Έχει χυθεί δικαιολογημένα πολύ μελάνη για τη χιονοστιβάδα των περικοπών στις συντάξεις. Δεν είναι μονάχα ο αριθμός των 2,7 εκ. και πλέον συνταξιούχων. Είναι και η νέα γενιά των 586 ευρώ. Οι νέοι συνταξιούχοι μετά τον Μάιο του 2016, με περικοπές της τάξης του 35%, που οδηγούνται με τις ρυθμίσεις του νόμου Κατρούγκαλου σε συντάξεις προνοιακού επιπέδου. Αυτή τη συνεχιζόμενη λιτότητα στις συντάξεις προσβάλαμε στο ΣτΕ και αναμένουμε την απόφαση. Είναι προφανές ότι αλλάζει το κοινωνικό μοντέλο της χώρας. Αντί για σύγκληση με το ευρωπαϊκό χώρο οδεύουμε ολοταχώς σε πλήρη «βαλκανοποίηση».
Στον κατήφορο των περικοπών τα Ανώτατα Δικαστήρια της χώρας (Ελεγκτικό Συνέδριο, Μισθοδικείο, ΣτΕ), από το 2014 άρχισαν διαδοχικά μέχρι το 2015 να βάζουν φραγμό και όρια στις νομοθετικές ρυθμίσεις περικοπών και λιτότητας.
Δικαστικοί, ένστολοι, πανεπιστημικοί, γιατροί ΕΣΥ, κέρδισαν δικαστικούς αγώνες. Πρόσφατα η κυβέρνηση και τα άλλα κόμματα ψήφισαν τροπολογία για να πάρουν όλες οι ανωτέρω κατηγορίες αναδρομικά τις περικοπές του 2ου Μνημονίου, ήτοι των ν. 4051/2012 και 4093/2012.
Για τον χώρο των τέως ΔΕΚΟ και τον ιδιωτικό τομέα εκδόθηκαν από την Ολομέλεια του ΣτΕ οι αποφάσεις 2288/2015 και 2287/2015, οι οποίες έκριναν επίσης αντισυνταγματικές τις επίμαχες διατάξεις (ν. 4051/2012 και 4093/2012), για περικοπές σε συντάξεις, επικούρηση και δώρα.
Εκ των πραγμάτων τίθεται ένα κοινωνικό, πολιτικό και νομικό ερώτημα και μείζον ζήτημα για την Πολιτεία. Γιατί μόνον τα ειδικά μισθολόγια του Δημοσίου να πάρουν αναδρομικά, αφού οι ίδιες νομοθετικές διατάξεις κρίθηκαν αντισυνταγματικές; Γιατί στα ειδικά μισθολόγια να λαμβάνουν άπαντες (είτε έκαναν, είτε δεν έκαναν αγωγή) αναδρομικά ενώ στον ιδιωτικό τομέα να γίνεται διάκριση σε αυτούς που έκαναν και δεν έκαναν αγωγή πριν δημοσιευθούν οι αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ το 2015.
Οι κυβερνόντες αντί να απαντήσουν σε αυτά τα μείζονα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, για τις επιστροφές των περικοπών και στον ιδιωτικό τομέα, προσπαθούν να κρυφθούν πίσω από έωλες και αβάσιμες δικαιολογίες. Από τη μια ότι οι αποφάσεις του ΣτΕ περιορίζουν τη δεσμευτικότητα για αναδρομικά μόνον σε όσους έχουν κάνει αγωγές πριν τη δημοσίευση (Μάϊος του 2015). Από την άλλη, όσον αφορά το μέλλον μετά το 2015, ο νομοθέτης έκανε το 2016 επανυπολογισμό των συντάξεων, χωρίς να λάβει υπόψη τις αντισυνταγματικές περικοπές. Όλα τα καλύπτει ο νόμος Κατρούγκαλου. Έτσι, «ούτε γάτα, ούτε ζημιά». Και οι νουθεσίες δεν τελειώνουν από τους αρμόδιους. Δηλώνουν συνεχώς όσοι δεν έκαναν αγωγές πριν το 2015 «ας μην τρέχουν στα δικηγορικά γραφεία»!! «Ας μη σπαταλάνε τα λεφτά στα δικαστήρια»!! Να θυμίσουμε σε αυτούς που δηλώνουν αυτά: Αν οι εργαζόμενοι και συνταξιούχοι δεν προσέφευγαν στα δικαστήρια να βγάλουν αποφάσεις, θα έπαιρναν αναδρομικά σήμερα; Γιατί κοροϊδεύουμε τον κόσμο; Γιατί προσπαθούμε να τους αποτρέψουμε από το να διεκδικήσουν τις νόμιμες αξιώσεις τους που κρίθηκαν αντισυνταγματικές; Φοβόμαστε το κόστος που πράγματι, είναι σημαντικό, αλλά μπορεί η Πολιτεία να το διευθετήσει σταδιακά, διαχρονικά όπως έγινε με το ΛΑΦΚΑ και να σεβαστεί τη νομιμότητα;
Από τις δηλώσεις των κυβερνητικών στελεχών είναι προφανής η αγωνιώδης προσπάθειά τους να φρενάρουν τις αγωγές. Ταυτόχρονα κλείνουν το μάτι στη Δικαιοσύνη, θυμίζοντας ότι όλα είναι καλώς καμωμένα με τον περιβόητο νόμο Κατρούγκαλο!!! Εκφράζω τη βαθιά πεποίθησή μου ότι τα δικαστήρια ουσίας με τις αποφάσεις που εκδίδονται διαψεύδουν τους ισχυρισμούς τους.
Πιστεύω ότι ουδείς μπορεί να αποτρέψει τους δικαιούχους να διεκδικήσουν και δικαστικά τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Υπάρχουν πολλά ζητήματα ανοιχτά, αλλά και βεβαιότητες ότι οι αποφάσεις των Ανωτάτων Δικαστηρίων πρέπει να γίνουν σεβαστές. Η ισχυρή μειοψηφία στην Ολομέλεια του ΣτΕ, διατυπώνει την άποψη ότι: «…το ζήτημα της αντισυνταγματικότητας των ανωτέρω διατάξεων, μπορεί να το επικαλεσθεί οποιοσδήποτε συνταξιούχος θεωρεί ότι θίγεται από αυτές, όπως πρόκειται για τη δική μας περίπτωση και οπωσδήποτε θα πρέπει να αναγνωρισθεί ότι ο παράνομος περιορισμός των δικαιωμάτων μας έχει λάβει χώρα από την έναρξη της ισχύος του εκάστοτε αντισυνταγματικού νόμου, με αποτέλεσμα να πρέπει να αποζημιωθούμε από το χρονικό αυτό σημείο και έπειτα». Η ισχυρή μειοψηφία έχει προβάλει και άλλες ορθές και βάσιμες σκέψεις για το χρονικό περιορισμό της δεσμευτικότητας των αποφάσεων σχετικά με την αναδρομικότητα.
Τα δικαστήρια ουσίας πιστεύω βάσιμα ότι δεν θα κάνουν διάκριση ανάμεσα σε αυτούς που είχαν κάνει αγωγές και στους άλλους που δεν είχαν κάνει. Όλοι οι δικαιούχοι μπορούν να ασκήσουν για τα αναδρομικά μιας 5ετίας, αφού οι περικοπές συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Η δεσμευτικότητα σχετικά με την αντισυνταγματικότητα των διατάξεων στο μέλλον έχει δύο χρονικές περιόδους που λογικά θα απασχολήσουν τους δικαστές.
Πρώτον, οι αντισυνταγματικές διατάξεις των ν. 4051/2012 και 4093/2012 ίσχυσαν και μετά την έκδοση των αποφάσεων του 2015 μέχρι το 2016, ψήφιση και δημοσίευση του νόμου Κατρούγκαλου. Για αυτή την περίοδο δεσμεύονται κατά τρόπο σαφή και κατηγορηματικό από τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ.
Συνεπώς, γι’ αυτό το χρονικό διάστημα η δεσμευτικότητα των αποφάσεων είναι απόλυτη και όποιος δικαιούχος ασκήσει αγωγές θα δικαιωθεί και θα λάβει αναδρομικά. Αλλά και για το επόμενο χρονικό διάστημα μέχρι και σήμερα οι αντισυνταγματικές διατάξεις συνεχίζουν να ισχύουν, αφού κατά τον επανυπολογισμό των συντάξεων με τον νόμο Κατρούγκαλο δεν λήφθηκαν υπόψη.
Ο επανυπολογισμός έγινε με βάση τα μισθολόγια που είχαν διαμορφωθεί το έτος 2014. Ο επανυπολογισμός αυτός είναι άκυρος και παράνομος, αφού έγινε μεταγενέστερα από την έκδοση των επίμαχων αποφάσεων και δεν έλαβε υπόψη τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές. Η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς στις παλιές συντάξεις πριν τον Μάιο του 2016 δεν δύναται να νομιμοποιήσει τις περικοπές που κρίθηκαν αντισυνταγματικές.
Εκφράζω τη βαθιά πεποίθηση ότι όσοι δικαιούχοι προσφύγουν στη δικαιοσύνη θα δικαιωθούν. Βέβαια δεν προκαταλαμβάνω τις αποφάσεις των δικαστηρίων, αλλά η «καλή μέρα» φαίνεται από την αυγή. Οι πρώτες εκδοθείσες αποφάσεις είναι θετικές και διαμορφώνουν θετική νομολογία. Το Ν.Σ.Κ με γνωμοδότηση στις 7.5.2018, προτείνει στη Διοίκηση του ΕΦΚΑ και ΕΤΕΑΕΠ να μην ασκήσουν εφέσεις στις αποφάσεις που θα εκδοθούν, αλλά να τις εφαρμόσουν. Όπως έγινε με σχετική απόφαση που επιδίκασε τις περικοπές από 1/7/2015 έως 23/11/2018. Οι δικαστικοί αγώνες είναι προέκταση των κοινωνικών αγώνων για μία αξιοπρεπή διαβίωση των εργαζομένων και των συνταξιούχων.
Κοινωνικά, Πολιτικά και Νομικά, η Πολιτεία δεν μπορεί να ασκεί την πολιτική της στον ευαίσθητο χώρο των συνταξιούχων με «δύο μέτρα και δύο σταθμά». Στα μισόλογα και τις μισές αλήθειες οι δικαιούχοι θα απαντήσουν με «μπαράζ» μαζικών αγωγών και όχι απλά αιτήσεων για να μην υπάρξει παραγραφή για το έτος 2013.
Ο κ. Λουκάς Θ. Αποστολίδης είναι δικηγόρος, πρ. Αντιπρόεδρος της Βουλής.
