Τουρκία και Αργεντινή ξανά στο χείλος της αβύσσου

Ραγδαία επιδείνωση μέρα με τη μέρα εμφανίζει η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία και στην Αργεντινή. Την Παρασκευή «έσκασε» η γιγαντιαία τουρκική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Türk Telekom, η οποία χρεοκόπησε υπό το βάρος οφειλών 4,7 δισ. δολαρίων και πέρασε στα χέρια των τραπεζών. Την Πέμπτη η Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής αύξησε από το 45% στο… 60% το βασικό επιτόκιο του πέσο για να ανακόψει την κατρακύλα του νομίσματος. Την προηγουμένη ο πρόεδρος Μαουρίτσιο Μάκρι είχε απευθύνει έκκληση προς το ΔΝΤ να επισπεύσει τις εκταμιεύσεις από την πιστωτική γραμμή των 50 δισ. δολαρίων που ενέκρινε για τη χώρα.

Κατάρρευση της λίρας

Η πτώχευση της Türk Telekom οφείλεται, βέβαια, στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας, η οποία έχει χάσει από την αρχή του έτους περίπου το 44% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Η εταιρεία αποπληρώνει τα δάνειά της σε δολάρια, ενώ από τους πελάτες της στην Τουρκία εισπράττει λίρες. Η κατάρρευσή της ήταν ζήτημα χρόνου, όπως –εκ των υστέρων φυσικά –εκτιμούν οι αναλυτές. Ετσι οι τράπεζες Akbank, Garanti και Isbank θα προχωρήσουν στην εξαγορά του 55% του μετοχικού κεφαλαίου τής τηλεπικοινωνιακής εταιρείας προκειμένου να της χορηγήσουν δάνεια 3 έως 4 δισ. δολαρίων –αργότερα σκοπεύουν να πουλήσουν τις συμμετοχές τους.

Σημειωτέον ότι είχαν προηγηθεί ατυχείς προσπάθειες διάσωσης της Türk Telekom με την πώληση μεριδίων της σε εταιρείες της ευρύτερης περιοχής, όπως η Saudi Telecom και η Ooredoo του Κατάρ. Αλλά φαίνεται ότι η εμπιστοσύνη έναντι της τουρκικής οικονομίας και του νομίσματος έχει καταρρεύσει όχι μόνο στη Δύση, αλλά και στη Μέση Ανατολή, εξαιτίας του αυτοκρατορικού τρόπου διακυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος απαγόρευε πεισματικά την αύξηση των επιτοκίων για τη στήριξη της λίρας, γελοιοποιώντας κάθε έννοια ανεξαρτησίας της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας.

Στην Αργεντινή το πέσο ενισχύθηκε την Πέμπτη κατά 5,1% έναντι του δολαρίου έπειτα από τη νέα δραματική προσπάθεια της κυβέρνησης Μάκρι να το στηρίξει. Οσο για την έκκληση του φιλελεύθερου και μοντέρνου προέδρου προς το ΔΝΤ, «έγινε για να πείσει τους επενδυτές ότι η κυβέρνηση θα μπορέσει να χρηματοδοτήσει μόνη της τα χρέη της, δίχως να προσφύγει στον δανεισμό από τις αγορές το 2019», όπως έγραψε την Πέμπτη σε σημείωμά της η Ελσα Λίνιος της RBC Capital Markets. Αλλά «οι επενδυτές ερμήνευσαν την κίνηση ως ένδειξη του επείγοντος των εξελίξεων και της νευρικότητας που διακατέχει τον πρόεδρο».

Κομβικό ρόλο στις εξελίξεις τόσο στην Αργεντινή όσο και στην Τουρκία διαδραματίζει η Fed. Η αμερικανική κεντρική τράπεζα φέρεται αποφασισμένη να συνεχίσει τις σταδιακές αυξήσεις των επιτοκίων της, πολιτική που προοιωνίζεται ενίσχυση της ισοτιμίας του δολαρίου και μεγαλύτερες δυσχέρειες στις αναδυόμενες οικονομίες να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους.

Το ερώτημα πλέον, κατά τον καθηγητή του Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγο του ΔΝΤ την περίοδο 2001-2003 Κένεθ Ρογκόφ, είναι αν οι κρίσεις στην Αργεντινή και στην Τουρκία θα αποδειχθούν φαινόμενα τοπικά ή αν θα επεκταθούν ευρύτερα, εφόσον η Fed συνεχίσει να ακολουθεί σφιχτότερη οικονομική πολιτική.

Ο διάσημος οικονομολόγος θεωρεί ότι μια γενικευμένη κρίση χρέους δεν πρόκειται να ξεσπάσει στον πλανήτη. Πολλές κεντρικές τράπεζες, κυρίως στην Ασία, έχουν συσσωρεύσει τεράστια συναλλαγματικά διαθέσιμα σε δολάρια. Παρά ταύτα, υπάρχουν αναδυόμενες οικονομίες με δυσβάστακτες υποχρεώσεις σε αμερικανικό νόμισμα, ενώ πολλές επιχειρήσεις έχουν συσσωρεύσει τεράστια χρέη σε δολάρια. Εξάλλου, «η αύξηση των επιτοκίων ίσως δοκιμάσει τη σταθερότητα και ορισμένων ανεπτυγμένων οικονομιών, κυρίως της Ιταλίας, το χρέος της οποίας φτάνει στο 130% του ΑΕΠ» προειδοποιεί ο Ρογκόφ.

«Εν πάση περιπτώσει, το ΔΝΤ διαθέτει την ισχύ να αντιμετωπίσει ένα πρώτο κύμα κρίσεων χρέους, ακόμα κι αν σ’ αυτό περιλαμβάνεται, φέρ’ ειπείν, η Βραζιλία. Το Ταμείο θα καταφέρει να διαθέσει τα κονδύλια. Η μόνη ανησυχία είναι μήπως ξανακάνει τα ίδια λάθη που έκανε στην Ελλάδα, επιβάλλοντας μια μη ρεαλιστική συμφωνία στους δανειζόμενους και στους πιστωτές» τονίζει ο αμερικανός καθηγητής.