Στις «μαύρες σελίδες» των περιβαλλοντικών επιδόσεων της χώρας καταχωρίζεται η διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, οι δείκτες για την ατμοσφαιρική ρύπανση, την ποιότητα των υδάτων, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου καταγράφουν θετικό πρόσημο.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η έκθεση για το Περιβάλλον που παρουσίασε το βράδυ της Πέμπτης, σε εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και οι επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης, η διαχείριση σκουπιδιών και λυμάτων αποτελεί το μεγαλύτερο «αγκάθι» για τη διατήρηση της υγείας του περιβάλλοντος στην Ελλάδα.
Βασικός λόγος, είναι ότι η χώρα εξακολουθεί στον 21ο αιώνα να θάβει το 80% των απορριμμάτων που παράγει, ενώ η ανακύκλωση σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, φθάνει στο 14% (στοιχεία 2016). Τα νεότερα ανεπίσημα στοιχεία του 2018 δείχνουν ότι αγγίζει το 20%.
Όσον αφορά στις παράνομες χωματερές, για τις οποίες η χώρα καταβάλλει εκατομμύρια σε ευρωπρόστιμα, τα στοιχεία του 2016 που παραθέτει η φετινή έκθεση του ΥΠΕΝ δείχνουν ότι, εκείνη την περίοδο, δεν είχαν αποκατασταθεί 50 ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Ταφής Απορριμμάτων) και αναμενόταν τα έργα να έχουν ολοκληρωθεί έως το 2019. Τα νεώτερα στοιχεία του 2018, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην έκθεση, δείχνουν ότι σήμερα 18 χωματερές παραμένουν ακόμη ενεργές, εκ των οποίων οι 16 βρίσκονται στην Πελοπόννησο, ενώ περίπου 25 παλιοί ΧΑΔΑ, αν και δεν δέχονται πλέον σκουπίδια, δεν έχουν αποκατασταθεί.
Παράλληλα, κρίσιμες υποδομές εμφανίζουν τεράστιες καθυστερήσεις στην υλοποίησή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαχείριση των απορριμμάτων στην Πελοπόννησο, αλλά και στην Αττική, όπου δεν έχει ακόμη γίνει η χωροθέτηση των δύο εκ των τριών Χώρων Υγειονομικής Ταφής.
Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, στην έκθεση, παρά τη μεταρρύθμιση που έφερε το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων, δίνοντας έμφαση στην ανακύκλωση, την κομποστοποίηση και τη χωριστή συλλογή πολλαπλών ρευμάτων, «ο οραματικός χαρακτήρας, δεν φαίνεται να έχει επιτύχει την μετάβαση σε ένα πιο σύγχρονο μοντέλο διαχείρισης αστικών αποβλήτων».
Εξίσου κακές είναι και οι επιδόσεις της Ελλάδας στον τομέα της διαχείρισης των λυμάτων, γεγονός που έχει οδηγήσει τη χώρα σε πολλαπλές ευρωκαταδίκες και πρόστιμα καθώς δεν εφαρμόζει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Γι΄ αυτό, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, το μεγαλύτερο στοίχημα της χώρας για τα επόμενα χρόνια είναι η ολοκλήρωση των μονάδων επεξεργασίας λυμάτων στους οικισμούς γ’ προτεραιότητας, στο Θριάσιο Πεδίο (εκκρεμεί η σύνδεση των κατοίκων της περιοχής με το ήδη κατασκευασμένο δίκτυο), καθώς και στην Ανατολική Αττική. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλιστεί η καλή λειτουργία των πολλών μικρών βιολογικών καθαρισμών που βρίσκονται σε μικρούς δήμους της χώρας και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.
Σημαντικά βήματα, όπως αναφέρει η έκθεση πρέπει να γίνουν επίσης στην καταγραφή και στον έλεγχο των γεωτρήσεων, αλλά και στην αντιμετώπιση της νιτρορύπανσης.
Πάντως, πέρα από τα προβλήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων και των λυμάτων, η έκθεση δεν βρίσκει παρά μόνο καλά παραδείγματα στην κατάσταση του περιβάλλοντος της Ελλάδας. Η ποιότητα του αέρα έχει βελτιωθεί, οι συνολικές εθνικές εκπομπές ρύπων (ΝΟx, SO2, PM2,5, ΝΗ3) έχουν μειωθεί, κυρίως λόγω της καθαρότερης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (περιορισμός της λιγνιτικής παραγωγής στο συνολικό ενεργειακό μίγμα, εξοικονόμηση ενέργειας, αύξηση της συμμετοχής της πράσινης ενέργειας κλπ.), αλλά και της χρήσης οχημάτων με νεώτερης τεχνολογίας καθαρότερους κινητήρες κλπ.
Μειωμένες ήταν και οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 3.703 kt, το 2016 σε σχέση με το 2015. Οι μειώσεις αναμένεται ότι θα είναι ακόμη μεγαλύτερες μετά το 2020 οπότε θα ολοκληρωθούν ακόμη περισσότερες ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών και της Κρήτης με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα και θα αποσυρθούν οι ρυπογόνες μονάδες ντίζελ και μαζούτ.
