Η υπόθεση του δημοφιλούς σατιρικού παρουσιαστή Μπέμερμαν είναι μάλλον η πιο γνωστή υπόθεση προσβολής του τούρκου προέδρου στη Γερμανία. Αλλά φυσικά δεν είναι η μόνη. Από το 2014 οπότε και ο Ταγίπ Ερντογάν ανέλαβε την προεδρία της χώρας, έχουν πολλαπλασιαστεί οι έρευνες και οι δίκες σε βάρος ανθρώπων που υποτίθεται ότι προσέβαλαν τον πρόεδρο.
Ένα από τα θύματα της παράλογης αυτής δίωξης υποτιθέμενων εχθρών του Ερντογάν είναι και ο ακαδημαϊκός Τζενγκ Γίτερ από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. Μετά από ανάρτηση που έκανε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης με δήθεν υβριστικό περιεχόμενο για τον τούρκο πρόεδρο, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 17 μηνών.
Αυθαίρετες καταδίκες;
Μόνον το 2017 η εισαγγελία εξέτασε 20.539 υποθέσεις για υποτιθέμενη προσβολή του προέδρου από τις οποίες εκδικάστηκαν τελικώς οι 6.033. Οι διατάξεις για προσβολή του προέδρου στον τουρκικό Ποινικό Κώδικα δεν είναι καινούριες. Εισήχθησαν το 1993 και συνεπώς δεν είναι επινόηση του Ερντογάν. Ποτέ άλλοτε όμως το γράμμα του νόμου δεν εφαρμόστηκε με τόση μεγάλη αυστηρότητα και συνέπεια. Όπως σημειώνει ο καθηγητής Γιαμάν Άκντενιζ από το Πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης: «Παλαιότερα δεν επιβάλλονταν συχνά ποινές. Από το 2014 όμως, οπότε και ανέλαβε πρόεδρος ο Ερντογάν, οι ποινές έχουν πολλαπλασιαστεί».
Ποια είναι όμως τα κριτήρια που ορίζουν ότι μια ανάρτηση ή μια δήλωση προσβάλει τον πρόεδρο; «Δεν υπάρχει τίποτε που να καταδεικνύει ότι στις αναρτήσεις μου αναφερόμουν στον πρόεδρο», εξηγεί ο παθών Τζενγκ Γίτερ. «Πώς κατέληξε ο δικαστής στο συμπέρασμα ότι πρόσβαλα τον πρόεδρο; Πάντως όχι με νομικά κριτήρια. Είπε ότι διακρίνει δόλο πίσω από την ανάρτησή μου».
Στο πλαίσιο των διώξεων αυτών η εισαγγελία κινείται συχνά και εναντίον δημοσιογράφων. Ένας από αυτούς είναι ο Ονούρ Ερέμ. Στην αριστερή εφημερίδα Birgün δημοσιεύτηκε το 2015 άρθρο του που έφερε τον τίτλο «Και το Google γνωρίζει: το εγκληματικό AKP που κλέβει και ο Ερντογάν». Στο άρθρο του ο δημοσιογράφος εξηγούσε ότι όταν ένας χρήστης εισάγει στο Google τις λέξεις «κλέφτης» και «δολοφόνος», η μηχανή αναζήτησης προσθέτει αυτομάτως τα ονόματα «Ερντογάν» και «AKP». Ο Ερέμ κατηγορήθηκε για στοχευμένη προσβολή του προέδρου και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 11 μηνών και 20 ημερών. Στη συνέχεια η ποινή μετατράπηκε σε χρηματικό πρόστιμο 10.500 λιρών (1.700 περίπου ευρώ).
Σύμβολο αυταρχικής διακυβέρνησης
Σύμφωνα με τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, 53 δημοσιογράφοι έχουν καταδικαστεί μέχρι σήμερα σε ποινές φυλάκισης με την κατηγορία της προσβολής του προέδρου. Όπως σημειώνει ο Ερόλ Εντέρογλου, εκπρόσωπος στους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα: «Τόσο η ΕΕ όσο και η Επιτροπή της Βενετίας έχουν ζητήσει την κατάργηση του άρθρου. Η Τουρκία όμως αρνείται και έτσι το άρθρο αυτό έχει γίνει σύμβολο της αυταρχικής διακυβέρνησης στην Τουρκία».
Το 2015 η αστυνομία πραγματοποίησε έφοδο στο σπίτι του Άχμεντ (ψευδώνυμο) με την κατηγορία ότι διανέμει προπαγανδιστικό υλικό τρομοκρατικής οργάνωσης. Η αστυνομία κατέσχεσε δυο αφίσες: στη μία απεικονίζεται ο Ερντογάν δίπλα στη φράση «Οι κοινοβουλευτικοί γκάγκστερ» ενώ στην άλλη πάλι ο Ερντογάν με τη φράση «God save the Queen». O Άχμεντ καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 μηνών. Όπως εξηγεί ο δικηγόρος του: «Όταν η υπόθεση αφορά την προσβολή του προέδρου οι δικαστές βγάζουν αποφάσεις που δεν έχουν καμία σχέση με το Δίκαιο. Όποιος πει κάτι που δεν αρέσει στον πρόεδρο καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης. Επιπλέον οι δικαστές δεν μπορούν να λάβουν απόφαση σε βάρος του Ερντογάν καθώς αυτό θα σήμαινε το τέλος της καριέρας τους».
Στο στόχαστρο της εισαγγελίας για υποτιθέμενη προσβολή του προέδρου δεν μπαίνουν όμως μόνον πολίτες και δημοσιογράφοι αλλά και πολιτικοί. Οι «συνήθεις ύποπτοι» είναι ο αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και ο αντιπρόεδρος του φιλοκουρδικού HDP Ντεμιρτάς.
Μπουρτζού Καράκας
