Η Τουρκία είναι μια από τις οκτώ χώρες, οι οποίες εξαιρούνται από το εμπάργκο που επέβαλαν αρχές της εβδομάδας οι ΗΠΑ στο Ιράν. Ο εμπορικός κόσμος της Τουρκίας ωστόσο ανησυχεί για ενδεχόμενη κατάρρευση των εμπορικών συναλλαγών με το γειτονικό Ιράν. Ο επικεφαλής της επιτροπής ιρανο-τουρκικών εμπορικών σχέσεων Ουμίτ Κιλέρ δεν θεωρεί ότι η εξάμηνη εξαίρεση της Τουρκίας δίνει λύση στο πρόβλημα. Αντίθετα, λέει ο επικεφαλής, περιμέναμε η περίοδος εξαίρεσης να είναι μεγαλύτερη διότι η Τουρκία είναι η χώρα που επηρεάζεται περισσότερο από τις κυρώσεις. Παράλληλα ο Ουμίτ Κιλέρ ζητά για την Τουρκία περισσότερες εξαιρέσεις από τις κυρώσεις στους τομείς πετρελαίου και φυσικού αερίου: «Υπάρχουν περιθώρια για βελτιώσεις στον τομέα των πετροχημικών. Ανεξάρτητα όμως από τη διάρκεια του εμπάργκο, δεν μπορείς να παρεμποδίσεις το εμπόριο μεταξύ δύο όμορων χωρών, το οποίο πάντα θα βρίσκει το δρόμο του».

Τα τελευταία πέντε χρόνια η αξία των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ Τουρκίας και Ιράν μειώθηκε σε 10 δις δολάρια. Ας σημειωθεί ότι η αντίστοιχη αξία το 1996 ήταν μόλις 1 δις δολάρια. Στα χρόνια της διακυβέρνησης από το AKP ωστόσο οι εμπορικές συναλλαγές των δύο χωρών εκτοξεύθηκαν το 2012 στα 22 δις δολάρια. Στην κορυφή των τουρκικών εισαγωγών από το Ιράν βρίσκονται το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ενώ από την πλευρά της η Τεχεράνη εισάγει από την Τουρκία αυτοκίνητα, μηχανήματα, προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας, καθώς και τρόφιμα.

Κύριος στόχος του εμπάργκο οι ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου

Τα τελευταία χρόνια οι τουρκικές εξαγωγές στο Ιράν υποχωρούν. Η συνολική αξία των τουρκικών εξαγωγών μειώθηκε από 10 δις δολάρια το 2012 σε μόλις 1,8 δις την τρέχουσα χρονιά. Κύριος λόγος για την εξέλιξη αυτή είναι ότι οι ΗΠΑ αυξάνουν τις πιέσεις σε χώρες που διατηρούν εμπορικούς δεσμούς με την Τεχεράνη. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι δασμοί που έχει επιβάλλει το Ιράν σε εισαγωγές από την Τουρκία.

Υπάρχουν ωστόσο και φωνές που θεωρούν ότι οι επιβολή κυρώσεων στο Ιράν δεν θα έχει δραματικές σχέσεις στις ιρανο-τουρκικές εμπορικές σχέσεις όπως φοβούνται εκπρόσωποι του τουρκικού εμπορικού κόσμου. Ο Εγιούπ Ερσόι, ειδικός σε ζητήματα Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Bilkent, εκτιμά ότι στόχος των κυρώσεων είναι κυρίως οι τομείς χρηματοπιστωτικών και ενέργειας του Ιράν και μόνο έμμεσα οι εμπορικές σχέσεις του Ιράν με την Τουρκία.

Σε περίπτωση που δεν επιδεινωθούν οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας το επόμενο διάστημα, στην Τουρκία θεωρείται δεδομένο ότι η εξαίρεση της Τουρκίας από το εμπάργκο θα παραταθεί. Ακόμα όμως και σε αντίθετη περίπτωση οι επιπτώσεις στην Τουρκία δεν θα είναι δραματικές, εκτιμά ο τούρκος ειδικός Εγιούπ Ερσόι: «Αν δεν δοθεί παράταση και σταματήσουν οι εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου, η Τουρκία θα βρει άλλους τρόπους για να καλύψει τη ζήτηση, χωρίς το οικονομικό τίμημα να είναι πολύ υψηλό».

Ντουράν Αράμ Έκιν / Στέφανος Γεωργακόπουλος