Σε μια ιστορική απόφαση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφάσισε να τερματίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στα τέλη του τρέχοντος Δεκεμβρίου. Μετά από τέσσερα χρόνια και αγορές ομολόγων συνολικού ύψους 2,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ η Ευρωτράπεζα τερματίζει έτσι το μεγαλύτερο πρόγραμμα της ιστορίας της.
Ο Μάριο Ντράγκι διαβεβαίωσε ωστόσο πως η ΕΚΤ θα παραμείνει ενεργή στην αγορά ομολόγων και δη για μια «παρατεταμένη περίοδο», επανεπενδύοντας σε χρεόγραφα έσοδα από τίτλους που έχει ήδη αγοράσει στο πλαίσιο του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης QE.
Το τέλος του αμφιλεγόμενου προγράμματος QE έρχεται σε μια δύσκολη και ως εκ τούτου μάλλον ακατάλληλη συγκυρία, καθώς από το καλοκαίρι έχουν επιβραδυνθεί οι ρυθμοί ανάπτυξης της Ευρωζώνης.
Επανέναρξη του προγράμματος το 2019;
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει ο Φρίντριχ Χάινεμαν από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Οικονομικών Ερευνών ZIW. «Η απόφαση αυτή έπρεπε να έχει έρθει νωρίτερα. Η μακρά διστακτικότητα της ΕΚΤ οδήγησε εν τέλει σε ένα πολύ κακό τάιμινγκ. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ τερματίζει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων σε μια στιγμή κατά την οποία επιδεινώνονται και πάλι οι αναπτυξιακές προοπτικές της Ευρωζώνης. Αυτό σημαίνει ότι μεσοπρόθεσμα δεν θα πρέπει να αναμένεται μείωση του αριθμού των ομολόγων που έχει στο χαρτοφυλάκιό της. Πιο πιθανό είναι η σημερινή απόφαση να είναι εν τέλει απλώς ένα διάλειμμα. Μετά και τη λευκή επιταγή του Δικαστηρίου της ΕΕ, κάθε αρνητική πρόβλεψη για την ανάπτυξη θα πυροδοτεί νέες φημολογίες για την επανέναρξη του προγράμματος μέσα στο 2019».
Πέρα από τον τερματισμό του QE η Φρανκφούρτη αποφάσισε να αφήσει αμετάβλητα τα επιτόκια, διατηρώντας τα σε μηδενικό επίπεδο. Η ΕΚΤ επαναβεβαίωσε ότι τα βασικά επιτόκια θα παραμείνουν στα σημερινά χαμηλά επίπεδα «τουλάχιστον μέχρι και το καλοκαίρι του 2019». Όπερ σημαίνει ότι η αύξηση θα επέλθει πιθανότατα υπό τον διάδοχο του Μ. Ντράγκι στην ηγεσία της κεντρικής τράπεζας. Η οκταετής θητεία του Ιταλού τραπεζίτη εκπνέει στα τέλη του ερχόμενου Οκτωβρίου.
Κριτική στα μηδενικά επιτόκια
Την απόφαση της ΕΚΤ να διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια επέκρινε ο πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου Γερμανικών Τραπεζών Χανς-Βάλτερ Πέτερς: «Δυστυχώς η ΕΚΤ βάζει φρένο, αλλά όχι οριστικό τέλος στη νομισματική πολιτική που χάραξε και ακολουθεί στα συμφραζόμενα της κρίσης. Εξακολουθεί να κινείται με διστακτικότητα. Οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πρέπει να επιταχύνουν και να παρουσιάσουν άμεσα ένα χρονοδιάγραμμα και για το τέλος των αρνητικών επιτοκίων. Διότι τα αρνητικά επιτόκια συνεπάγονται ιδιαίτερους κινδύνους».
Σε συνδυασμό με την ανοδική πορεία του πληθωρισμού τα μηδενικά επιτόκια πλήττουν κατά κύριο λόγο τους καταθέτες. Την ίδια ώρα ωφελούν όμως τους κατόχους στεγαστικών δανείων.
Υπάρχουν βέβαια και άλλοι ειδικοί που αξιολογούν θετικά τις σημερινές αποφάσεις και τον μελλοντικό σχεδιασμό της Ευρωτράπεζας. Ανάμεσά τους και ο πρόεδρος των γερμανικών Ταμιευτηρίων Χέλμουτ Σλέβαϊς: «Παρά την ανασφάλεια που προκαλεί το Brexit, τη διαμάχη με την Ιταλία, τις διαμαρτυρίες στη Γαλλία και τις ισχυρές διακυμάνσεις στα χρηματιστήρια, η ΕΚΤ δεν παρεξέκλινε από τον προγραμματισμό της. Το χαιρετίζουμε αυτό. Μπορεί οι προοπτικές για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη να είναι πιο συγκρατημένες, ωστόσο δεν είναι τόσο κακές για να σταθούν εμπόδιο στη σταδιακή εξομάλυνση της νομισματικής πολιτικής».
Κώστας Συμεωνίδης (DW, rtrd)
