Ο ήλιος πέφτει στη Ντέστρα Βολτούρνο, μια περιοχή της μικρής νοτιοϊταλικής πόλης Καστέλ Βολτούρνο. Από την κουζίνα πάνω από την ταράτσα μιας σκονισμένης έπαυλης αναδύονται μυρωδιές από φυστίκια και σούπα που απλώνονται σε έναν ευρύχωρο κήπο χαμηλά. Δέκα άνδρες φτάνουν βιαστικά. Μετά από μια κουραστική μέρα στα χωράφια ήρθε η ώρα του δείπνου.
«Στο Καστέλ Βολτούρνο πληρώνεσαι ένα ευρώ για κάθε καλάθι που γεμίζεις με ντομάτες» λέει ο 24χρονος Τσέρνο. Ο μετανάστης από την Γκάμπια μοιράζεται το απομονωμένο σπίτι που μοιράζεται μαζί με 10 συμπατριώτες του. Παρότι μένουν κοντά στη θάλασσα, σπάνια έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν τη θέα της. Όλοι ξυπνούν το χάραμα ώστε να φθάσουν γρήγορα στον κοντινό δρόμο Via Domiziana. Εκεί άνδρες αναζητούν παράνομα μεροκαματιάρηδες για τους αγρούς και τα εργοτάξια της περιοχής.
Μετά από πέντε χρόνια στην Ιταλία, ο Τσέρνο προσελήφθη για πρώτη φορά από έναν αγρότη μέχρι τον προσεχή Δεκέμβριο με μεροκάματα 25 ευρώ. Σε αυτήν την περιοχή αυτή η προσωρινή σύμβαση θεωρείται πολυτέλεια. Για πολλούς αφρικανούς μετανάστες το Καστέλ Βολτούρνο είναι ασφαλές λιμάνι για να αποφεύγουν αστυνομικούς ελέγχους και να βρίσκουν αλληλεγγύη ανάμεσα σε συμπατριώτες τους.
Οι άνθρωποι που έχουν μαζευτεί εδώ κατάγονται από 84 διαφορετικές χώρες –η πλειοψηφία από τη Νιγηρία και τη Γκάνα. Σύμφωνα με τα τοπικά μητρώα, περίπου 26.300 κάτοικοι ζουν νόμιμα εκεί, 4.300 εκ των οποίων είναι ξένοι. Σύμφωνα με τον δήμαρχο της πόλης Ντιμίτρι Ρούσο, ο πραγματικός πληθυσμός είναι όμως σχεδόν διπλάσιος καθώς, όπως λέει, 15.000 με καταγεγραμμένοι μετανάστες ζουν εκεί. «Η πόλη μου έχει γίνει χωματερή για κάθε είδους κοινωνική ασθένεια, προσελκύει κάθε είδους περιθωριακούς και φτωχούς από την Αφρική αλλά και από τα προάστια της Νάπολης» λέει ο δήμαρχος.
Άλλοτε τουριστικό θέρετρο, σήμερα εστία κοινωνικής παρακμής
Το Καστέλ Βολτούρνο υπήρξε στη δεκαετία του 1960 περιοχή αναψυχής για τους μεσοαστούς από την κοντινή Νάπολη. Σπίτια ξεπηδούσαν άναρχα από το πουθενά κατά μήκος των παραλίων χωρίς κανέναν πολεοδομικό σχεδιασμό. Αργότερα ένας σεισμός στην κοντινή περιοχή της Ιρπινία οδήγησε την κυβέρνηση να εγκαταστήσει σεισμόπληκτους που είχαν μείνει άστεγοι σε κτήρια του Καστέλ Βολτούρνο. Οι ιταλοί ιδιοκτήτες της περιοχής άρχισαν να εγκαταλείπουν τις βίλες τους και να τις νοικιάζουν σε εξευτελιστικά χαμηλές τιμές. Η τοπική οικονομία κατέρρευσε και η περιοχή έγινε φθηνός τόπος διαμονής για αφρικανούς μετανάστες που πήγαιναν στην περιοχή για να δουλέψουν στις καλλιέργειες ντομάτας.
Η περιοχή έγινε τόπος δράσης της μαφίας. Τον Σεπτέμβριο του 2018 μαφιόζοι εκτέλεσαν αδιακρίτως έξι αφρικανούς μετανάστες για να στείλουν μήνυμα ότι η περιοχή βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους. Η αστυνομία συνέλαβε τότε τους επικεφαλής του καρτέλ και στη συνέχεια νιγηριανές συμμορίες πήραν τον έλεγχο, μετατρέποντας κάποιες βίλες στα περίχωρα της πόλης σε σημεία εμπορίας ναρκωτικών και πορνείας.
Ο δήμαρχος του Καστέλ Βολτούρνο, που εξελέγη το 2014, προσπαθεί να αλλάξει την κατάσταση με πενιχρά αποτελέσματα. «Για την ενσωμάτωση χρειάζονται σχολεία, αλλά δεν έχω χρήματα ούτε καν για σχολικά λεωφορεία», τονίζει. Ο Ντιμίτρι Ρούσο λέει ότι απευθύνθηκε ακόμη και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις συνθήκες που επικρατούν στην πόλη του. «Ζητώ και χρηματοδότηση από τότε που είμαι επικεφαλής αυτής της κοινωνικής χωματερής».
Για κάποιους καταφύγιο, για άλλους φυλακή
Την ώρα που ορισμένοι μετανάστες βρίσκουν καταφύγιο στο Καστέλ Βολτούρνο, για άλλους η πόλη καταλήγει να είναι σαν φυλακή. Η 42χρονη Γκρέις (δεν δηλώνει το πραγματικό της όνομα) είχε δουλέψει ως πόρνη για δύο χρόνια. Μετακόμισε στο Καστέλ Βολτούρνο για να αλλάξει τη ζωή της, αλλά δεν της δόθηκε καμιά ευκαιρία. «Δεν μπορώ να συνεχίσω στην πορνεία εξαιτίας της κατάστασής μου», λέει δείχνοντας μια ουλή που απέκτησε μετά την εγχείρηση στη μήτρα που έκανε πρόσφατα, με τους γιατρούς να της απαγορεύουν κάθε σεξουαλική δραστηριότητα.
«Από τότε που ήρθε εδώ μόνο υποφέρω, υποφέρω, υποφέρω», λέει με παράπονο. Τώρα ψάχνει τρόπο να επιστρέψει στη Νιγηρία για να δουλέψει εκεί. Ποτέ δεν μπόρεσε να καταλάβει τις διαδικασίες παροχής ασύλου στην Ιταλία –πολύ περίπλοκες για κάποιον δεν τελείωσε καν το σχολείο. Ελπίζει να μπορέσει να ταξιδέψει στη Γαλλία ή στη Γερμανία, όπου της είπαν ότι μπορεί να βρει βοήθεια. Προς το παρόν όμως μένει εγκλωβισμένη στο Καστέλ Βολτούρνο.
Μικέλε Μπερτέλι / Άρης Καλτιριμτζής
