Δολοφονίες και απεργίες πείνας

Μετάφραση Θάνος Καραγιαννόπουλος

Εκδόσεις Οξύ, 2018

σελ. 400, τιμή 16,65 ευρώ

Ο Εϊντριαν Μακίντι, που γεννήθηκε το 1968 στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας και σπούδασε νομικά στο Γουόρικ και φιλοσοφία στην Οξφόρδη, αποφάσισε να ασχοληθεί με την αστυνομική λογοτεχνία. Υστερα από το πρώτο του μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 2003, το 2012 έκανε ό,τι θα έκανε κάθε άλλος επίδοξος συγγραφέας που κατάγεται από μια χώρα με μεγάλα ιστορικά γεγονότα: έγραψε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα για τα πάθη της πατρίδας του. Διότι στη Βόρεια Ιρλανδία ο IRA (Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός) επί πολλά χρόνια μαχόταν εναντίον των Βρετανών, όχι μόνο εντός των συνόρων της συγκεκριμένης χώρας, αλλά και μέσα στο Λονδίνο, την καρδιά της Μεγάλης Βρετανίας, χτυπώντας δικαίους και αδίκους. Στόχος του δεν ήταν απλώς η τιμωρία των «εχθρών» ή των «προδοτών», επεδίωκε κυρίως να κάνει γνωστό το χρόνιο πρόβλημα που υπήρχε εκεί. Σήμερα οι αγώνες του IRA έχουν πλέον σταματήσει, αφού το 1998 υπογράφηκε συμφωνία με τη βρετανική κυβέρνηση και έκτοτε το πολιτικό σκέλος του, το κόμμα Σιν Φέιν, συμμετέχει ειρηνικά στην πολιτική ζωή.

Η ιστορία αρχίζει με τον αντισυμβατικό αστυνόμο Σον Ντάφι (είναι καθολικός και έχει μπλουζάκι με τον Τσε Γκεβάρα), ο οποίος περιγράφει ποιητικά τα επεισόδια στο Μπέλφαστ μεταξύ αστυνομικών και ταραξιών, λέγοντας πως είχαν τη δική τους ομορφιά, «φλεγόμενα τόξα βενζίνης κάτω από το λεπτό φεγγάρι», «φωσφορισμοί από τις κάννες των όπλων με τις πλαστικές σφαίρες», «βαθυκόκκινο σφύριγμα των μολότοφ», «ελικόπτερα παντού, οι προβολείς να σμίγουν σαν εραστές στη μετά θάνατον ζωή». Είναι Μάιος του 1981 (τον Ιούλιο ο πρίγκιπας Κάρολος παντρεύτηκε τη λαίδη Νταϊάνα στον Καθεδρικό του Αγίου Παύλου), όταν δύο άνδρες βρίσκονται νεκροί με μια σφαίρα στο κεφάλι, ενώ μια γυναίκα εντοπίζεται απαγχονισμένη σ’ ένα δάσος –πρόκειται για την πρώην σύζυγο ενός απεργού πείνας. Αυτοκτονία ή όχι; Ο Ντάφι αποφασίζει να ερευνήσει αν οι τρεις θάνατοι συνδέονται μεταξύ τους, ενώ οι ταραχές συνεχίζονται. Και έπειτα δολοφονείται ο επικεφαλής της μονάδας εσωτερικής ασφαλείας του ΙRΑ.

Ο Μακίντι ξεκινώντας την αφήγηση ξεκαθαρίζει μερικά πράγματα. Αφού αναφερθεί στον Μπόμπι Σαντς, τον αγωνιστή του IRA που πέθανε από πολυήμερη απεργία πείνας (τον παρουσιάζει ως μάρτυρα, κάτι σαν τον Χριστό), με αποτέλεσμα τα καθολικά πλήθη της πόλης να βγουν στους δρόμους από οργή και αγανάκτηση, αναφέρεται στους παραστρατιωτικούς, οι οποίοι σκοτώνουν για ψύλλου πήδημα. Το ίδιο όμως κάνει και ο ΙRΑ, οι σκοτωμοί δεν έχουν τέλος. Στο βιβλίο δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, όλοι είναι ύποπτοι, αφού συμμετέχουν σε αυτή την «παράνοια», όπως διαβάζουμε. Καθολικοί και διαμαρτυρόμενοι, εθνικιστές και μαρξιστές, απλοί πολίτες και πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών, όλοι ζουν σ’ έναν εφιάλτη, σε μια πόλη που δηλητηριάζει τα νερά της, που «σκάβει τον λάκκο της», ενώ στο προσκήνιο η πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ αρνείται να κάνει αποδεκτά τα αιτήματα των απεργών πείνας.

Οπως συμβαίνει στα σύγχρονα αστυνομικά μυθιστορήματα που γράφονται στις μεσογειακές χώρες και στη Λατινική Αμερική, το Κρύο χώμα είναι κυρίως πολιτικό μυθιστόρημα. Εδώ η Ιστορία είναι πανταχού παρούσα. Επίσης, είναι παρούσα η λογοτεχνία, ειδικά ο εμβληματικός Τζέιμς Τζόις (Οδυσσέας, Στίβεν Δαίδαλος, Δουβλίνο). Ο Μακίντι θέλοντας να δώσει μεγαλύτερη αληθοφάνεια στην ιστορία του παρουσιάζει τον αστυνομικό να συζητεί με τον Τζέρι Ανταμς, τον ηγέτη του Σιν Φέιν που συνυπέγραψε τη συμφωνία με τους Βρετανούς –λεγόταν πως ήταν ταυτόχρονα και μέλος του Στρατιωτικού Συμβουλίου του ΙRΑ. Σε κάθε περίπτωση, τούτο το βραβευμένο βιβλίο, γραμμένο με λυρισμό αλλά και ειρωνεία και χιούμορ, διεκδικεί επαίνους αντικειμενικότητας, μάλιστα πραγματεύεται μεταξύ άλλων τη διείσδυση των μυστικών υπηρεσιών στον Ιρλανδικό Δημοκρατικό Στρατό.