Ποιοι και γιατί «βαφτίζουν» τις μεγάλες κακοκαιρίες

Κάθε φορά που ένας μεγάλος τυφώνας χτυπά τις Ηνωμένες Πολιτείες ή οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη μένει στην ιστορία και στη μνήμη μας με το μικρό του όνομα.

Η ονοματοδοσία σε έντονα καιρικά φαινόμενα ξεκίνησε στις ΗΠΑ από τη δεκαετία του ’50 και στη συνέχεια υιοθετήθηκε και από άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Πρακτική με στόχο την καλύτερη αναγνώριση των φαινομένων και την αποφυγή λαθών. Τον 19ο αιώνα οι τυφώνες στην Καραϊβική έπαιρναν το όνομα του αγίου που γιόρταζε την ημέρα εκδήλωσης του φαινομένου.

Αργότερα, οι επιστήμονες τους «περιέγραφαν» με τις συντεταγμένες της θέσης από όπου προήλθε, γεγονός που προκαλούσε προβλήματα και σύγχυση όταν δύο φαινόμενα συνέβαιναν την ίδια περίοδο.

Η χρήση καθημερινών ονομάτων – έως το 1978 μόνο γυναικείων – ήταν η καλύτερη λύση, καθώς γρήγορα οι ονομασίες των ισχυρών αυτών φαινομένων έγιναν μέρος της καθημερινής γλώσσας και η ευαισθητοποίηση του κοινού για τους τυφώνες μεγάλωσε. Παρ’ όλα αυτά, για την αποφυγή νέων προβλημάτων ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός δημιούργησε μια αλφαβητικά ταξινομημένη λίστα με ονομασίες, οι οποίες ακολουθούν μια εξαετή επαναληπτική ροή. Ωστόσο, ονόματα ισχυρών μετεωρολογικών φαινομένων που παρέσυραν στη δίνη τους τα πάντα αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς, όπως ο κυκλώνας Αντριου το 1992 στις Μπαχάμες και ο τυφώνας Κατρίνα το 2005 στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί, μαζί με άλλα, από τη λίστα.

Στο Βερολίνο η διαδικασία ονοματοδοσίας στα συστήματα υψηλής και χαμηλής πίεσης έχει μακρά παράδοση, καθώς ξεκίνησε το 1954, όταν το Ινστιτούτο Μετεωρολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου άρχισε να ονοματίζει τα υψηλά και χαμηλά βαρομετρικά. Μάλιστα, για να καλύψουν ένα κενό στις νυχτερινές βάρδιες παρακολούθησης αλλά και για να ικανοποιήσουν τη ματαιοδοξία του ανθρώπου να δώσει το όνομά του σε τέτοια φαινόμενα οι επιστήμονες δημιούργησαν την πλατφόρμα «Adopt-a-Vortex», μέσω της οποίας όσοι επιθυμούν μπορούν να συμμετάσχουν πλέον στην όλη διαδικασία έναντι χρηματικού τιμήματος.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ιρλανδία κάθε χρόνο το μετεωρολογικό γραφείο ετοιμάζει μια λίστα με τα ονόματα των φαινομένων προτού  ακόμη αυτά εκδηλωθούν. Ετσι, εφέτος η πρώτη καταιγίδα στη Γηραιά Αλβιώνα θα είναι γένους αρσενικού και θα ονομάζεται Αλί, ενώ η δεύτερη θα είναι γένους θηλυκού και θα ονομάζεται Bronagh.

Τα τελευταία δύο περίπου χρόνια η «μόδα» της βάπτισης των ακραίων καιρικών φαινομένων έφτασε και στη χώρα μας, με τον Ξενοφώντα να αποτελεί το τελευταίο «πνευματικό παιδί» των μετεωρολόγων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου κ. Κώστας Λαγουβάρδος «δίνοντας όνομα σε ένα φαινόμενο βοηθάς στην καλύτερη προετοιμασία του πληθυσμού. Ουσιαστικά τον προειδοποιείς ότι το φαινόμενο χρήζει μεγαλύτερης προσοχής».

Ακολουθώντας, λοιπόν, το παράδειγμα χωρών του εξωτερικού οι μετεωρολόγοι του Αστεροσκοπείου Αθηνών ακολουθούν από τις αρχές του 2017 την αλφαβητική σειρά με τα αρχαιοελληνικά – όπως οι ίδιοι επέλεξαν – ονόματα να εναλλάσσονται ως προς το γένος. Η αρχή έγινε με την εξαήμερη κακοκαιρία Αριάδνη και ακολούθησαν ο Βίκτωρ, η Γαλάτεια, ο Δαίδαλος, η Ευρυδίκη, ο Ζήνων, η Ηλέκτρα, ο Θησέας, η Ιοκάστη, ο Κρέων, η Λητώ, ο Μίνωας, η Νεφέλη και τελευταίος ο Ξενοφών. Η ονομασία του μεσογειακού κυκλώνα «Ζορμπά» δεν ήταν ελληνική έμπνευση αλλά ήρθε από τη Γαλλία.

Την ονοματοδοσία των έκτακτων καιρικών φαινομένων από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δεν ενστερνίζεται η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία καθώς, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου κ. Θοδωρής Κολυδάς, αφενός δεν τηρούνται τα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό των φαινομένων, όπως γίνεται σε άλλες χώρες του εξωτερικού και αφετέρου προκαλούν μια αναταραχή στον πληθυσμό. «Η επίσημη θέση της ΕΜΥ, η οποία εκπροσωπεί τη χώρα στις σχετικές Μετεωρολογικές Ευρωπαϊκές Επιτροπές, είναι ότι η ονομασία τέτοιων συστημάτων δημιουργεί σύγχυση στο κοινό και το παραπέμπει σε συνδέσεις με άλλα πιο ισχυρά φαινόμενα τα οποία επηρεάζουν περιοχές στις τροπικές ζώνες» σημειώνει ο κ. Κολυδάς εξηγώντας ότι «είναι προτιμότερο να πούμε ότι αναμένεται ένα έκτακτο καιρικό φαινόμενο και αφού ολοκληρωθεί να του δώσουν όποιο όνομα θέλουν».

Στην ελληνική μυθολογία, ο Τυφών ήταν γιος της Γαίας και του Ταρτάρου, είχε μορφή ανθρώπου αλλά και θηρίου. Οταν θέλησε να ανέβει στον Ολυμπο για να εκδικηθεί τους θεούς για τον αποδεκατισμό των γιγάντων, εκείνοι κατέφυγαν στην Αίγυπτο μεταμορφωμένοι σε ζώα για να γλιτώσουν από την οργή του, και όχι άδικα, καθώς από τον θυμό του πετούσε από την κορυφή του Ολύμπου βράχους με μεγάλη δύναμη, βγάζοντας ταυτόχρονα εκκωφαντικές κραυγές.