Με κάθε λαμπρότητα εγκαινιάστηκε το βράδυ του Σαββάτου το μνημείο του «Αγιάσματος» της Παναγίας της Φανερωμένης, στο νότιο τμήμα της πόλης των Κυδωνιών, το γνωστό Αϊβαλί απέναντι από τη Μυτιλήνη.
Παρών στη μοναδική αυτή γιορτή κατά την οποία ένα από τα μόρσιμα μνημεία της πόλης αλλά και του Μικρασιατικού Ελληνισμού παραδόθηκε σε χρήση από τις επόμενες γενιές, ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριάρχη, ο Μητροπολίτης Κυδωνιών κ. Αθηναγόρας.
Η παρουσία του οποίου ως θρησκευτικού – πνευματικού ηγέτη χιλιάδων απογόνων Μικρασιατών από τις Κυδωνίες, το γνωστό σε όλους Αϊβαλί, συγκέντρωσε από τις τουρκικές αρχές τον πρέποντα σεβασμό.
Το «Αγίασμα» της Φανερωμένης, ανακαινίσθηκε πρόσφατα από τον τοπικό δήμο με χορηγίες γνωστών πλούσιων Τούρκων που κατάγονται από το Αϊβαλί.
Πολλοί από αυτούς παρόντες στη γιορτή, συγκέντρωσαν το ενδιαφέρον κοσμικογράφων της γειτονικής χώρας. Ανάμεσα τους ο εκτελεστικός πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Coca Cola Μουράτ Κεντ ο οποίος και δεν είναι η πρώτη φορά που με χορηγία του συμβάλει στην ανακαίνιση μνημείων της χριστιανικής παρουσίας στο Αίβαλί και στο γειτονικό Μοσχονήσι.
Χαιρετώντας την παρουσία των χορηγών ο Δήμαρχος της πόλης Ραχμί Γκεντσέρ τους ευχαρίστησε για τη συμβολή τους στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ενώ τόνισε ιδιαίτερα την παρουσία στη γιορτή του εκπροσώπου του Οικουμενικού Πατριάρχη, Μητροπολίτη Κυδωνιών κ. Αθηναγόρα.
Στη ανάγκη στήριξης της προσπάθειας της διατήρησης της μνήμης και της Αιβαλιώτικης πολιτιστικής κληρονομιάς αναφέρθηκε στο χαιρετισμό του και ο επικεφαλής των χορηγών κ. Μουράτ Κεντ.
Ας σημειωθεί ότι το μνημείο του Αγιάσματος ανασκάφτηκε και αναστηλώθηκε από πανεπιστημιακή αρχαιολογική σχολή με επικεφαλής των παρόντα στην εκδήλωση καθηγητή κ. Ομέρ Οζιίρτ και την αρχιτεκτόνισσα Σουζάν Οζιίρτ. Μάλιστα η ανασκαφή έφερε στο φως άγνωστα στοιχεία για την ιστορία της αμιγώς ρωμαίικης αυτής πόλης, μέχρι την καταστροφή του 1922.
Συγκεκριμένα αποκάλυψε το παρεκκλήσι που είχε χτιστεί αρχικά στο σημείο εύρεσης της εικόνας που σήμερα βρίσκεται στη Μονή του Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη, πριν χτιστεί το 1890 το σημερινό μνημείο με την έντονη μεγαλοπρεπή νεοκλασική αρχιτεκτονική.
Το «Αγίασμα» βρίσκεται πολύ κοντά στην ιστορική εκκλησία της Παναγίας των Ορφανών (σημερινό Χαϊρεντίν πασά τζαμί) και ήδη εδώ και λίγους μήνες ήταν προσβάσιμο στους επισκέπτες στους χριστιανούς εκ των οποίων δίνονταν η δυνατότητα να ανάψουν ένα κερί και να προσευχηθούν.
Για τη χτεσινή γιορτή μετέβησαν στη Μικρασιατική πόλη πολλοί προσκυνητές ιδιαίτερα απόγονοι Μικρασιατών προσφύγων από τη Λέσβο.
Και άλλες αναστηλώσεις
Στο Αϊβαλί και στα πλαίσια της προσπάθειας ένταξης της πόλης στο δίκτυο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Ουνέσκο κυρίως λόγω του ρωμαίικου χριστιανικού παλιού τμήματος της πολιτείας και των μνημείων της, έχει ανακαινισθεί και λειτουργεί ως επισκέψιμος χώρος και αίθουσα συναυλιών κλασικής μουσικής ο ιστορικός ναός του Ταξιάρχη. Ενώ από το Δήμο έχει δρομολογηθεί η επισκευή του ναού της Αγίας Τριάδας. Απέναντι από το ναό αυτό βρίσκεται το σπίτι του μεγάλου συγγραφέα Ηλία Βενέζη.
Επίσης σχεδιάζεται η δημιουργία δικτύου διαδρομών μέσα στην πόλη που θα διαπερνά από το σύνολο των μνημείων αυτών του μικρασιατικού Ελληνισμού.
Τρεις επίσης εκκλησίες, αυτές της Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγίας των ορφανών, του Αγίου Γεωργίου και του Αϊ Γιάννη της Αγοράς έχουν ανακαινισθεί και συνεχίζεται να χρησιμοποιούνται ως τζαμιά, κάτι που έγινε από το 1923 για τις θρησκευτικές ανάγκες των νέων κατοίκων της πόλης, μουσουλμάνων της Κρήτης που μετακινήθηκαν στα πλαίσια της Συνθήκης της Λωζάννης.
