Η προοπτική εξόρυξης υδρογονανθράκων τόσο στον χερσαίο χώρο της Ηπείρου, όσο και στα υπεράκτια οικόπεδα του Βόρειου Ιονίου δημιουργεί την ανάγκη θέσπισης κατάλληλων χωροταξικών διατάξεων. Και όπως αναφέρει το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Ηπείρου, το οποίο υπογράφεται σήμερα Πέμπτη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γιώργο Σταθάκη και τον αναπληρωτή υπουργό κ. Σωκράτη Φάμελλο, αυτές οι διατάξεις είναι απαραίτητες ώστε αφενός να υλοποιηθούν οι κεντρικές πολιτικές και αφετέρου να εξασφαλιστεί η προστασία των περιβαλλοντικών πόρων.
Έτσι, το νέο χωροταξικό για την Ήπειρο επικυρώνει τη βούληση της κυβέρνησης να συνεχιστούν οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ήπειρο, παρά τις σφοδρές αντιδράσεις τοπικών φορέων, περιβαλλοντικών οργανώσεων, αλλά και του κόμματος των Οικολόγων Πρασίνων, που συμμετέχει στο κυβερνητικό σχήμα. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «ανάλογα με το μέγεθος των πιθανών κοιτασμάτων ενδεχομένως θα μεταβληθεί σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα η παραγωγική φυσιογνωμία της περιοχής».
Σε κάθε περίπτωση, η πιθανότητα εξεύρεσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στα υπεράκτια οικόπεδα του Βορείου Ιονίου, αναδεικνύει την ανάγκη χρήσης κάποιου τμήματος του παρακτίου μετώπου για την κάλυψη των απαιτήσεων της συγκεκριμένης δραστηριότητας.
Στο νέο χωροταξικό λαμβάνονται υπόψη οι νέες γεωπολιτικές συνθήκες που αναμένεται να διαμορφωθούν μελλοντικά στην περιοχή, οι οποίες, εκτός από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, περιλαμβάνουν και την ένταξη της Αλβανίας στην ΕΕ. Ο ρόλος της Ηγουμενίτσας επαναπροσδιορίζεται στις νέες γεωπολιτικές συνθήκες με βάση την ύπαρξη του λιμανιού. Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο χωροταξικό θα πρέπει να διασφαλισθεί η δυνατότητα ώστε στο μέλλον η Ηγουμενίτσα να είναι έτοιμη να υποδεχθεί δραστηριότητες, που πιθανόν να απαιτηθούν στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στο Βόρειο Ιόνιο. Σε κάθε περίπτωση, το λιμάνι της Ηγουμενίτσας θα έχει τη δυνατότητα να υποστηρίζει και το διεθνή εμπορευματικό ρόλο για τον οποίο αρχικώς σχεδιάστηκε, στην περίπτωση που εμφανιστεί στο μέλλον αντίστοιχη ζήτηση.
Ο λιμένας της Ηγουμενίτσας αναγνωρίζεται από το Γενικό Πλαίσιο ως κύρια διεθνής θαλάσσια πύλη της χώρας. Για την εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου ρόλου απαιτείται να ολοκληρωθούν οι υποδομές εθνικής κλίμακας, δηλαδή η σιδηροδρομική σύνδεση, ο Δυτικός Άξονας, ο Ε65 και η αναβάθμιση του αεροδρομίου Ιωαννίνων.
Βασικές μονάδες ενέργειας στην Ήπειρο
Πέρα από τις απαιτούμενες υποδομές που ενδεχομένως θα απαιτηθούν εάν βρεθούν κοιτάσματα υδρογοναθράκων στην Ήπειρο, το νέο χωροταξικό πλαίσιο περιλαμβάνει στον σχεδιασμό και άλλες βασικές μονάδες ενέργειας. Όσον αφορά στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) οι κατευθύνσεις του νέου πλαισίου στοχεύουν στην ανάδειξη ευρειών ζωνών με συγκριτικά πλεονεκτήματα για χωροθέτηση νέων εγκαταστάσεων ανά κατηγορία ΑΠΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις ισχύουσες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, καθώς και τις συγκρούσεις με άλλες χρήσεις και τις προτεινόμενες αναπτυξιακές ζώνες. Ειδικότερα για:
Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα (Μ.Υ.Η.Ε.): Ως καταρχήν κατάλληλες περιοχές θεωρούνται όλοι οι κλάδοι του υδρογραφικού δικτύου των ορεινών και ημιορεινών όγκων της Περιφέρειας, ιδίως στην ευρύτερη περιοχή της Πίνδου, από την Κόνιτσα έως και το Βουλγαρέλι, με εξαίρεση τα υδατορέματα ή τμήματα αυτών τα οποία εντάσσονται στον κατάλογο υδάτων αναψυχής ή και σε ζώνες προστασίας (Εθνικά Πάρκα, Περιοχές Προστασίας της Φύσης) εντός των οποίων δεν επιτρέπεται η εγκατάσταση Μ.Υ.Η.Ε.
Αιολικές εγκαταστάσεις: Ως καταρχήν κατάλληλες περιοχές θεωρούνται οι οροσειρές στα ανατολικά της περιφερειακής ενότητας Άρτας (Γάβροβο – Όρη Βάλτου, Κοκκινόλακκος των Δήμων Γ. Καραϊσκάκη και Κεντρικών Τζουμέρκων) στο Ξεροβούνι (όρια Άρτας – Ιωαννίνων, Δ. Ζηρού, Αρταίων και Β. Τζουμέρκων) οι ορεινοί όγκοι του Κασσιδιάρη και των Τσαμαντών (Δ. Πωγωνίου, Ζίτσας, Φιλιατών), καθώς και οι ορεινοί όγκοι της ενδοχώρας της περιφέρειας Θεσπρωτίας και Πρεβέζης. Για λόγους προστασίας των τουριστικών πόρων δεν συνιστάται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων στις κορυφογραμμές των ορεινών όγκων Θεσπρωτίας και Πρεβέζης που γειτνιάζουν με τις ευρείες ζώνες τουριστικής ανάπτυξης.
Εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο:Προτείνεται η χωροθέτησή τους κατά προτεραιότητα σε σχέση με τις υπό καθορισμό κτηνοτροφικές ζώνες και τα κτηνοτροφικά πάρκα, τις υφιστάμενες και προγραμματιζόμενες εγκαταστάσεις Χώρων Υγειονομικής Ταφής (Ελληνικού, Παραμυθιάς, Βλαχέρνας) και Ειδικής Επεξεργασίας Λυμάτων, σε βιομηχανικές περιοχές, καθώς και πλησίον Ζωνών Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας (Πεδιάδα Άρτας, Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων). Σε περίπτωση που δεν είναι εφικτή η υλοποίηση των προτεινόμενων κτηνοτροφικών ζωνών και πάρκων, απαιτείται η χωροθέτηση των εγκαταστάσεων σε θέσεις που ευνοούν την συλλογή των αξιοποιήσιμων υλών από τις υφιστάμενες κτηνοτροφικές μονάδες.
Εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης Ηλιακής Ενέργειας: Προτείνεται η απαγόρευση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών όπου αυτό επιβάλλεται από τα θεσμοθετημένα θεσμικά πλαίσια χρήσεων γης, η αποφυγή χωροθέτησης εγκαταστάσεων εκμετάλλευσης ηλιακής ενέργειας στη γεωργική γη εντός των προτεινόμενων ευρειών ζωνών αναζήτησης Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας καθώς και η αξιοποίηση κατά προτεραιότητα της ηλιακής ενέργειας σε ορεινές παραμεθόριες περιοχές και στη Νότια Πίνδο και στις υπόλοιπες περιοχές που πληρούν τα κριτήρια αναγνώρισης περιοχών προτεραιότητας του Εδικού Πλαισίου ΑΠΕ.
Εγκαταστάσεις αξιοποίησης γεωθερμικής ενέργειας: Απαιτείται η άμεση αξιοποίηση του γεωθερμικού πεδίου Συκεών Άρτας.
Εξόρυξη: Απαιτείται συμμόρφωση με τις γενικές κατευθύνσεις της εθνικής πολιτικής για την αξιοποίηση των ορυκτών πρώτων υλών (λατομικών ορυκτών, υδρογονανθράκων) ιδιαίτερα όσον αφορά στην εξασφάλιση της πρόσβασης στα κοιτάσματα (έρευνα και εκμετάλλευση), λαμβάνοντας υπόψη την επίλυση ζητημάτων συγκρούσεων χρήσεων γης και την εξασφάλιση της προστασίας των περιβαλλοντικών πόρων της Περιφέρειας.
Χωροθετήσεις τεχνικών υποδομών
Με το νέο χωροταξικό προωθείται η δημιουργία χώρου ασυνόδευτων φορτίων στη λιμενική ζώνη Ηγουμενίτσας καθώς και οι χωροθετήσεις υποδοχέων διαμετακομιστικών υπηρεσιών. Για τα Ιωάννινα προωθούνται θέσεις, είτε στην είσοδο της πόλης κοντά στον κόμβο Δυτικού Άξονα – Εγνατίας στην περιοχή Ανατολής – Κατσικά, είτε σε επαφή με το αεροδρόμιο.
Ειδικότερα, προβλέπεται η ίδρυση επιχειρηματικού πάρκου για την υποδοχή μονάδων χονδρεμπορίου και διαμετακόμισης στη θέση Κατσικά – Ανατολής, ως προνομιακή περιοχή για τη λειτουργία ενός εμπορευματικού – διαμετακομιστικού σταθμού με εθνικό και διεθνή ρόλο. Αντίστοιχα, η χωροθέτηση στην Ηγουμενίτσα προτείνεται να γίνει σε θέση γειτονική με κάποιον από τους πλησιέστερους στο λιμάνι κόμβους της Εγνατίας. Ικανοποιητική κρίνεται η θέση Γκρίκα του Δήμου Σουλίου, ως προς το κριτήριο της γειτνίασης με την Εγνατία οδό και το λιμάνι.
Οι βασικές κατευθύνσεις του χωροταξικού σχετικά με τις λοιπές τεχνικές υποδομές της Περιφέρειας, μεταξύ άλλων, αφορούν:
- Στην έρευνα και πιθανή εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, ως δραστηριότητα με εν δυνάμει σημαντικές αναπτυξιακές διαστάσεις.
- Στη συμβατότητα των νέων χωροθετήσεων υδροηλεκτικών με το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων.
- Στην προώθηση της χρήσης φυσικού αερίου για αστική ή παραγωγική χρήση είτε μέσω της σύνδεσης με συστήματα αγωγών φυσικού αερίου είτε μέσω της αξιοποίησης τεχνολογιών αποκεντρωμένης χρήσης.
- Στη διερεύνηση της σύνδεσης της Περιφέρειας με αγωγούς φυσικού αερίου που προωθούνται σε επίπεδο διακρατικών συμφωνιών (Poseidon και East Med).
- Στη διερεύνηση της σύνδεσης της Περιφέρειας με τον Διαδριατικό Αγωγό Φυσικού Αερίου (TAP), εφόσον το έργο κριθεί βιώσιμο από οικονομοτεχνική και αναπτυξιακή διερεύνηση μέσα από αντίστοιχη μελέτη.
- Στην ολοκλήρωση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης των τουριστικών οικισμών του παράκτιου χώρου και της αποχέτευσης των οικισμών αποδέκτες των οποίων είναι τα ευαίσθητα οικοσυστήματα του Αμβρακικού και της Παμβώτιδος.
- Στην υλοποίηση του έργου ύδρευσης Πρέβεζας, Άρτας, Λευκάδας.
- Στην ολοκλήρωση των έργων διαχείρισης απορριμμάτων.
Τουριστική αξιοποίηση και ιχθυοκαλλιέργειες
Στο βόρειο παράκτιο μέτωπο (Πάργα – Πέρδικα – Σύβοτα – Πλαταριά – Ηγουμενίτσα) συγκροτείται ένα μέτωπο με προσανατολισμό την τουριστική ανάπτυξη. Στόχος είναι η ένταξη της περιοχής στην ενιαία τουριστική αγορά της νότιας Αδριατικής. Γενικότερα, στον παράκτιο Ιόνιο χώρο προωθείται η ανάπτυξη του οργανωμένου (μαζικού) τουρισμού αλλά και άλλων ειδικών μορφών τουρισμού (yachting, καταδύσεις κ.λπ.). Όσο για το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, το χωροταξικό προτείνει αναβάθμιση του ρόλου του τόσο σε σχέση με την επιβατική κίνηση όσο και ως πύλη κρουαζιέρας.
Σε ό,τι αφορά στους όρους της χωροθέτησης τουριστικών καταλυμάτων (νέα και υφιστάμενα) σε εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές, δίδονται οι εξής κατευθύνσεις:
- αναπτυσσόμενες τουριστικά περιοχές: αύξηση της ελάχιστης απαιτούμενης επιφάνειας γηπέδου σε δέκα στρέμματα και θέσπιση μέγιστης πυκνότητας 8 και 9 κλινών/στρέμμα για ξενοδοχεία 5 και 4 αστέρων, αντιστοίχως.
- περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού: αύξηση της ελάχιστης απαιτούμενης επιφάνειας γηπέδου σε δεκαπέντε στρέμματα και θέσπιση μέγιστης πυκνότητας 8, 9 και 10 κλινών/στρέμμα για ξενοδοχεία 5, 4 και 3 αστέρων, αντιστοίχως.
Για τη φιλοξενία υποδοχέων ιχθυοκαλλιέργειας, αλλά και αλιείας, προτείνεται η λωρίδα της Σαγιάδας όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα δεν συγκρούεται με την τουριστική χρήση. Στον Αμβρακικό, οι συγκεντρώσεις εντατικής υδατοκαλλιέργειας εντοπίζονται γύρω από το ακρωτήριο «Μυρτάβι» στην είσοδο του κόλπου, ανατολικά της Πρέβεζας. Η περιοχή βρίσκεται εντός του ορίου του εθνικού πάρκου Αμβρακικού, αλλά στην εξωτερική ζώνη στην οποία ισχύουν χαλαρότεροι όροι. Πρόταση του χωροταξικού είναι να συμπεριληφθούν στην Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) και οι απέναντι ακτές της Βόνιτσας. Η ίδρυση ΠΟΑΥ στις περιοχές εκτατικής εκμετάλλευσης στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού έχει περιορισμένη αξία αφενός διότι ήδη υφίστανται φορείς που έχουν την ευθύνη της συγκεκριμένης δραστηριότητας (αλιευτικοί συνεταιρισμοί) και αφετέρου γιατί οι παρεμβάσεις και αλλοιώσεις στο οικοσύστημα είναι περιορισμένες.
