Στον προσφυγικό καταυλισμό Μικσαλίστε στο Κεντρικό Βελιγράδι νέοι αιτούντες άσυλο κάνουν ουρά για ένα δωρεάν κούρεμα. Το δωμάτιο είναι γεμάτο νεοφερμένους, μερικοί προσπαθούν να φορτίσουν τα κινητά τους τηλέφωνα, άλλοι προσπαθούν να συνδεθούν στο Διαδίκτυο, δυο άνδρες παίζουν πινγκ – πονγκ.
Ορισμένοι μόλις έχουν φθάσει από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, άλλοι από το κοντινό πάρκο Λούκα Τσελόβιτς, γνωστό στους ντόπιους ως το πάρκο των Αφγανών, όπου είχαν βρει για λίγες ημέρες καταφύγιο. Αλλά – πράγμα ασυνήθιστο για τη Σερβία που είναι πύλη εισόδου στην ΕΕ – οι Ιρανοί αποτελούν τον πιο πολυπληθή αριθμό νεοεισερχομένων, όπως αποκαλύπτει ρεπορτάζ του βρετανικού «Guardian».
Πέρυσι, η Σερβία ήταν η πρώτη χώρα στην ηπειρωτική Ευρώπη που προσέφερε τουριστική βίζα στους Ιρανούς. Οι ξενώνες και τα διαμερίσματα είναι όλα γεμάτα χάρη στους ιρανούς τουρίστες, και στην Κνεζ Μιχαΐλοβα, την πεζοδρομημένη ζώνη του Βελιγραδίου, ακούει κανείς συχνά φαρσί.
Ομως πολλοί από αυτούς δεν κάνουν ποτέ το ταξίδι της επιστροφής. Τα αεροπλάνα φθάνουν γεμάτα και επιστρέφουν πίσω στην Τεχεράνη άδεια. Οι περισσότεροι από τους «τουρίστες» στην πραγματικότητα ονειρεύονται το μέλλον τους στη Δύση, μιας και οι νέες αμερικανικές κυρώσεις προς τη χώρα τους δεν τους αφήνουν πολλά περιθώρια να δημιουργήσουν και να φτιάξουν τη ζωή τους στην πατρίδα.
Ο Σορούς Ραχμάνι, 24 ετών, έφθασε στη Σερβία πριν από τέσσερις μήνες και έχει πολλές φορές χρησιμοποιήσει την άδεια εξόδου – 72 ωρών – από τον καταυλισμό, προκειμένου να επιχειρήσει να εισέλθει σε ευρωπαϊκό έδαφος. Οπως άλλοι πρόσφυγες, ο Σορούς έχει δώσει γύρω στα 2.000 ευρώ σε ένα γραφείο συναλλάγματος για το επισφαλές ταξίδι. Το ποσό θα αποδεσμευτεί στον λαθρέμπορό του, μόλις ο ίδιος επιβεβαιώσει ότι έχει φθάσει στην Ιταλία. «Το Ιράν ήταν σαν την κόλαση. Προτιμώ να κοιμάμαι εδώ στα χαρτόνια αντί να ζω στο Ιράν» αναφέρει.
Καθώς οι έλεγχοι στα σύνορα με την Ουγγαρία είναι πολύ αυστηροί, ο ίδιος θα επιχειρήσει να εισέλθει στην ΕΕ μέσω Κροατίας. Πολλοί πρόσφυγες αρχικά εισέρχονται στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, είναι ευκολότερο να μπουν λόγω των μεγάλων συνόρων. Βοσνιακά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πρόσφατα ότι ο αριθμός των Ιρανών που έχουν αιτηθεί άσυλο στη χώρα εφέτος (μέχρι τον Σεπτέμβριο) ανερχόταν σε 1.647 έναντι 16 συνολικά το περασμένο έτος.
«Κάθε φορά που οι πρόσφυγες επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα, βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους, αλλά δεν βλέπουν καμία νόμιμη εναλλακτική λύση» λέει η Μιλένα Τιμοτιέβιτς από τη Διεθνή Επιτροπή Διάσωσης. «Βρίσκονται στο έλεος αδίστακτων λαθρεμπόρων και ανθρώπων. Συχνά οι συνοριοφύλακες τους διώχνουν με τη βία, άλλοτε πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, κι όμως, δεν σταματούν ποτέ να προσπαθούν».
Ο Χασάν Καμελί συνελήθη από την ουγγρική αστυνομία στη διάρκεια της τελευταίας του προσπάθειας να εισέλθει σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τον άφησαν ελεύθερο στη σερβική συνοριακή πόλη Σουμπότικα, αφότου όμως είχε παραμείνει σε ουγγρικές φυλακές για 20 μέρες όπου, όπως λέει ο ίδιος, ξυλοκοπήθηκε άγρια. «Στο Ιράν έχασα κάθε ελπίδα για το μέλλον. Πούλησα τη μοτοσικλέτα μου για να έρθω εδώ, ήταν όλα μου τα υπάρχοντα» αναφέρει ο 22χρονος: «Δεν μπορεί πια κανείς να ζήσει στο Ιράν, απλά επιβιώνει, όμως εκεί δεν υπάρχει μέλλον».
Ο Γκόρνταν Πάνοβιτς, διευθυντής της ΜΚΟ Info Park, αναφέρει ότι ο αριθμός των Ιρανών που φθάνουν στη χώρα αυξάνεται πολύ γρήγορα: «Αναγνωρίζεις αμέσως τους Ιρανούς» λέει: «Βλέπετε, οι Σύροι, οι Αφγανοί είναι όλοι φτωχοί. Ξαφνικά συναντάς στον δρόμο μια ομάδα παιδιών με σακίδια που μοιάζουν σαν να πηγαίνουν εκδρομή με το σχολείο. Τους κοιτάς, τους χαμογελάς και σου ανταποδίδουν το χαμόγελο με πολύ περισσότερα. Κάθε ένας που έρχεται από το Ιράν είναι είτε ομοφυλόφιλος είτε χριστιανός ή πολιτικά καταπιεσμένος».
Ο υπουργός Τουρισμού της Σερβίας Ρασίμ Λιάτζιτς αναφέρει ότι τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους 15.855 Ιρανοί έφθασαν στη Σερβία. Περισσότεροι από 1.500 από αυτούς ζήτησαν άσυλο ενώ δεν είναι γνωστό πόσοι κατάφεραν να περάσουν στην ΕΕ.
Αλλά δεν θέλουν όλοι να πάνε στην Ευρώπη. Ο «Guardian» επισκέφθηκε έναν καταυλισμό 67 χιλιόμετρα έξω από το Βελιγράδι στο χωριό Μποκγοβάντα, στο οποίο ζουν 35 Ιρανοί. Ο Αμιν, ένας 27χρονος ομοφυλόφιλος, έφυγε από την ιρανική πόλη Σιράζ αφού ο πατέρας του τον κατέδωσε στην αστυνομία όταν τον έπιασε να κάνει σεξ με τον σύντροφό του στο σπίτι τους. Οι φίλοι του τού αγόρασαν ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή από την Τεχεράνη στο Βελιγράδι.
«Οταν έφθασα, με κράτησαν στο αεροδρόμιο για έξι ημέρες, δεν είχα λεφτά, δεν είχα κράτηση σε ξενοδοχείο, ούτε εισιτήριο επιστροφής. Ηρθα εδώ χωρίς τίποτα. Στο Ιράν, η μεγαλύτερη απειλή μου ήταν η οικογένειά μου, όχι η κυβέρνηση. Η οικογένεια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα όταν πρόκειται για άτομα της κοινότητας ΛΟΑΤ».
Οπως ο Αμίν έτσι και άλλοι πρόσφυγες κρατούνται αμέσως στο αεροδρόμιο, 1.000 απελάθηκαν πέρυσι. Ο «Guardian» μίλησε σε μια ομάδα Ιρανών που κρατήθηκε σε κέντρο κράτησης στο αεροδρόμιο του Βελιγραδίου. Δήλωσαν ότι ξυλοκοπήθηκαν, ταπεινώθηκαν και φυλακίστηκαν για περισσότερο από μία εβδομάδα. Οι συνθήκες ήταν φρικτές, ανέφεραν δείχνοντας φωτογραφίες τους με μώλωπες στα χέρια και στα πόδια και μια τουαλέτα να ξεχειλίζει από περιττώματα, κάτι που αρνείται το υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας.
Πίσω στον καταυλισμό Μικσαλίστε στο Βελιγράδι ο Σαμσούρ, ένα 15χρονο αγόρι από το Αφγανιστάν, τρώει ψωμί και τυρί που του δίνουν τα ξαδέρφια του. Δεν έχει καταφέρει να κάνει ντους για έξι μέρες, ούτε έχει κουβέρτα να σκεπάζεται τα βράδια που κάνει κρύο. Πρόσφατα ένας ιρανός καλλιτέχνης ονόματι Ρεζά ζωγράφισε τους εξωτερικούς τοίχους του προσφυγικού κέντρου: απεικονίζει το ταξίδι ενός πρόσφυγα από την Αφρική που φθάνει στα συρματοπλέγματα της ΕΕ. Σε μια μπλε περιοχή, η οποία παραπέμπει στο χρώμα της σημαίας της ΕΕ, ένας αετός σπάει τον φράχτη. Ο τοίχος γράφει στα αγγλικά και στα φαρσί μία λέξη: ελευθερία.
