Ο δίμηνος Γολγοθάς της Μέρκελ μέχρι τη Συνδιάσκεψη του CDU

Είναι χαλκέντερη η Ανγκελα Μέρκελ. Δεν μπορεί κανείς να το αμφισβητήσει αυτό έπειτα από 13 συναπτά έτη στη γερμανική καγκελαρία και 18 στην ηγεσία της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης (CDU). Αν και μερικοί υποστηρίζουν ότι τα περισσότερα απ’ αυτά τα χρόνια έπαιζε εν ου παικτοίς στη γερμανική πολιτική σκηνή, ειδικότερα στο κόμμα κατάφερε να επιβιώσει, πρώτον, επειδή ήταν… εν ενεργεία καγκελάριος (η εξουσία, ως γνωστόν, ενώνει) και, δεύτερον, επειδή είχε την ευφυΐα να συνεργαστεί άψογα με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, τον «φυσικό» διάδοχο του Χέλμουτ Κολ σε περίπτωση που η δολοφονική απόπειρα δεν τον είχε καθηλώσει στο αμαξίδιο.

Την πρώτη σοβαρή εσωκομματική κρίση αμφισβήτησης προς το πρόσωπό της η γερμανίδα ηγέτιδα αντιμετώπισε πρόσφατα, εν όψει της Συνδιάσκεψης των Χριστιανοδημοκρατών που θα γίνει τον Δεκέμβριο στο Αμβούργο. Και μάλιστα από νέα στελέχη, που πρότειναν να περιοριστούν σε τρεις οι συνεχόμενες θητείες ενός προέδρου στην καγκελαρία – η Μέρκελ διανύει την τέταρτη, που λήγει το 2021. Παράλληλα, παρά το ότι δεν την πήραν τα χρόνια (το καλοκαίρι έκλεισε τα 64), πολλοί πολιτικοί σχολιαστές στη Γερμανία θεωρούν ότι πρέπει να αρχίσει να προετοιμάζει τη διαδοχή της στο κόμμα.

Το σίγουρο είναι ότι με τους ακραίους του AfD να την πολεμούν λυσσαλέα και να ψαρεύουν κυρίως στη δική της δεξαμενή των συντηρητικών γερμανών ψηφοφόρων, το επόμενο διάστημα (τις επόμενες οκτώ εβδομάδες για την ακρίβεια) η Μέρκελ έχει έναν Γολγοθά να ανεβεί. Τα γερμανικά και διεθνή ΜΜΕ εστιάζουν την προσοχή τους στην επικείμενη βαυαρική εκλογή της Κυριακής.

Εχει όμως αρκετές ακόμη δοκιμασίες η δίμηνη «ανάβαση» της καγκελαρίου και του κόμματός της, που θα κορυφωθεί βεβαίως στη Συνδιάσκεψη του Δεκεμβρίου. Ιδού η χρονολογική κωδικοποίησή τους, όπως την επιμελήθηκαν οι Πάτρικ Ντόναχιου και Αρνε Ντελφς στο Bloomberg:

Αν επαληθευθούν οι δημοσκοπήσεις, το κυβερνών στο κρατίδιο της Βαυαρίας κόμμα της Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU, παραδοσιακός κυβερνητικός εταίρος του CDU το οποίο δεν κατεβαίνει στις αναμετρήσεις στη Βαυαρία) θα υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλά ποσοστά, κοντά στο 35%. Στο κέντρο της προεκλογικής ρητορικής βρίσκεται το Προσφυγικό, πεδίο αντιπαράθεσης προνομιακό για τους ακροδεξιούς του AfD που βρίσκουν μεγάλη εκλογική απήχηση στη συντηρητική Βαυαρία και κλέβουν ψηφοφόρους από το CSU. Οση εκλογική δύναμη χάσει το CSU, τόσο πιο «στριφνός» και απρόβλεπτος εταίρος θα γίνει για τo CDU και τη Μέρκελ.

Το Προσφυγικό, που εξελίσσεται στο πλέον ευαίσθητο, πολιτικά, ζήτημα για τη Μέρκελ, θα βρίσκεται για άλλη μια φορά ψηλά στην ατζέντα της Συνόδου. Οι εισροές προσφύγων στην ΕΕ έχουν ανακοπεί, αλλά η γερμανίδα καγκελάριος θα είναι η μεγάλη χαμένη αν οι εταίροι της δεν βρουν λύσεις στις εκκρεμότητες που άφησαν στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου.

Οι αναλυτές θεωρούν, ωστόσο, ότι η Μέρκελ θα έχει και ευκαιρίες για να επιδείξει διαχειριστική πυγμή ως επικεφαλής τής κατά τεκμήριο ισχυρότερης ευρωπαϊκής χώρας, κρατώντας σθεναρή στάση απέναντι στους εμπορικούς λεονταρισμούς του Ντόναλντ Τραμπ. Αλλά και στο θέμα του Brexit, που θα συζητηθεί επίσης στη Σύνοδο, η καγκελάριος θα έχει τη δυνατότητα να υπερασπιστεί τις αρχές της ευρωπαϊκής κοινής αγοράς και των γερμανικών επιχειρηματικών συμφερόντων, εμφανιζόμενη ταυτόχρονα διαλλακτική για την αποφυγή μιας βίαιης διάρρηξης των ευρω-βρετανικών οικονομικών δεσμών.

Οι Χριστιανοδημοκράτες κυβερνούν επί 19 συναπτά έτη το κρατίδιο της Εσσης (σε συνεργασία με τους Πράσινους τα τελευταία χρόνια), στο οποίο, σημειωτέον, βρίσκεται η οικονομική πρωτεύουσα της Γερμανίας (και η τραπεζική πρωτεύουσα της Ευρώπης), η Φρανκφούρτη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν και εδώ το CDU να χάνει έδαφος (ίσως πέσει κάτω από το 30%). Οι εκλογές στην Εσση θεωρούνται κρίσιμες διότι είναι το τελευταίο τεστ εκλογικής απήχησης και δημοφιλίας της Μέρκελ πριν από τη Συνδιάσκεψη του CDU στο Αμβούργο.

Εναν μήνα μετά τη Σύνοδο του Οκτωβρίου οι ηγέτες της ΕΕ και της Βρετανίας θα συναντηθούν και πάλι με μοναδικό θέμα στην ατζέντα τους αυτή τη φορά το Brexit. Η Γερμανία έχει τους στενότερους επιχειρηματικούς δεσμούς με τη Βρετανία και ως εκ τούτου η προοπτική ενός άτακτου Brexit ανησυχεί τη Μέρκελ περισσότερο από κάθε άλλο εταίρο. Από την άλλη πλευρά, μέλημα της καγκελαρίου είναι να κρατήσει ενωμένη την υπόλοιπη Ευρώπη. Αρα επ’ ουδενί δεν θα πρέπει να κατηγορηθεί για ενδοτισμό ή ακόμα και για «αδικαιολόγητα ήπια» συμπεριφορά έναντι των Βρετανών – κάτι τέτοιο δεν συνάδει άλλωστε και με την προτεσταντική ηθική των Γερμανών.

Η εκτίμηση που απολαμβάνει η Ανγκελα Μέρκελ παγκοσμίως την έχει βοηθήσει πολιτικά και στο εσωτερικό της χώρας της. Και η προάσπιση των γερμανικών συμφερόντων έναντι του Τραμπ (διότι έναντι της Γερμανίας έχουν οι ΗΠΑ το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα) ανεβάζει τις μετοχές της καγκελαρίου στη Γερμανία.

Η περίφημη φωτογραφία της προηγούμενης Συνόδου του G20 με τη Μέρκελ περιστοιχισμένη από τους άλλους ηγέτες να ακουμπά όρθια με τα δυο της χέρια στο γραφείο, σαν υπεύθυνη διευθύντρια σχολείου, και να ζητεί εξηγήσεις από τον… ανεπίδεκτο και πεισματάρη Τραμπ κατεγράφη ως μια από τις μεγαλύτερες επικοινωνιακές επιτυχίες της στη μακρόχρονη καριέρα της.

Οπως και στη Σύνοδο για το Brexit, έτσι και στη Σύνοδο του G20, που θα γίνει στο Μπουένος Αϊρες της χρεοκοπημένης (για άλλη μια φορά) Αργεντινής, ελλοχεύει ο κίνδυνος να σπάσει το σκοινί και να τιναχτούν όλα στον αέρα – εν προκειμένω ο κυκλοθυμικός χαρακτήρας του αμερικανού προέδρου συνιστά μια διαρκή απειλή. Εξυπακούεται ότι θα είναι η «κυρία διευθύντρια» αυτή που θα χρεωθεί, ως επί το πλείστον, το κόστος της αποτυχίας.

Ουδείς έχει τολμήσει να αμφισβητήσει τη Μέρκελ στο CDU από το έτος 2000 που ανέλαβε την ηγεσία, αφού «σκότωσε» τον πολιτικό της πατέρα και μέντορά της Χέλμουτ Κολ με αφορμή το σκάνδαλο με τα μαύρα ταμεία του κόμματος. Προ διετίας ωστόσο, μεσούσης της προσφυγικής κρίσης (που της στοιχίζει όλο και πιο πολύ λόγω του AfD που ρίχνει λάδι στη φωτιά της ξενοφοβίας και την πιέζει να μετατοπίζει όλο και δεξιότερα τη ρητορική της), η Μέρκελ επανεξελέγη στην ηγεσία του CDU με το χαμηλότερο έως τώρα ποσοστό.

Η ίδια η καγκελάριος έχει ρητώς συνδέσει χρονικά την προεδρία στο CDU με το αξίωμά της στην κυβέρνηση. Ως εκ τούτου, η επανεκλογή της αποτελεί μονόδρομο για την παραμονή της στην καγκελαρία. Εφόσον επανεκλεγεί, θα έχει τη δυνατότητα να σχεδιάσει στην επόμενη Συνδιάσκεψη του 2020 μια λαμπρή αποχώρηση από την ηγεσία του CDU.

Στον χρόνο που θα μεσολαβήσει μέχρι τις γενικές εκλογές του 2021 η καγκελάριος θα οργάνωνε την αποχώρησή της από την καγκελαρία έχοντας ορίσει με την ησυχία της διάδοχο στο κόμμα, που θα το προετοίμαζε, υπό τη δική της υψηλή εποπτεία, για την εκλογική αναμέτρηση. Πρόκειται για το ιδανικό σενάριο, αφού η Μέρκελ θα εγκατέλειπε την ενεργό πολιτική στα 67 της χρόνια (αυτή πιστεύει άλλωστε ότι είναι η πρέπουσα ηλικία για συνταξιοδότηση), καταχειροκροτούμενη και επευφημούμενη σε ένα αξέχαστο «standing ovation» όχι μόνο των μελών του CDU αλλά και δεκάδων εκατομμυρίων συμπατριωτών της.

Στο πίσω μέρος του μυαλού της, ωστόσο, η γερμανίδα καγκελάριος θα πρέπει να έχει και τον φόβο της θείας δίκης. Διότι λένε ότι όποιος τραβάει σπαθί θα πάει από σπαθί. Και ενθυμούμενη ασφαλώς την καθοριστική συμβολή της στο ατιμωτικό τέλος της καριέρας του Κολ (με άρθρο της στη «FAZ» ζήτησε την απομάκρυνσή του ως αποκλειστικά υπεύθυνου για το σκάνδαλο των χρηματοδοτήσεων του CDU), ίσως θα πρέπει να προσέχει μήπως μεταξύ των αγαπημένων «παιδιών» της στο CDU κρύβεται ήδη κάποιος «Ορέστης». Στις αρχές του 2017 ο γιος τού Κολ είχε κατηγορήσει τη Μέρκελ ότι αυτή ευθύνεται για την αυτοκτονία της μητέρας του το 2001, μην αντέχοντας τον διασυρμό του μακροβιότερου καγκελαρίου στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας (1982-1998), του ανθρώπου που ενοποίησε τη χώρα μετά την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εχουν σημασία αυτά για την κόρη ενός λουθηρανού πάστορα, όσο κι αν έχει εμποτιστεί από την πολιτική.