Εικονικό φάρμακο σαν το πραγματικό για τους χρόνιους πόνους

Πιθανώς μια ημέρα οι γιατροί θα συνταγογραφούν… εικονικά φάρμακα για ορισμένους ασθενείς με χρόνιο πόνο με βάση την ανατομία του εγκεφάλου τους αλλά και συγκεκριμένα ψυχολογικά χαρακτηριστικά τους. Και τα φάρμακα αυτά που δεν θα είναι τίποτε άλλο από… ζάχαρη, θα είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα πιο ισχυρά πραγματικά φάρμακα της αγοράς! Αυτό έδειξε νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν στο Ιλινόι των ΗΠΑ, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Communications».

«Ο εγκέφαλος κάποιων ασθενών είναι ήδη συντονισμένος στο να αποκριθεί θετικά στο εικονικό φάρμακο» ανέφερε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Βάνια Απκαριάν, καθηγητής Φυσιολογίας στην Ιατρική Σχολή Φάινμπεργκ του Πανεπιστημίου Νορθγουέστερν. Ο καθηγητής προσέθεσε ότι «αυτοί οι ασθενείς έχουν την κατάλληλη βιολογία αλλά και ψυχολογία ώστε να μπουν σε γνωστική κατάσταση τέτοια που αν κάποιος τους πει ότι «αυτό που θα πάρεις θα απαλύνει τον πόνο σου», θα βιώσουν όντως αμέσως λιγότερο πόνο».

Μάλιστα, σύμφωνα με τον καθηγητή Απκαριάν, δεν υπάρχει κανένας λόγος να «ξεγελάσει» ο γιατρός τον ασθενή. «Μπορεί να του πει: «σου δίνω ένα φάρμακο που δεν έχει επίδραση στη φυσιολογία σου αλλά ο εγκέφαλός σου θα αποκριθεί σε αυτό». Δεν χρειάζεται να κρύψει την αλήθεια από τον ασθενή. Υπάρχει βιολογικό υπόβαθρο πίσω από την απόκριση στα εικονικά φάρμακα».

Πώς όμως κατέληξαν ο δρ Απκαριάν και οι συνεργάτες του στα συμπεράσματά τους; Μοίρασαν σε δύο ομάδες περίπου 60 ασθενείς με χρόνιο πόνο στη μέση. Στην πρώτη ομάδα οι ασθενείς δεν γνώριζαν αν θα λάβουν πραγματικό ή εικονικό φάρμακο. Η δεύτερη ομάδα περιελάμβανε ασθενείς που δεν έλαβαν ούτε εικονικό ούτε πραγματικό φάρμακο (αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου).

Οπως προέκυψε, όλοι οι ασθενείς των οποίων ο πόνος μειώθηκε μετά τη λήψη εικονικού φαρμάκου (ενός χαπιού που περιείχε μόνο ζάχαρη) εμφάνιζαν παρόμοια ανατομία εγκεφάλου αλλά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Η δεξιά πλευρά του εγκεφάλου τους, η οποία ελέγχει τα συναισθήματα, ήταν μεγαλύτερη σε σύγκριση με την αριστερή. Διέθεταν επίσης μεγαλύτερες σε μέγεθος αισθητηριακές περιοχές στον φλοιό του εγκεφάλου σε σχέση με τα άτομα που δεν αποκρίνονταν στο εικονικό φάρμακο. Το ψυχολογικό προφίλ τους παράλληλα ήταν παρόμοιο στα άτομα της θετικής επίδρασης στο placebo: είχαν μεγάλη συναισθηματική αυτογνωσία, ήταν ευαίσθητα στις επώδυνες καταστάσεις και με ιδιαίτερη επίγνωση και προσοχή για το περιβάλλον τους και τις αλλαγές που αυτό υφίσταται.

«Οι γιατροί που παρακολουθούν ασθενείς με χρόνιο πόνο πρέπει να σκεφτούν σοβαρά ότι ορισμένοι από τους ασθενείς τους θα εμφανίσουν σημαντική βελτίωση μόνο μέσω της λήψης ενός εικονικού φαρμάκου – η βελτίωσή τους θα είναι εξίσου καλή με το να λάμβαναν φάρμακο που περιέχει δραστική ουσία. Πρέπει να δοκιμάσουν αυτή την προσέγγιση και να δουν τα αποτελέσματα. Τα νέα αυτά ευρήματα ανοίγουν ένα τεράστιο νέο πεδίο στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου» σημείωσε ο καθηγητής Απκαριάν.

Μια τέτοια τακτική, σύμφωνα με τον επικεφαλής της νέας μελέτης, μπορεί να έχει τρία σημαντικά οφέλη: «Κατ’ αρχάς είναι πολύ καλύτερο να λαμβάνει κάποιος ένα φάρμακο χωρίς δραστική ουσία σε σύγκριση με το να λαμβάνει κάποια δραστική ουσία και να έχει τα ίδια αποτελέσματα. Τα πιο πολλά φάρμακα συνδέονται με μακροπρόθεσμες παρενέργειες ή έχουν εθιστικές ιδιότητες». Κατά δεύτερον, θα περιοριστεί ο «θόρυβος» που προκαλεί στα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών η χρήση εικονικών φαρμάκων.

«Στις κλινικές δοκιμές θα χρειάζεται να συλλέγονται λιγότερα άτομα και θα είναι πολύ πιο εύκολο να εντοπιστούν οι πραγματικές οργανικές επιδράσεις των φαρμάκων στους ασθενείς» υπογράμμισε ο καθηγητής. Κατέληξε προσθέτοντας ότι μια τέτοια στρατηγική θα μειώσει και το κόστος για τα συστήματα υγείας. «Ενα εικονικό χάπι δεν κοστίζει. Ετσι θα σώσει πολλούς ασθενείς από σημαντική οικονομική επιβάρυνση αλλά και τα συστήματα υγείας από άχρηστες δαπάνες».