Στη συνέργια των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στο περιβάλλον και στην κλιματική αλλαγή, αναφέρθηκε ο ακαδημαϊκός κ. Χρήστος Ζερεφός, μιλώντας σε ημερίδα που διοργάνωσε εχθές Τρίτη το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) για τις φυσικές καταστροφές. Όπως επεσήμανε ο καθηγητής, το 30% των ευθυνών για την υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί να αποδοθεί στον άνθρωπο.
Στη χώρα μας, σύμφωνα με τον καθηγητή, τα επόμενα χρόνια μπορεί να έχουμε λιγότερες πυρκαγιές, αλλά θα είναι πιο καταστροφικές. Όπως τόνισε ο ίδιος, η Ελλάδα ήδη πλήττεται από την κλιματική αλλαγή, καθώς καταγράφεται αύξηση των περιόδων ξηρασίας στη Δυτική Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα, άνοδος της μέσης θερμοκρασίας και πολλά άλλα ακραία φαινόμενα, τα οποία αναμένεται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια.
Γι΄ αυτό ο κ. Ζερεφός θεωρεί ότι απαιτείται σύμπνοια μεταξύ εκείνων «που έχουν τις τύχες μας στα χέρια τους» ώστε να υπάρξει ο απαραίτητος σχεδιασμός και«καλή γνώση του αντικειμένου».
Όσον αφορά στους σεισμούς, όπως επεσήμανε, η πολιτεία μέσω του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας) απέδειξε ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν με επιτυχία, είτε με ανθεκτικές κατασκευές, είτε με ενημέρωση του κόσμου. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τις υπόλοιπες φυσικές κατασκευές, λέει ο καθηγητής. Και τα λεγόμενά του βρήκαν σύμφωνο και τον καθηγητή Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρο του ΟΑΣΠ κ. Ευθύμιο Λέκκα.
Oπως είπε, είναι εξαιρετικά σημαντικό το θέμα της έγκαιρης προειδοποίησης (π.χ. σε περιπτώσεις σεισμών) καθώς και της εκπαίδευσης των πολιτών «σε κάθε μία από τις φυσικές καταστροφές για να έχουμε ασφαλή διαβίωση». Ο κ. Λέκκας, αναφέρθηκε στο παράδειγμα της πρόσφατης φωτιάς στο Μάτι όπου «όλοι πήραν τα αμάξια, μπλοκαρίστηκαν και οι περισσότερο θάνατοι ήταν μέσα στα αυτοκίνητα». Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, «δεν έχουμε κανονισμό για τις πυρκαγιές, αντίστοιχο του αντισεισμικού κανονισμού ώστε τουλάχιστον να υπάρχουν ειδικές προδιαγραφές για τις κατασκευές που κτίζονται μέσα ή κοντά σε δάση».
TΕΕ: Διαδικασία fast track για επείγοντα έργα υποδομών
Επιπλέον, με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο παραγωγής των δημοσίων έργων στην Ελλάδα, όπως τόνισε ο πρόεδρος του ΤΕΕ κ. Γιώργος Στασινός «δεν μπορούμε να κάνουμε ποτέ τα επείγοντα έργα υποδομών, καθώς οι προσφυγές διαρκούν περισσότερο από τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου». Όπως είπε, «πριν ένα χρόνο πνίγηκε η Μάνδρα και χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος για να καταλήξουμε να γίνει μια ανάθεση και να προχωρήσουν αντιπλημμυρικά έργα». Ο κ. Στασινός πρότεινε να χαρακτηριστούν όλα τα επείγοντα έργα ως έργα προτεραιότητας κατ’ εφαρμογή των βασικών προβλέψεων του Συντάγματος και να καθιερωθεί ειδική διαδικασία fast track για την προκήρυξη και ανάθεσή τους που θα διαρκεί το πολύ τρεις μήνες».
Επίσης, ο πρόεδρος του ΤΕΕ πρότεινε τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Υποδομών, με ορίζοντα 10ετίας και 20ετίας, ενταγμένο σε έναν ενιαίο ψηφιακό χάρτη, για την επιτάχυνση των έργων και τον έλεγχο της προόδου τους ενώ τόνισε τη σημασία της ολοκλήρωσης του Πολεοδομικού Χωροταξικού Σχεδιασμού σε όλη τη χώρα.
Αντιπλημμυρικά έργα 515 εκατομμυρίων ευρώ στην Αττική
Πάντως, από την πλευρά του, ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής Αττικής κ. Νάσος Αναγνωστόπουλος αναφέρθηκε στα ζητήματα της αντιπλημμυρικής προστασίας του Λεκανοπεδίου και σε μία σειρά από 168 ανεξάρτητα έργα και μελέτες συνολικού προϋπολογισμού 515 εκατομμυρίων ευρώ. Όπως υποστήριξε, το 2014 ήταν γύρω στα 50 αντιπλημμυρικά έργα της τάξης των 60 εκατομμυρίων ευρώ. «Τα 145 από τα 168 έργα είναι ενταγμένα στο πρόγραμμα εκτελεστέων έργων της Περιφέρειας, εκ των οποίων το 54% βρίσκεται σε ώριμη φάση, δηλαδή είναι δημοπρατημένα, εκτελούμενα και ολοκληρωμένα. Τα 23 από τα 168 έργα χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και είναι της τάξεων των 91 εκατομμυρίων», ανέφερε, προσθέτοντας ότι η Περιφέρεια Αττικής συνεργάζεται και με το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών το οποίο έχει αναλάβει εννέα έργα, προϋπολογισμού 400 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη πέντε αντιπλημμυρικές μελέτες, κόστους πέντε εκατομμυρίων ευρώ.
Για τον σεισμό στη Ζάκυνθο
Στην ομιλία του ο κ. Λέκκας αναφέρθηκε και στον πρόσφατο σεισμό στη Ζάκυνθο. Όπως τόνισε η περιοχή είναι δομημένη από τρία κομμάτια, τα οποία ορίζουν τα μεγάλα ρήγματα: το βόρειο κομμάτι, το κεντρικό, τον Σκοπό. «Αυτά, λοιπόν, τα μεγάλα ρήγματα, αυτά τα κομμάτια της Ζακύνθου, προφύλαξαν, ουσιαστικά το νησί», είπε και εξήγησε: «Η μεγάλη δομή του Κεριού, το τεκτονικό βύθισμα, όπως λέγεται, εκεί που αναβλύζει και πετρέλαιο, ουσιαστικά έδρασε σαν ανακλαστήρας ή αποσβεστήρας των σεισμικών κυμάτων, με αποτέλεσμα τα σεισμικά κύματα να φτάσουν απομειωμένα στην πόλη της Ζακύνθου κατά το 1/3 από το Κερί μέχρι τη χώρα. Αυτός ήταν ο λόγος, μαζί με την ποιότητα, βεβαίως, των υποδομών, που δεν είχαμε ζημιές στη Ζάκυνθο, όπως επίσης και μεγάλες κατολισθήσεις».
Πλημμύρες στη Μάνδρα
Για τις πλημμύρες στη Μάνδρα (15 Νοεμβρίου 2017), ο κ. Λέκκας ανέφερε ότι ήταν μια περίπτωση «υδρομετεωρολογικής βόμβας» που τελευταία φορά παρατηρήθηκε πριν από 100 χρόνια και η οποία, όπως είπε, σε οποιοδήποτε σημείο της Αττικής και αν σημειωνόταν θα επέφερε τα ίδια αποτελέσματα. Ως δεύτερη αιτία της καταστροφής επεσήμανε το γεγονός ότι η οικιστική ανάπτυξη είχε πραγματοποιηθεί κατά το 1/3 της πόλης επάνω στην κοίτη των ποταμών της Αγίας Αικατερίνης και στις Σουρές. Όπως εκτίμησε ο κ. Λέκκας τέτοιου είδους φαινόμενα θα παρατηρούνται «πιο συχνά τα επόμενα χρόνια».
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΠΣΔΑΤΜ (Πανελλήνιος Σύλλογος Διπλωματούχων Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών) κ. Μιχάλης Καλογιαννάκης, οι ανθρώπινες παρεμβάσεις που συνέβαλλαν στη σφοδρότητα του πλημμυρικού φαινομένου στη Μάνδρα είναι οι εξής:
- Μείωση του εύρους της κοίτης των ρεμάτων. Στενώσεις σε διαβάσεις και αλλαγές κατεύθυνσης με μικρές ακτίνες καμπυλότητας
- Ρύπανση και φερτά υλικά
- Ανεπαρκή τεχνικά έργα (γέφυρες, διαβάσεις, κλπ)
- Κλειστοί αγωγοί
- Διακοπή και παρεμπόδιση της συνέχειας των ρεμάτων
- Στένωση της κοίτης με αυθαίρετες και «νόμιμες» κατασκευές εντός των ρεμάτων
- Κάλυψη της κοίτης των ρεμάτων που περνούν μέσα από αστικούς ιστούς από μη υδατοπερατά υλικά.
Όπως επεσήμανε ο ίδιος, το ρέμα Σούρες περνά κάτω από το οδικό δίκτυο εννέα φορές πριν φτάσει στον αστικό ιστό και άλλες τόσες εντός του. Το ρέμα Αγίας Αικατερίνης αντίστοιχα, περνά κάτω από το οδικό δίκτυο επτά φορές πριν φτάσει στον αστικό ιστό, ενώ από εκεί και πέρα γίνεται ένα με το οδικό δίκτυο.
