Ούτε το 2037 θα επιστρέψει στην προ κρίσης εποχή η ελληνική οικονομία

Καθώς η «χαμένη ελληνική δεκαετία» της αποκαλούμενης «Ελληνικής Μεγάλης Υφεσης» που οδήγησε σε μια σωρευτική πτώση του ΑΕΠ κατά 26,5% αποτελεί πλέον μία από τις ισχυρότερες που έχουν καταγραφεί ιστορικά από το 1870, οι οικονομολόγοι προβλέπουν πως ακόμα και με σχετικά αισιόδοξα σενάρια ανάπτυξης η ελληνική οικονομία ίσως δεν επιστρέψει ούτε σε μία εικοσαετία, δηλαδή το μακρινό 2037, στα προ κρίσης επίπεδα της σύγκλισης με την Ευρώπη που είχε πετύχει το 2007. Την ίδια στιγμή εξάλλου που η Ελλάδα έκανε γοργά βήματα προς τα πίσω σε όρους πραγματικού μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ, κάποιοι από τους εταίρους μας στην ΕΕ-28 έκαναν γοργά βήματα προς τα μπροστά.

Η Ελλάδα το 2007 ήταν η 14η πλουσιότερη οικονομία ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ, ενώ το 2017 υποχώρησε στην 24η θέση, μπροστά από τις Λετονία, Κροατία, Ρουμανία και Βουλγαρία, αν και οι δύο τελευταίες χώρες, λόγω των υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης που κατέγραψαν κατά μέσο όρο τη δεκαετία αυτή, έκλεισαν ένα μεγάλο μέρος της υψηλής απόστασης που τις χώριζε από την ελληνική οικονομία.

Ετσι, το επίπεδο της πραγματικής σύγκλισης στη χώρα μας μειώθηκε από το 95,1% το 2007 στο 69,7% το 2017 στην ΕΕ-28 και στο 65,8% από 87,1% αντίστοιχα στην ευρωζώνη.

Με βάση τα τελευταία στοιχεία της βάσης δεδομένων The Conference Board Total Economy DatabaseΤΜ (Original) που χρησιμοποίησε η Eurobank Research, το 2017 το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα υπολείπεται κατά -25,4% σε σχέση με το 2007, με την αξία της εγχώριας παραγωγής τελικών αγαθών και υπηρεσιών να διαμορφώνεται σε επίπεδα παρόμοια με αυτά που είχε στο τέλος της δεκαετίας του 1990.

Ετσι, η ελληνική οικονομία για να προσεγγίσει σε ορίζοντα 10ετίας ή 15ετίας ή 20ετίας τα προ κρίσης επίπεδα της πραγματικής σύγκλισης που είχε το 2007 θα πρέπει να «τρέχει» σε όρους πραγματικού μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ με ετήσιο ρυθμό 3,2%, 2,1% και 1,6% υψηλότερο των αντίστοιχων των άλλων χωρών της ΕΕ-28 και με μεγαλύτερο ρυθμό 2,8%, 1,9% και 1,4% για να επιτύχει τη σύγκλιση του 2007 στην ευρωζώνη αντίστοιχα. Δεδομένου ότι η μακροπρόθεσμη πρόβλεψη για την ετήσια ανάπτυξη στην Ελλάδα τις επόμενες δεκαετίες κυμαίνεται στο 1,5% από την ΕΕ και στο 1% από το ΔΝΤ, χωρίς μια δραματική επιτάχυνση της ανάπτυξης η χώρα αναμένεται να παραμείνει στο περιθώριο.

Σύμφωνα εξάλλου με στοιχεία των Maddison Datadase και του ΔΝΤ, η ελληνική ύφεση είναι μία από τις ισχυρότερες που έχουν καταγραφεί ιστορικά από το 1870, στις οποίες λαμβάνονται υπόψη και οι περίοδοι των πολεμικών συγκρούσεων, ενώ μπορεί να συγκριθεί εν καιρώ ειρήνης μόνο με τη Μεγάλη Υφεση στις ΗΠΑ το 1929 αλλά και την εποχή της Βαϊμάρης στη Γερμανία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αυτό το είδος οικονομικής κατάρρευσης είναι συνήθως το σύμπτωμα μιας ευρύτερης κατάρρευσης που σπάνια συμβαίνει σε σχετικά ανεπτυγμένες οικονομίες. Κατά την τελευταία δεκαετία, μόνο η Λιβύη, η Υεμένη, η Βενεζουέλα, η Ισημερινή Γουινέα και η Συρία έχουν σημειώσει μεγαλύτερες απώλειες από την Ελλάδα, χώρες όμως που έχουν πληγεί από εμφύλιο πόλεμο, δικτατορίες και διεφθαρμένες και άκαμπτες κυβερνήσεις.

Ακόμα και η Ουκρανία, η οποία ήταν μία από τις πιο αδύναμες οικονομίες και έχει εμπλακεί σε πόλεμο με τη Ρωσία, έχει καλύτερες επιδόσεις από την Ελλάδα (-17,8% πτώση του ΑΕΠ).

Στον 20ό αιώνα επίσης, ορισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες συρρικνώθηκαν όσο και η Ελλάδα μέσα σε μία δεκαετία, μόνο κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά την πτώση του κομμουνισμού, όπως και σε ορισμένες άλλες περιπτώσεις, π.χ. στους Βαλκανικούς Πολέμους της δεκαετίας του 1910, στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και στους γιουγκοσλαβικούς πολέμους της δεκαετίας του 1990.

Συνολικά η ισχυρότερη ύφεση, με 66%, έχει καταγραφεί στη Γερμανία την περίοδο 1945-1946, ενώ ακολουθεί με 64% η Ελλάδα της περιόδου 1938-1945. Στη συνέχεια η Αυστρία του 1945 με 59%, η Γαλλία του 1940-1944 με 53%, η Ιαπωνία του 1944-1945 με 52%, η Ολλανδία του 1940-1944 με 50%, η Ιταλία του 1941-1945 με 44%, η Αυστρία του 1913-1919 με 38%, η Γαλλία του 1913-1918 με 36%, η Φινλανδία του 1914-1918 με 33%, το Βέλγιο του 1914-1918 με 32%, ο Καναδάς του 1929-1933 με 30% και η Ισπανία του 1936-1937 με 29%.

Ενώ οι παραπάνω υφέσεις εμφανίστηκαν σε περιόδους πολεμικών συγκρούσεων, υπάρχει βέβαια και η Μεγάλη Υφεση των ΗΠΑ που ήταν στην πραγματικότητα συγκρίσιμη με εκείνη της Ελλάδας σήμερα –εν μέρει λόγω του γεγονότος ότι οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αποχώρησαν ταχύτερα από τον κανόνα του χρυσού, όταν τα πράγματα άρχισαν να γίνονται πιο δύσκολα.

Η «Ελληνική Μεγάλη Υφεση» όμως εμφανίζεται πιο μακροχρόνια και πιο βαθιά από την περίφημη «Great Depression», καθώς μία δεκαετία μετά το ξεκίνημα των κρίσεων (1929 για τις ΗΠΑ, 2007 για την Ελλάδα) οι ΗΠΑ ανέκτησαν το 110% του ΑΕΠ του ’29, ενώ η Ελλάδα μόλις το 74,6% του ΑΕΠ του 2007, κάτι που σημαίνει πως προσπαθεί να «βγει» από την κρίση με απώλειες πολέμου.