Οση αλληλεγγύη είχε απομείνει ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ για το Προσφυγικό πρόκειται σύντομα να καταρρεύσει και αυτή: το σύμφωνο του ΟΗΕ για την «ασφαλή, τακτική και οργανωμένη μετανάστευση», το οποίο έχουν εγκρίνει 190 χώρες, διχάζει την ΕΕ καθώς τουλάχιστον έξι κράτη-μέλη, ενδεχομένως και περισσότερα, δηλώνουν ότι δεν θα το εγκρίνουν.
Το σύμφωνο του ΟΗΕ για τη μετανάστευση πρόκειται να εγκριθεί επισήμως από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων στο Μαρακές στις 10 και 11 Δεκεμβρίου. Το 30σέλιδο αυτό κείμενο, που έγινε αντικείμενο πολύμηνης διαπραγμάτευσης στα κεντρικά του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη προτού ολοκληρωθεί τον Ιούλιο, έχει την υποστήριξη 190 κρατών αλλά το απορρίπτουν οι ΗΠΑ, το Ισραήλ, η Αυστραλία, η Ουγγαρία, η Αυστρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Κροατία, η Εσθονία και ενδεχομένως η Βουλγαρία, αλλά και η Ιταλία, ενώ στο Βέλγιο και στην Ελβετία απειλείται πολιτική κρίση με αφορμή το θέμα αυτό και στη Γερμανία οι υποψήφιοι διάδοχοι της Ανγκελα Μέρκελ στην κεφαλή του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) είναι διχασμένοι.
Το σύμφωνο καθορίζει 23 στόχους για να γίνει πιο ασφαλής, να διευκολυνθεί και να πλαισιωθεί η μετανάστευση. Περιλαμβάνει την ανάγκη για την πάταξη των διακινητών, τον περιορισμό της εκμετάλλευσης της εργασίας των μεταναστών, την ενθάρρυνση της θετικής αντιμετώπισης της μετανάστευσης, την καλύτερη κατανόηση του φαινομένου χάρη σε αριθμητικά δεδομένα κ.ά. Παραδέχεται ότι η κλιματική αλλαγή και οι οικονομικές και δημογραφικές ανακατατάξεις καθιστούν αναπόφευκτη τη μετανάστευση, η οποία μπορεί να είναι θετική αν πλαισωθεί σωστά.
Το σύμφωνο αφορά τους 225 εκατ. μετανάστες παγκοσμίως – και όχι μόνο τους 25 εκατ. πρόσφυγες που καλύπτει η Σύμβαση της Γενεύης.
Οι ΗΠΑ το απέρριψαν ήδη από πέρυσι, θεωρώντας το αντίθετο προς την πολιτική για τη μετανάστευση που θέλει να εφαρμόσει ο Ντόναλντ Τραμπ. Σύντομα ακολούθησαν το Ισραήλ και η Αυστραλία. Στην Ελβετία, όπου κυβέρνηση και Βουλή έχουν αντίθετη άποψη, έχει παγώσει η λήψη απόφασης.
Στην Ευρώπη, τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα, σύμφωνα με τον «Monde». Μετά την προσφυγική κρίση του 2015, η ΕΕ ζητούσε μια «παγκόσμια προσέγγιση» για τη μετανάστευση ενώ ακόμη και την περασμένη εβδομάδα η εκπρόσωπος της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωνε ότι το σύμφωνο έχει την «πλήρη υποστήριξη» της ΕΕ. Μόνο η Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν είχε δηλώσει δημοσίως ότι το απορρίπτει από τον Ιούλιο, μόλις ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις, κατηγορώντας το ότι «ευνοεί τη μετανάστευση» την οποία παρουσιάζει με θετικό τρόπο «παροτρύνοντας εκατομμύρια ανθρώπους να μεταναστεύσουν».
Στην πραγματικότητα, γράφει η γαλλική εφημερίδα, έξι κράτη-μέλη (εκτός από την Ουγγαρία, η Αυστρία, η Τσεχία, η Σλοβακία, η Κροατία και η Εσθονία) έχουν ήδη ανακοινώσει ότι δεν θα εγκρίνουν το σύμφωνο για τη μετανάστευση. Η Βουλγαρία μάλλον θα τις μιμηθεί, ενώ το σκέφτεται και η Ιταλία. Στο Βέλγιο απειλείται πολιτική κρίση για το θέμα: ο πρωθυπουργός Ζαν Μισέλ είναι υπέρ της έγκρισης αλλά ένα από τα τέσσερα κόμματα που τον στηρίζουν, η εθνικιστική Νεοφλαμανδική Συμμαχία (N-VA), αντιτίθεται σφοδρά, απειλώντας την κυβέρνηση με κατάρρευση.
Ο Μισέλ επιχειρεί να διαπραγματευτεί με άλλα κράτη-μέλη μια «ερμηνευτική δήλωση» που θα τονίζει τον μη δεσμευτικό χαρακτήρα του συμφώνου για τη μετανάστευση, προκειμένου να κάμψει τις αντιρρήσεις του N-VA που ανησυχεί για την πιθανή χρήση του συμφώνου από τα βελγικά δικαστήρια καθώς και για τις επιπτώσεις του στις οικογενειακές επανενώσεις τις οποίες, σύμφωνα με το N-VA, μπορεί να αυξήσει.
Στα τέλη Οκτωβρίου, η Αυστρία ανακοίνωσε ότι θα συνταχθεί με την Ουγγαρία. Για να δικαιολογήσει την απότομη αυτή στροφή της στο παρά πέντε, η Βιέννη (που κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ αυτό το εξάμηνο και φιλοξενεί μία από τις τρεις μόνιμες έδρες του ΟΗΕ) εξέφρασε την ανησυχία ότι το σύμφωνο μπορεί να οδηγήσει στην αναγνώριση του «δικαιώματος στη μετανάστευση».
Η Αυστρία, όπου το υπουργείο Εσωτερικών κατέχει το ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (FPO), είναι σύμφωνα με τον «Monde» «όλο και συχνότερα τελευταίως ο διακινητής των ιδεών του Ορμπαν για τους μετανάστες». Μετά την απόσυρση και της Αυστρίας, άνοιξε ο δρόμος και για άλλες χώρες.
Στην Ολλανδία, στη Σουηδία, στη Νορβηγία και στη Δανία, ακροδεξιά κόμματα πιέζουν τις κυβερνήσεις να απορρίψουν το σύμφωνο. Στην Ιταλία, οι βουλευτές της Λέγκας υπέγραψαν κοινή δήλωση στις 26 Νοεμβρίου, εκφράζοντας τη ριζική αντίθεσή τους στο σύμφωνο. Η κυβέρνηση αναμένεται να υιοθετήσει τη θέση τους.
Στη Γερμανία, η Μέρκελ είναι θετική προς το σύμφωνο. Ο ένας από τους τρεις κορυφαίους υποψηφίους για να τη διαδεχθεί στην κεφαλή του CDU στο συνέδριο του κόμματος στις 7-8 Δεκεμβρίου, ζήτησε να συζητηθεί το θέμα από τους 1.000 συνέδρους, πράγμα που αποδέχθηκε η διοίκηση του CDU. Οι εκπρόσωποι του κρατιδίου της Σαξονίας-Ανχαλτ έχουν ήδη δηλώσει ότι θα καταψηφίσουν το σύμφωνο. Η επικρατέστερη για να διαδεχθεί τη Μέρκελ Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ έχει εκφραστεί σαφώς υπέρ του συμφώνου αλλά είναι θετική προς το να τεθεί σε ψηφοφορία στο συνέδριο. Ο τρίτος υποψήφιος Φρίντριχ Μερτς έχει εκφράσει επιφυλάξεις για το σύμφωνο.
Τι θα συμβεί αν οι σύνεδροι το απορρίψουν; Δεν είναι βέβαιο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η μετανάστευση έχει μετατραπεί στο κεντρικό ζήτημα της εκστρατείας για τη διαδοχή της Μέρκελ.
