Η κορυφαία ειδησεογραφική ιστοσελίδα της Ουγγαρίας, Origo, είχε μια αποκλειστική είδηση: ένας από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν καταχράστηκε κρατικό χρήμα σε μυστικά ταξίδια του στο εξωτερικό. Η είδηση όταν δημοσιεύθηκε έφερε σε δύσκολη θέση τον Ορμπαν.
Αυτά συνέβησαν το 2014. Σήμερα το Origo είναι ένα από τα ουγγρικά μέσα ενημέρωσης που στηρίζουν τον Ορμπαν και χτυπούν τους αντιπάλους του. Η μεταμόρφωσή του από ανεξάρτητο μέσο ενημέρωσης σε ελεγχόμενο από την κυβέρνηση, την οποία διηγούνται οι «New York Times», είναι ενδεικτική του πώς μπορεί να πεθάνει η ελεύθερη δημοσιογραφία.
Στην Ουγγαρία σήμερα η κυβέρνηση εποπτεύει τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, ενώ σύμμαχοι του Ορμπαν ελέγχουν τα περισσότερα από τα ιδιωτικά. Οπως έγινε με το Origo, αντί να τα «κατακτήσουν» άμεσα και διά της βίας, χρησιμοποίησαν μια σιωπηρή και διακριτική εκστρατεία πίεσης.
Οι διευθυντές του Origo δεν μπήκαν φυλακή και οι δημοσιογράφοι του δεν ξυλοκοπήθηκαν ούτε κινδύνευσε η ζωή τους. Αλλά σε μυστικές συναντήσεις με κυβερνητικούς παράγοντες ο αρχικός ιδιοκτήτης του Origo, ένας γερμανικός κολοσσός τηλεπικοινωνιών, τελικά υπέκυψε και η ιστοσελίδα αγοράστηκε από την οικογένεια του πρώην υπουργού Οικονομικών του Oρμπαν.
Η Ουγγαρία διατηρεί μια επίφαση δημοκρατίας: η Δικαιοσύνη είναι κατ’ όνομα ανεξάρτητη, εκλογές διοργανώνονται κανονικά και δεκάδες ιδιωτικά έντυπα κυκλοφορούν καθημερινά.
Στην πραγματικότητα όμως το δημοκρατικό σύστημα έχει διαβρωθεί. Το Συνταγματικό Δικαστήριο έχει μέλη πιστά στον Ορμπαν τα οποία όρισε το κόμμα του, Φιντέζ. Το εκλογικό σύστημα και οι εκλογικές περιφέρειες έχουν αλλάξει προκειμένου να ευνοούνται ο Ορμπαν και το Φιντέζ. Και εκτός από ελάχιστα ΜΜΕ, τα υπόλοιπα είτε δεν κάνουν κουβέντα είτε υποστηρίζουν όσα συμβαίνουν στη χώρα.
Το 2013 το Origo ήταν η δημοφιλέστερη ειδησεογραφική ιστοσελίδα στην Ουγγαρία. Ηδη από τότε ο Ορμπαν είχε τοποθετήσει δικούς του στα δύο όργανα που εποπτεύουν τα ΜΜΕ και τους είχε δώσει περισσότερη εξουσία για να επιβάλλουν πρόστιμα και ποινές στα ιδιωτικά ΜΜΕ. Το Origo όμως κρατούσε καλά.
Η ιστοσελίδα είχε δημιουργηθεί στη δεκαετία του ’90 από τη Magyar Telekom. Οταν ξεκίνησε η εποχή της κινητής τηλεφωνίας, η Magyar Telekom, η μεγαλύτερη εταιρεία τηλεπικοινωνιών στην Ουγγαρία, αγοράστηκε από τη γερμανική Deutsche Telekom.
Ολα άρχισαν να αλλάζουν όταν ανέβηκε στην εξουσία ο Ορμπαν το 2010. Αμέσως επέβαλε έναν «έκτακτο φόρο» στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, που για τη Magyar Telekom μεταφράστηκε σε επιπλέον 100 εκατ. ευρώ φόρους τον χρόνο. Το 2013, όταν ήρθε η ώρα για την ανανέωση των αδειών των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά για τη Magyar Telekom. Στις διαπραγματεύσεις, που κράτησαν μήνες και που περιελάμβαναν και έναν τσακωμό με φωνές ανάμεσα στον Ορμπαν και τον διευθύνοντα σύμβουλο της Deutsche Telekom, το θέμα του Origo, αν και άσχετο, άρχισε να τίθεται όλο και πιο συχνά.
Η πλευρά του Ορμπαν δεν συνέδεε ευθέως την ανανέωση της άδειας της Magyar Telekom με το Origo, όμως έθετε το θέμα της ιστοσελίδας όλο και πιο πιεστικά.
Σύντομα το Origo υπέγραψε συμβόλαιο με την εταιρεία συμβούλων ΜΜΕ του Ατίλα Βαρέγκι, πρώην διευθυντή του Φιντέζ. Ως σύμβουλος, ο Βαρέγκι είχε παίξει κορυφαίο ρόλο στη μετατροπή των κρατικών ΜΜΕ σε φερέφωνα του Ορμπαν και στη συνέχεια έστρεψε την προσοχή του στα ιδιωτικά. Το συμβόλαιο με το Origo τού έδινε το δικαίωμα να κάνει «προτάσεις» για άρθρα και ρεπορτάζ προς τον διευθυντή της ιστοσελίδας.
Τον ίδιο μήνα που υπογράφηκε το συμβόλαιο η κυβέρνηση ανακοίνωσε τις τρεις εταιρείες που θα λάμβαναν τις άδειες κινητής τηλεφωνίας και η μεγαλύτερη πήγε στη Magyar Telekom.
Ενοχλημένος ο διευθυντής του Origo υπέβαλε την παραίτησή του. Ο διάδοχός του Γκέργκο Σάλινγκ συνέχισε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία – εξ ου το άρθρο του 2014 για τη διασπάθιση κρατικού χρήματος από τον στενό συνεργάτη του Ορμπαν, Γιάνος Λαζάρ. Οι μέρες του Σάλινγκ όμως ήταν μετρημένες.
Ο Λαζάρ παραπονέθηκε για την αποκάλυψη του Origo σε συνάντηση με υψηλόβαθμα στελέχη της Magyar Telekom και τα παράπονά του μεταφέρθηκαν στον διευθυντή της ιστοσελίδας. Το Origo όμως συνέχισε να ερευνά τα ανεξήγητα έξοδα στα ταξίδια του Λαζάρ. Λίγους μήνες αργότερα, μετά την επανεκλογή του Ορμπαν, ο Σάλινγκ απολύθηκε. Μερικοί από τους καλύτερους δημοσιογράφους της ιστοσελίδας παραιτήθηκαν ως διαμαρτυρία.
Το 2015 η Magyar Telekom αποφάσισε να πουλήσει το Origo. Ο διαγωνισμός ήταν ανοιχτός και εποπτεύθηκε από την Ernst & Young. Ο νικητής ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο του 2015: ήταν μια εταιρεία ονόματι New Wave Media που προσέφερε περισσότερα από τους άλλους δύο υποψήφιους αγοραστές.
Οπως αποκαλύφθηκε, η προσφορά της χρηματοδοτήθηκε από δύο τράπεζες, η μία κρατική και η άλλη ιδιωτική, που ανήκει σε επιχειρηματία από το περιβάλλον του Ορμπαν. Στον διαγωνισμό δεν υπήρξε καμία παρατυπία: η New Wave Media έκανε την υψηλότερη προσφορά, όμως είχε ενισχυθεί από τις δύο τράπεζες για να ξεπεράσει άνετα τις προσφορές των ανταγωνιστών της.
Εν τέλει, ενώ κατ’ όνομα το Origo παραμένει ιδιωτικό στην πραγματικότητα είναι φερέφωνο της κυβέρνησης – άλλωστε αγοράστηκε, εν μέρει, με κρατικό χρήμα. Τα άρθρα και τα ρεπορτάζ του επαναλαμβάνουν τη γραμμή του Ορμπαν για τους μετανάστες, τον Σόρος, την ΕΕ… Στο παρελθόν, το Origo αγωνιζόταν για να τα βγάλει πέρα οικονομικά. Σήμερα, έχει πακτωλό χρημάτων από κρατικές διαφημίσεις. Οσο πιο επιθετικά φιλο-ορμπανικό γίνεται τόσο αυξάνεται η κρατική διαφήμιση.
Το 2015, όταν πουλήθηκε το Origo, οι σύμμαχοι του Ορμπαν έλεγχαν μόλις 31 ιδιωτικά ΜΜΕ στην Ουγγαρία. Σήμερα ελέγχουν περισσότερα από 500.
