Μπορούν βακτήρια του εντέρου να μας χαρίσουν μια «καθολική» ομάδα αίματος;

Το «κλειδί» για να επιτευχθεί η μετατροπή όλων των ομάδων αίματος στην ομάδα Ο –την επονομαζόμενη ομάδα των «καθολικών δοτών» ή «πανδοτών» που μπορούν να προσφέρουν αίμα σε άτομα με όλες τις άλλες ομάδες αίματος –ίσως κρύβεται στο… έντερό μας. Αυτό έδειξε μια νέα μελέτη ερευνητών του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ του Καναδά, η οποία παρουσιάστηκε προσφάτως σε συνέδριο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας (American Chemical Society, ACS) στη Βοστώνη.

Οπως συγκεκριμένα εξήγησε ο επικεφαλής της μελέτης Στίβεν Γουίδερς, βιοχημικός στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας, ένζυμα που παράγονται από βακτήρια του ανθρώπινου εντέρου μπορούν να «εξαφανίσουν» τα σάκχαρα τα οποία βρίσκονται στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων και προσδιορίζουν την κάθε ομάδα αίματος. Αυτό είναι άκρως σημαντικό καθώς αυτά τα σάκχαρα (ή αντιγόνα) μπορούν να προκαλέσουν καταστροφική ανοσολογική απόκριση του οργανισμού κάποιου λήπτη με διαφορετική ομάδα αίματος από εκείνη του δότη.

Σημειώνεται ότι στο παρελθόν είχαν εντοπιστεί λίγα ένζυμα τα οποία μπορούν να μετατρέψουν την ομάδα αίματος Β σε ομάδα Ο. Τώρα είναι όμως η πρώτη φορά που εντοπίζεται ομάδα ενζύμων τα οποία μπορούν να μετατρέψουν αποτελεσματικά την ομάδα αίματος Α σε Ο.

Γιατί είναι τέλος πάντων τόσο περιζήτητη η ομάδα αίματος Ο; Επειδή στη συγκεκριμένη ομάδα αίματος τα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν φέρουν αντιγόνα επάνω στις κυτταρικές μεμβράνες τους με αποτέλεσμα να μπορεί να μεταγγιστεί σε άτομα με οποιαδήποτε ομάδα αίματος χωρίς να υπάρχει κίνδυνος ανοσολογικής αντίδρασης. Αντιθέτως τα ερυθρά αιμοσφαίρια των ομάδων αίματος Α, Β και ΑΒ διαθέτουν συγκεκριμένα αντιγόνα στην επιφάνειά τους, γεγονός που σημαίνει ότι άτομα με ομάδα αίματος Α μπορούν να δώσουν αίμα μόνο σε άτομα με ομάδα αίματος Α ή ΑΒ ενώ άτομα με ομάδα αίματος Β μπορούν να δώσουν αίμα μόνο σε άτομα με ομάδα αίματος Β ή ΑΒ. Ετσι, είναι επόμενο να αναζητείται κάποιος τρόπος ώστε όλοι να μπορούν να δώσουν αίμα σε όλους –με τις ελλείψεις αίματος που καταγράφονται σε παγκόσμιο επίπεδο κάτι τέτοιο θα έσωζε πολλές ζωές.

Ο δρ Γουίδερς και οι συνεργάτες του πιστεύουν λοιπόν ότι ανακάλυψαν έναν τέτοιον ασφαλή τρόπο μετατροπής όλων των ομάδων αίματος στην «καθολική» ομάδα Ο μέσω ενζύμων των οποίων το DNA προέρχεται από βακτήρια του ανθρώπινου εντέρου. Η ερευνητική ομάδα εντόπισε αυτά τα ένζυμα με μια μέθοδο που ονομάζεται «μεταγονιδιωματική». Ουσιαστικώς οι επιστήμονες αντί να καλλιεργήσουν στο εργαστήριο το ένα μικρόβιο μετά το άλλο σε μια διαδικασία άκρως χρονοβόρα, απλώς εξήγαγαν DNA από όλους τους μικροοργανισμούς του ανθρώπινου εντέρου. Ετσι με… έναν σμπάρο έπιασαν πολλά τρυγόνια, για την ακρίβεια «συνέλαβαν» τα ίχνη του DNA για οτιδήποτε θα μπορούσαν να παράγουν αυτά τα μικρόβια –συμπεριλαμβανομένων, όπως αποδείχθηκε, ενζύμων που βοηθούν τα βακτήρια να αφαιρούν από τα τοιχώματα του εντερικού συστήματος γλυκοπρωτεΐνες που περιέχουν κατά κύριο λόγο σάκχαρα και οι οποίες ονομάζονται βλεννίνες. Τι χρειάζονται τα βακτήρια τις βλεννίνες; Οι γλυκοπρωτεΐνες αυτές είναι το… γεύμα τους.

Από μοριακής απόψεως, οι βλεννίνες μοιάζουν πολύ με τα αντιγόνα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Ετσι τα ένζυμα των ερευνητών μπορούν να επιτελέσουν διπλό έργο, όπως ανακάλυψαν ο δρ Γουίδερς και οι συνεργάτες του. Επιπλέον, τα ένζυμα που εντοπίστηκαν από την ομάδα του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας ήταν 30 φορές πιο αποτελεσματικά στο να εξαφανίζουν τα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων Α σε σύγκριση με τα θεωρούμενα ως αποτελεσματικότερα μέχρι σήμερα ένζυμα που είχαν εντοπίσει άλλες ομάδες.

Κατά την ομιλία του στο συνέδριο της ACS στη Βοστώνη ο δρ Γουίδερς σημείωσε πως ελπίζει ότι τα ένζυμα που ανακάλυψε με την ομάδα του θα μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν κάποια μέρα στην κλινική πράξη. Οπως περιέγραψε, «εκτιμούμε ότι στο μέλλον θα μπορούν να τοποθετούνται τα ένζυμα μέσα στον ασκό κατά τη συλλογή του αίματος και να περιμένουν εκεί να κάνουν τη δουλειά τους». Μέχρι να γίνει αυτό πραγματικότητα όμως, το επόμενο βήμα για τους ερευνητές είναι να ελέγξουν τα ένζυμα σχετικά με την ασφάλειά τους –μάλιστα έχει ήδη ξεκινήσει σχετική έρευνα σε συνεργασία με αιματολόγους και κέντρα αιμοδοσίας του Καναδά.