Ενα καραβάνι με περισσότερους από 5.000 μετανάστες παραμένει εγκλωβισμένο στην Τιχουάνα, τη μεξικανική πόλη στα σύνορα με τις ΗΠΑ. Περισσότερα καραβάνια βρίσκονται καθ’ οδόν. Αυτό το Σαββατοκύριακο η Τιχουάνα μπορεί να έχει 8.000-9.000 μετανάστες, ανάμεσά τους πολλές οικογένειες με παιδιά. Η νέα κυβέρνηση του αριστερού λαϊκιστή Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ (επονομαζόμενου και «ΑΜΛΟ»), που αναλαμβάνει τα καθήκοντά της την 1η Δεκεμβρίου, διαπραγματεύεται με την Ουάσιγκτον ένα περιφερειακό σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Η δυνατότητα φιλοξενίας μεταναστών στην Τιχουάνα, του 1,6 εκατ. κατοίκων, έχει κορεστεί. Οι περισσότεροι στρατοπεδεύουν σε ένα γήπεδο ζώντας σε άσχημες συνθήκες. Οι υπόλοιποι ζουν σε ακόμη χειρότερες έξω από το γήπεδο.
Ανάμεσα στα σχέδια που συζητά η κυβέρνηση του ΑΜΛΟ με εκείνη του Ντόναλντ Τραμπ είναι οι αιτούντες άσυλο να παραμένουν στο Μεξικό ενόσω οι ΗΠΑ εξετάζουν το αίτημά τους και ως αντάλλαγμα, η Ουάσιγκτον να προωθήσει ιδιωτικές κυρίως επενδύσεις στις λιγότερο προνομιούχες περιοχές του Νότιου Μεξικού και να διπλασιάσει την οικονομική βοήθεια προς τις χώρες της Κεντρικής Αμερικής (600 εκατ. δολάρια).
Ο ΑΜΛΟ έχει υποσχεθεί ότι θα δώσει βίζες εργασίας στους μετανάστες που διέρχονται από το Μεξικό. Μπορεί όμως η χώρα να απορροφήσει αυτά τα εργατικά χέρια; Ο ΑΜΛΟ λέει ναι. Η χώρα έχει μόλις 7 πρόσφυγες ανά 100.000 κατοίκους. Αλλά ο νέος πρόεδρος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα: την κοινή γνώμη. Τις τελευταίες ημέρες, εκατοντάδες κάτοικοι της Τιχουάνας κινητοποιήθηκαν εναντίον των μεταναστών. Το φαινόμενο, αν και περιορισμένο, υπερπροβάλλεται από τα μέσα ενημέρωσης, σύμφωνα με τον «Monde». Δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε την περασμένη Κυριακή στην εφημερίδα «El Universal» έδειξε ότι το 53% των Μεξικανών είναι αντίθετο στο να δοθεί βίζα εργασίας στους μετανάστες από την Κεντρική Αμερική (ενώ τον περασμένο μήνα ήταν 47%).
Τα καραβάνια ξεκινούν κυρίως από την Ονδούρα, τη Γουατεμάλα και το Ελ Σαλβαδόρ, με κυριότερη αιτία την αποφυγή της βίας στις χώρες αυτές. Η οργάνωση International Crisis Group έδωσε αυτή την εβδομάδα στη δημοσιότητα έκθεση που εξηγεί πόσο βίαιη είναι η ζωή στο Ελ Σαλβαδόρ.
Σύμφωνα με την έκθεση, την τριετία 2014-17 η βία των συμμοριών έχει σκοτώσει σχεδόν 20.000 άτομα στο Ελ Σαλβαδόρ. Ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος από εκείνους που σκοτώθηκαν σε αρκετές χώρες οι οποίες ήταν σε πόλεμο το 2014-17, όπως η Λιβύη, η Σομαλία και η Ουκρανία. Οι δολοφονίες, που είχαν φθάσει στον αριθμό-ρεκόρ των 103 για κάθε 100.000 κατοίκους το 2015, παρέμειναν πολύ υψηλές πέρυσι (60 ανά 100.000 κατοίκους). Οι περισσότερες από αυτές διαπράχτηκαν από τις maras, τις ισχυρές εγκληματικές συμμορίες της χώρας.
Οι μάρας, όπως η διαβόητη Μάρα Σαλβατρούτσα (MS-13), δραστηριοποιούνται στο 94% των 262 δήμων του Ελ Σαλβαδόρ. Σε πολλές από αυτές τις «κόκκινες ζώνες» οι συμμορίες όχι μόνο απειλούν τη ζωή των κατοίκων αλλά και αποτελούν μια ντε φάκτο εξουσία που ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στην καθημερινή ζωή των ντόπιων.
Σε διάφορες γειτονιές της πρωτεύουσας, Σαν Σαλβαδόρ, όσοι πηγαίνουν στη δουλειά τους ή στο σχολείο πρέπει να περάσουν από ένα αυτοσχέδιο σημείο ελέγχου και να πληρώσουν ο καθένας από ένα δολάριο στις συμμορίες.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η «προστασία» που πωλούν οι συμμορίες στις επιχειρήσεις. Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα μέλη των συμμοριών πηγαίνουν στο κάθε μαγαζί ή πάγκο μικροπωλητή για να συλλέξουν τη renta, δηλαδή τα χρήματα της προστασίας. Οι περισσότεροι καταστηματάρχες πληρώνουν.
Οι μεγαλύτερες μάρας στο Ελ Σαλβαδόρ είναι η MS-13 και τα δύο παρακλάδια του Barrio 18 (δηλαδή, Γειτονιά 18), οι Επαναστάτες και οι Νότιοι, που έχουν συνολικά 65.000 μέλη. Σε όλη τη χώρα, τα μέλη των συμμοριών υπολογίζονται γύρω στις 500.000.
Η έχθρα ανάμεσά τους είναι παροιμιώδης. Τα μέλη της MS-13 δεν προφέρουν καν τον αριθμό «18». Αν, για παράδειγμα, τους ρωτήσουν την ηλικία τους, απαντούν «Είμαι 17 συν 1». Τα μέλη της μιας συμμορίας δεν πατούν επ’ ουδενί στις περιοχές των άλλων συμμοριών.
Κάθε πολίτης του Ελ Σαλβαδόρ γνωρίζει κάποιον που έχει σκοτωθεί ή σκοτώσει. Πολλοί αποφεύγουν τους δημόσιους χώρους και περιορίζουν τις βόλτες στους δρόμους. Μόλις πέσει το σκοτάδι, πολλοί δρόμοι ερημώνουν. Η νύχτα ανήκει στις μάρας.
Οι συμμορίες καταλαμβάνουν τακτικά σπίτια και τα χρησιμοποιούν σαν casas locas («τρελά σπίτια») όπου τα μέλη τους περνούν την ώρα τους, καπνίζουν, πίνουν και φέρνουν γυναίκες και κορίτσια από τη γειτονιά για να τις κακοποιήσουν σεξουαλικά.
Κανένας από τους κατοίκους της χώρας δεν μπορεί να εργαστεί πουθενά χωρίς την άδεια της τοπικής συμμορίας.
Λόγω αυτού του κλίματος φόβου και βίας, πολλοί κάτοικοι του Ελ Σαλβαδόρ εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και κατευθύνονται προς τις ΗΠΑ.
Οι μάρας, όπως η MS-13, σχηματίστηκαν αρχικά στους δρόμους του Λος Αντζελες πριν από 30 χρόνια, από νέους που είχαν φύγει από το Ελ Σαλβαδόρ λόγω του εμφυλίου του 1980-1992. Η Ουάσιγκτον απέλασε πολλά μέλη τους στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και στις αρχές της επόμενης. Σύντομα οι MS-13 και Barrio-18 εξαπλώθηκαν στο Ελ Σαλβαδόρ, στη Γουατεμάλα και στην Ονδούρα, όπου σήμερα ελέγχουν κάθε πλευρά της ζωής, ακόμη και τα κόμματα.
Αντίθετα προς προηγούμενα μεταναστευτικά κύματα, τα σημερινά καραβάνια μεταναστών περιλαμβάνουν λιγότερους νέους άντρες που φεύγουν από τις χώρες αυτές προς αναζήτηση δουλειάς στις ΗΠΑ και περισσότερες οι οικογένειες με παιδιά και νεαρές μητέρες ή έγκυες γυναίκες που εγκαταλείπουν την πατρίδα τους για να ξεφύγουν από τη φτώχεια και τη βία των συμμοριών, σύμφωνα με την έκθεση της International Crisis Group.
