Σφακιά

Δεν θυμάμαι πια πόσες φορές έχω τραβήξει για τον Νότο. Θυμάμαι όμως πώς νιώθω κάθε, μα κάθε φορά μετά από εκείνη τη στροφή του δρόμου και ύστερα από κάμποση ώρα μέσα στα βουνά, όταν αντικρίζω το Λιβυκό Πέλαγος. Η βλάστηση έχει μείνει πίσω, το τοπίο έχει σκληρύνει και η πέτρα, ο αέρας και η δροσιά του βουνού, που χάνεται κατηφορίζοντας, οδηγούν σε έναν τόπο αλλιώτικο από τους άλλους. Μακρινό. Σχεδόν απόκοσμο. Αυτό ακριβώς νιώθω. Οτι έχω φύγει μακριά. Η Γαύδος απέναντι, χαράζοντας το νότιο άκρο της Ευρώπης, το επιβεβαιώνει σιωπηλά.

Τα Σφακιά είναι μια απέραντη έκταση 468 τ.χλμ. με λίγους κατοίκους (περίπου 2.500) στα νοτιοανατολικά του Νομού Χανίων, όπου κυριαρχεί ο ορεινός όγκος των Λευκών Ορέων με τις ψηλές κορυφές και τα βαθιά φαράγγια, αλλά και μια πλούσια ακτογραμμή, την οποία διατρέχει μέρος του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4 (η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους πεζοπόρους που καταφθάνουν εδώ από όλον τον κόσμο), αλλά όχι πάντα αυτοκινητόδρομος. Από τη Χώρα Σφακίων και δυτικά, όλες οι μετακινήσεις γίνονται είτε πεζή είτε με καραβάκι, ενώ μονάχα στα ανατολικά θα βρείτε παραλίες με άμμο και τον δρόμο να περνάει μέσα από χωριά και παράλληλα με τη θάλασσα, για να εισέλθει στη συνέχεια στον Νομό Ρεθύμνου.

Ερχόμενοι εδώ για παραθερισμό, το πιθανότερο είναι να προσπεράσετε σχετικά γρήγορα το οροπέδιο Ασκύφου και τους περισσότερους ορεινούς οικισμούς και χωριά και να δώσετε προτεραιότητα στις παραλίες και στα πέριξ αυτών. Κάπως έτσι θα φτάσετε στη Χώρα Σφακίων (73 χλμ. από τα Χανιά), την πρωτεύουσα του ομώνυμου δήμου και το μεγαλύτερο λιμάνι της περιοχής. Εδώ θα αφήσετε το αυτοκίνητο και θα συνεχίσετε την εκδρομή από τη θάλασσα. Ανάλογα με τον χρόνο και τα σχέδιά σας μπορείτε να κινηθείτε είτε με το καραβάκι της γραμμής (www.anendyk.gr) που «πιάνει» με τη σειρά Λουτρό, Αγία Ρουμέλη και φτάνει μέχρι Σούγια και Παλαιόχωρα στα νοτιοδυτικά του νομού (και πάλι πίσω) ή να ταξιδέψετε με μικρότερα καραβάκια που εκτελούν τοπικά δρομολόγια για Γλυκά Νερά, Λουτρό, Μάρμαρα κ.ο.κ. Υπάρχει, βέβαια, πάντα και η δυνατότητα για θαλάσσιο ταξί –το οποίο αν είστε μεγάλη παρέα συμφέρει –και ασφαλώς το μονοπάτι.

Eχοντας επιλύσει το πρακτικό κομμάτι των μετακινήσεων, την πρώτη αξέχαστη βουτιά της εκδρομής θα την κάνετε στα Γλυκά Νερά. Eνας πανύψηλος απότομος βράχος κατεβαίνει κάθετα στην παραλία με το λευκό βότσαλο, τα σκιερά αλμυρίκια, τις ομπρελοξαπλώστρες, την καντίνα για τα απαραίτητα και –το κυριότερο –τα βαθιά, καθαρά και όσο πρέπει δροσερά νερά.

Επόμενη στάση στο Λουτρό, με την κυκλαδίτικη όψη και την πολυκοσμία. Το μικροσκοπικό ψαροχώρι είναι από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς της Κρήτης, με υψηλές πληρότητες και διευρυμένη σεζόν. Οι οκτώ μόνιμοι κάτοικοι του χειμώνα μετατρέπονται σε χιλιάδες επισκέπτες το καλοκαίρι, ο κλειστός κόλπος είναι απάνεμος και ανεπηρέαστος από τις διαθέσεις του καιρού, ενώ αν κάτι κουράζει είναι οι τέσσερις σειρές ξαπλώστρες στην κατά κοινή ομολογία στενή παραλία του κόλπου. Για το καλό όλων, ευτυχώς, υπάρχουν τα κανό, οι βάρκες και τα θαλάσσια ποδήλατα προς ενοικίαση που πολύ γρήγορα και εύκολα σε μεταφέρουν σε διπλανά όμορφα και, κυρίως, ήσυχα σημεία για βουτιές και ηλιοθεραπεία. Φαγητό, γλυκό, ποτό, ενθύμια και κλίνες για διαμονή προσφέρονται όλα τους σε αφθονία στο Λουτρό, αρκεί για τα τελευταία να προνοήσετε εγκαίρως.

Ο Φοίνικας και ο Λύκος, δύο κολπίσκοι με βασική υποδομή, απευθύνονται σε αυτούς που δεν αρέσκονται στον πολύ κόσμο, ενώ τα Μάρμαρα που αποκαλύπτονται στη συνέχεια συνιστούν έτερο προορισμό που συγκεντρώνει φανατικούς επισκέπτες. Πρόκειται για την απόληξη του φαραγγιού της Αράδαινας, αλλά και για μια υπέροχη, οργανωμένη και αυτή, παραλία, με λαχταριστά νερά και μια no name καντίνα που είναι το κάτι άλλο. Ο λόγος, απλός. Ιδιοκτήτης είναι ο Χρυσόστομος Ορφανουδάκης, ο οποίος διατηρεί το ομώνυμο βραβευμένο εστιατόριο στην πόλη των Χανίων και σερβίρει σφακιανή κουζίνα, με δικά του κρέατα και –το κυριότερο –εξαιρετική εκτέλεση των τοπικών συνταγών. Ζυμωτό ψωμί, ωραιότατες ομελέτες και πλέον και θαλασσινά συμπληρώνουν το μενού, ενώ η εμπειρία μπορεί να κερδίσει χρόνο ζωής αν υπάρχει διαθέσιμο δωμάτιο στο πίσω μέρος της καντίνας για διανυκτέρευση (τηλ. 28257 72299).

Συνεχίζοντας από τα Μάρμαρα δυτικά, η επόμενη παραλία που εντυπωσιάζει είναι ο Αγιος Παύλος με το πετρόχτιστο εκκλησάκι επάνω στην αμμουδιά, τους αμμόλοφους, το πευκόδασος από πάνω και την υποτυπώδη ένδειξη πολιτισμού στη μικρή ταβέρνα στο πλάι. Απίθανο μέρος, από το οποίο περνούν εκατοντάδες πεζοπόροι, καθώς εκεί συναντιούνται δύο μονοπάτια (το παραλιακό Ε4 και αυτό που κατεβαίνει από τον Aγιο Ιωάννη), ενώ δεν αποκλείεται νωρίς το πρωί να πέσετε πάνω σε μάθημα γιόγκα, οργανωμένο από τους free campers που κατασκηνώνουν τριγύρω.

Επίσης, χωρίς αυτοκίνητα και με αρκετό τουρισμό δεκαετίες τώρα, αφού εδώ καταλήγει το περίφημο φαράγγι της Σαμαριάς, η Αγία Ρουμέλη είναι το τελευταίο παραλιακό χωριό των Σφακίων στα νοτιοδυτικά, έχει ωραία νερά, καλές ταβέρνες και κουρασμένους συνήθως περαστικούς, ειδικά προς το μεσημέρι και απόγευμα που βγαίνουν οι περισσότεροι από το φαράγγι έχοντας περπατήσει πάνω από 18 χλμ. από τον Ομαλό μέχρι εδώ.

Επιστρέφοντας με το καραβάκι πίσω στη Χώρα Σφακίων, ξεκινά –με το αυτοκίνητο πλέον –μια άλλη ενδιαφέρουσα, ορεινή αυτή τη φορά, διαδρομή. Η Ανώπολη βρίσκεται σε απόσταση 12 χλμ. από τη Χώρα, σε ένα εύφορο οροπέδιο σε υψόμετρο 600 μ., για το οποίο καθόλου δεν είσαι προετοιμασμένος όταν ανεβαίνεις προς τα πάνω. Ελιές, βοσκοτόπια και διάσπαρτες γειτονιές, τα χαρακτηριστικά του χωριού με τους περίπου 250 κατοίκους και τα χιλιάδες αιγοπρόβατα. Εδώ αξίζει να ανεβείτε μέχρι το εκκλησάκι της Αγίας Αικατερίνης και να απολαύσετε την απεριόριστη θέα. Ακριβώς από κάτω βρίσκεται το Λουτρό!

Για την Αράδαινα τα είπαμε. Είναι το φαράγγι που βγαίνει στα Μάρμαρα. Αυτό που δεν είπαμε όμως είναι ότι ανεξάρτητα από το αν θα το διασχίσετε ή όχι, εκτός από την απόληξή του αξίζει μια επίσκεψη και στο σημείο εκκίνησης της πεζοπορίας (περίπου στο μέσο του), ήτοι στο σχεδόν εγκαταλελειμμένο χωριό Αράδαινα που θα συναντήσετε μετά την Ανώπολη και το οποίο θα προσεγγίσετε αφού περάσετε την περίφημη σιδερένια γέφυρα που κατασκευάστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και ενώνει τις δύο πλευρές του φαραγγιού σε ύψος 138 μ.

Σπουδαίο έργο εκείνα τα χρόνια για την περιοχή η κατασκευή της γέφυρας και από τα σημαντικότερα σημεία ενδιαφέροντος έκτοτε για όλους εμάς τους ταξιδιώτες που φτάνοντας ως πρωτάρηδες μέχρι εδώ μένουμε με την απορία αν περνάει αυτοκίνητο ή όχι. «Η πρώτη φορά είναι δύσκολη» θα σας πουν οι ντόπιοι γελώντας, καθώς θα απολαμβάνετε μια σφακιανή πίτα μετά τσικουδιάς (όσοι δεν οδηγείτε) στην καντίνα-σταθμό της άλλης πλευράς. Προφανώς και περνάει αυτοκίνητο και όχι μονάχα αυτό. Εδώ τα Σαββατοκύριακα του καλοκαιριού η κίνηση πολλαπλασιάζεται λόγω bunjee jumping (www.bungy.gr). Πιο κάτω, ο Αγιος Ιωάννης και το τέλος του δρόμου. Η συνέχεια έχει πεζοπορία ή επιστροφή στη Χώρα και πορεία προς Ανατολάς.

Στο Φραγκοκάστελλο, 14 χλμ. από τη Χώρα Σφακίων στα ανατολικά, δόθηκαν μεγάλες μάχες στη διάρκεια της Επανάστασης, ενώ μέχρι τις μέρες μας το συνοδεύει ο τοπικός θρύλος που μιλάει για τους Δροσουλίτες· τις σκιές των πολεμιστών που… εμφανίζονται επάνω από τον κάμπο τα δροσερά πρωινά του Μαΐου. Εδώ θα έρθετε με παιδιά για να εξερευνήσετε το ενετικό κάστρο, να κολυμπήσετε σε ρηχά νερά και να παίξετε στην άμμο, ενώ συγχρόνως υπάρχουν ουκ ολίγες επιλογές για διαμονή και φαγητό τριγύρω που ικανοποιούν όλα τα γούστα. Λίγο πιο δυτικά, μια αγαπημένη, επίσης αμμώδης παραλία, είναι η Ορθή Aμμος. Eχει αμμόλοφους, όπως προδίδει το όνομά της, έχει και μια πηγή που φέρνει φρέσκο δροσερό νερό απευθείας από το βουνό, αλλά και δωμάτια και ταβέρνες με ωραίο μπαλκόνι για θέα, ξεκούραση, περισυλλογή και ανασύνταξη δυνάμεων στο απέραντο πέλαγος του Νότου και όσο φτάνει το μάτι. Γιατί τι άλλο να ζητήσει κανείς από τα Σφακιά τέτοια εποχή;

_l
Για διαμονή στο Λουτρό μπορείτε να αναζητήσετε τα δωμάτια της Σοφίας (www.sofiarooms-loutro.gr) ή της Νίκης, η οποία εκτός από διαμερίσματα διαθέτει και μία βίλα χωρητικότητας έως 7 ατόμων με ωραία βεράντα (www.loutro-accommodation.com). Στο ίδιο χωριό πολύ καλή επιλογή για φαγητό είναι η ταβέρνα του Στρατή (τηλ. 28250-91348) με δικά τους κρέατα, φρέσκες χοντροκομμένες τηγανητές πατάτες και για επιδόρπιο σπιτικό ρυζόγαλο.

_l
Στο Φραγκοκάστελλο αναζητήστε για διαμονή τα φιλόξενα διαμερίσματα «Βράχος» (6909-165.306) και «Πασιθέα» (6947-687.474), ενώ για όσους αγαπάτε τα βουνά, μια εξαιρετική επιλογή για διαμονή είναι ο ξενώνας «Αλώνια» στον Αγιο Ιωάννη, όπου προσφέρεται και νόστιμο παραδοσιακό φαγητό κατόπιν παραγγελίας (www.alonia.gr).

_l
Σε κάποια από τις διαδρομές σας προς ή από τα Σφακιά, επιβάλλεται και μια στάση για τσιγαριαστό και όχι μόνο στην ταβέρνα «Πανόραμα» (τηλ. 28250-95492) στου Ασκύφου.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 2 Σεπτεμβρίου 2018.