστική συναυλία με σύνθημα «Είμαστε περισσότεροι» («Wir sind mehr»), ως αντίλογο στις μεγάλες συγκεντρώσεις ακροδεξιών. Η μεγαλειώδης συναυλία στο Κέμνιτς με διάσημα ροκ και πανκ συγκροτήματα έγινε «viral» στέλνοντας ηχηρό μήνυμα κατά της ξενοφοβίας.

Ήταν το 2018 μια χρονιά διαδηλώσεων για τη Γερμανία; Ο Ζεμπάστιαν Χάουνς, πολιτικός επιστήμονας και ειδικός στη μελέτη κινημάτων από το Πανεπιστήμιο της Βρέμης εκτιμά ότι δεν μπορούν ακόμη να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα ως προς τους αριθμούς. Υπενθυμίζει πάντως ότι και το 2017 έγιναν στη Γερμανία μεγάλες διαδηλώσεις, με κορυφαίες στο Αμβούργο στη Σύνοδο των G20. Και στο Μόναχο διαδήλωσαν πολίτες ενάντια στο νέο νόμο αναφορικά με την αστυνόμευση. «Το ζήτημα της εσωτερικής ασφάλειας κινητοποιεί τους πολίτες στη Γερμανία» αναφέρει ο Ζ. Χάουνς.

Τα «κίτρινα γιλέκα» ως καθαρά γαλλικό φαινόμενο

Παρά την κινητοποίηση πάντως των Γερμανών κατά της ξενοφοβίας και του ρατσισμού ή της αστυνομικής βίας δεν υπήρξε στη Γερμανία κάτι αντίστοιχο με τα «κίτρινα γιλέκα» της Γαλλίας. Αυτό οφείλεται, σύμφωνα με τον Ζ. Χάουνς, στο ότι οι μαζικές κινητοποιήσεις στη Γαλλία είχαν κοινωνικό και ταξικό χαρακτήρα, οι πολίτες εκεί διεκδικούσαν καλύτερους μισθούς και έθεταν στο επίκεντρο την φτώχεια. Στη Γαλλία τα κοινωνικά ζητήματα έχουν πιο έντονο χαρακτήρα, εκτιμά ο γερμανός ειδικός, συμπληρώνοντας ότι οι Γερμανοί βγαίνουν στους δρόμους για άλλου τύπου θέματα: για την κλιματική αλλαγή και το μέλλον του πλανήτη ή την κατάργηση της χρήσης άνθρακα όπως στις διαδηλώσεις για την προάσπιση του αρχέγονου δάσους Χάμπαχ. Ή για την άνοδο των ενοικίων, όπως στο Βερολίνο αλλά και την Φρανκφούρτη.

Και οι ακροδεξιοί στους δρόμους

Βέβαια στους δρόμους δεν βγήκαν στη Γερμανία μόνο όσοι διαδήλωσαν κατά της ξενοφοβίας ή για την προστασία του περιβάλλοντος. Αν και το ισλαμοφοβικό κίνημα Pegida το 2018 εμφανίστηκε αποδυναμωμένο, εμφανίστηκε τη χρονιά που πέρασε ενισχυμένο το μπλοκ της ακδροδεξίας, όπως φάνηκε στις μεγάλες πορείες τους το Κέμνιτς μετά τον θάνατο άνδρα από επίθεση με μαχαίρι, με ύποπτο έναν μετανάστη. Όπως παρατηρεί ο ειδικός από τη Βρέμη παλαιότερα οι πορείες ακροδεξιών και νεοναζί ήταν περιορισμένες και επικεντρώνονταν κυρίως σε επετείους, όπως για παράδειγμα στην ημέρα μνήμης για το βομβαρδισμό της Δρέσδης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα οι ακροδεξιοί κινητοποιούνται πιο συχνά και πιο γρήγορα. «Το ότι πλέον βλέπει κανείς περισσότερες συγκεντρώσεις ακροδεξιών που οργανώνονται άμεσα με μια επίκαιρη αφορμή είναι κάτι νέο», εκτιμά ο Ζεμπάστιαν Χάους.

Το διαδίκτυο δεν εξαφάνισε τις διαδηλώσεις

Ένα άλλο θέμα που σχετίζεται τα τελευταία χρόνια είναι η σχέση των διαδηλώσεων με το διαδίκτυο. Ενώ παλαιότερα πολλοί πίστευαν ότι η δικτύωση μέσω των νέων δυνατοτήτων που προσφέρει το ίντερνετ επιδρούσε αρνητικά στην παρουσία πολιτών στους δρόμους, πλέον οι ειδικοί φαίνεται να καταλήγουν σε διαφορετικό συμπέρασμα. Όπως σημειώνει ο Ζ. Χάουνς δεν φαίνεται στην πράξη να ευσταθεί ο ισχυρισμός ότι ο ονλάιν ακτιβισμός αντικαθιστά τις διαδηλώσεις ως μορφή διαμαρτυρίας. Σε αυτό συγκλίνει και ο πολιτικός επιστήμονας από το Ντούισμπουργκ Κρίστοφ Μπίμπερ, ο οποίος παρατηρεί ότι το διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει απεναντίας συμπληρωματικά προς μια διαμαρτυρία, οργανώνοντας τους υποστηρικτές μιας δράσης.

Σε κάθε περίπτωση και το 2019 αναμένονται νέες κινητοποιήσεις στη Γερμανία. Τουλάχιστον σίγουρα στο Βερολίνο θα συνεχιστούν οι κινητοποιήσεις για μια ανοιχτή κοινωνία χωρίς μισαλλοδοξίες (Πρωτοβουλία «Unteilbar»), όπως ήδη επιβεβαιώνουν οι διοργανωτές.

Καρολίνε Μποκ