Ομηρος του μίσους και του διχασμού

Θα είναι ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ το πολιτικό θύμα του Αλέξη Τσίπρα, στην προσπάθειά του να διασωθεί πολιτικά εν όψει εκλογών; Είναι ένα ερώτημα, το οποίο πλανάται τις τελευταίες ημέρες, εν αναμονή της ανακοίνωσης του ανασχηματισμού. Εκεί περιμένουν πολλοί να δουν τις πραγματικές προθέσεις του Πρωθυπουργού αλλά και τις δυνατότητες ελιγμών που διαθέτει.

Εν όψει αυτών, η νέα προσπάθεια του επικοινωνιακού επιτελείου του Μεγάρου Μαξίμου και της στενής ομάδας συνεργατών του Πρωθυπουργού είναι εξόφθαλμη.

Ηδη από τις πρώτες ημέρες μετά την καταστροφή στο Μάτι είχε γίνει σαφές: επιχειρήθηκε να εμφανιστεί ο κ. Τσίπρας ως ο απόλυτος ηγέτης, οι ευθύνες να αποδοθούν στους υφισταμένους και οι ανεπάρκειες στις προηγούμενες κυβερνήσεις και στους πληγέντες.

Πλέον, έπειτα από το «διάγγελμα» της Ιθάκης και εν όψει ανασχηματισμού, ο Πρωθυπουργός επιχειρείται να παρουσιαστεί ως Lider Maximo, ως το πρόσωπο εκείνο το οποίο έχει τις δυνατότητες να κάνει μαγικές πολιτικές κινήσεις και να σηκώσει στις πλάτες του τη σωτηρία της (απροσδιόριστης) παράταξης.

Οι διαθέσεις αυτές αντικατοπτρίστηκαν στο κείμενο που εκφώνησε ο κ. Τσίπρας στην Ιθάκη, όπου κυριάρχησαν οι ευθείες ή υπαινικτικές αναφορές στον εαυτό του, τον οποίο μεταξύ όλων των άλλων περιέγραψε ως «καπετάνιο»…

Συνδυάστηκε δε η επιλογή αυτή και με την ταυτόχρονη δημοσίευση σε φιλοκυβερνητικό ιστότοπο ενός ανυπόγραφου κειμένου με θέμα τον ανασχηματισμό, το οποίο θεωρήθηκε ότι απηχούσε απολύτως τις διαθέσεις του Μεγάρου Μαξίμου. Και σε αυτό το κείμενο περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, οι εξής φράσεις: «Η χώρα όμωςπερνάει στο αύριο οριστικάκαι δεν μπορεί να κυβερνηθεί με δυνάμεις του χθες.Είτε αυτό το χθες λέγεται Νέα Δημοκρατία, είτε αυτό το χθες λέγεται ΣΥΡΙΖΑ.Οφείλει να προσδιορίσει μια καινούργια οπτική κυβερνήσεων, μέρος των οποίων θα είναι πρόσωπα που ξεχωρίζουν στην κοινωνία,πρόσωπα που έχουν ικανότητες, πρόσωπα που σηματοδοτούν μια αληθινά νέα εποχή».

Ολα αυτά προμηνύουν και όσα πρόκειται τουλάχιστον να επιχειρηθούν. Ο κ. Τσίπρας θα παρουσιάζεται στο εξής ως η μοναχική ηγετική φυσιογνωμία, εκείνος που «έχει τον τρόπο» και στον οποίο θα πρέπει να δηλώσουν υποταγή και να εναποθέσουν τις ελπίδες τους κυβέρνηση και κόμμα.

Παρά τις αισιόδοξες, φιλόδοξες και εν πολλοίς αλαζονικές αυτές απόπειρες ώστε να λησμονηθούν τα όσα έχουν συμβεί τις τελευταίες εβδομάδες και έχουν αναδείξει ατομικές και κυβερνητικές ανεπάρκειες, τα όσα πραγματικά εκτυλίσσονται παράλληλα, δημοσίως ή στο παρασκήνιο, άλλα δείχνουν.

Ακόμα και αν ο κ. Τσίπρας θεωρεί τον ΣΥΡΙΖΑ πολιτικό βαρίδι, με αυτό το πολιτικό υλικό είναι υποχρεωμένος να πορευθεί, δεδομένου δε ότι ουσιαστικές πολιτικές διευρύνσεις δεν είναι σε θέση να κάνει.

Ως προς τούτα, έλαβε ήδη ένα μήνυμα από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο: «Γράφουμε νέες σελίδες μετά την πολιτική Οδύσσεια των μνημονίων. Δεν θα είναι εύκολο, αλλά τις γράφουμε μαζί με τους ανθρώπους που μας στήριξαν όλα αυτά τα χρόνια στην κυβέρνηση και το κόμμα» σημείωσε ο υπουργός Οικονομικών σε γραπτή του δήλωση σε συμπολιτευόμενη εφημερίδα. Επικαιροποίησε έτσι την επισήμανση που είχε κάνει από το συνέδριο του 2016, όταν είχε πει το περιβόητο «μαζί τα κάναμε».

Ο επικείμενος ανασχηματισμός κατά πολλούς θεωρείται ήδη μία προεξοφλημένη και περιορισμένης πολιτικής εμβέλειας κίνηση. Πραγματικός λόγος να γίνει δεν υπάρχει, στελέχη τα οποία θα μπορούσαν να κάνουν την έκπληξη δεν υπάρχουν, τα περισσότερα άλλωστε από τη δεξαμενή του ΣΥΡΙΖΑ έχουν ήδη περάσει από κυβερνητικές θέσεις και έχουν κριθεί. Με δεδομένο δε ότι στα βασικά υπουργεία δεν είναι εφικτές δραματικές αλλαγές, είναι εξαιρετικά αμφίβολο το αν είναι δυνατή μια αλλαγή προφίλ της κυβέρνησης στην τελική ευθεία προς τις εκλογές.

Η εκλογική παράμετρος οδηγεί εξάλλου ήδη πολλούς στο να παρομοιάζουν προκαταβολικά τις αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα με τις αντίστοιχες, απεγνωσμένες προσπάθειες προηγούμενων κυβερνήσεων, όπως ο ανασχηματισμός του Κώστα Σημίτη το καλοκαίρι του 2003, λίγους μήνες πριν από τις εκλογές, ή ο αντίστοιχος του Αντώνη Σαμαρά το 2014. Καμία τέτοια κίνηση δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Το κρίσιμο στοιχείο της επόμενης περιόδου έπειτα και από τις υψηλές προσδοκίες που καλλιέργησε ο κ. Τσίπρας είναι τα όσα αναμένεται να εξαγγείλει από το βήμα της ΔΕΘ.

Οι υποσχέσεις για μειώσεις φορολογίας, για μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, για αυξήσεις σε μισθούς ή για αναστολή των περικοπών στις συντάξεις αναμένεται να εκφωνηθούν. Το αν θα τηρηθούν είναι το κρίσιμο στοιχείο και κυρίως το αν η κυβέρνηση του κ. Τσίπρα θα προχωρήσει σε τέτοιες ενέργειες ακόμα και χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών, οι οποίοι θα εξακολουθήσουν να έχουν ρόλο επιτηρητή.

Κατά τα όσα μεταδίδονται από το κομματικό περιβάλλον, το ύστατο χαρτί στα χέρια του κ. Τσίπρα θα είναι ακόμα και μια (τεχνητή ή μη) ρήξη με την Ευρώπη σε χρόνο ο οποίος θα κριθεί πρόσφορος. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προσφέρει ένα εκλογικό άλλοθι και ένα βολικό δίλημμα, καθώς ο Πρωθυπουργός θα εμφανιζόταν να δίνει μια μάχη υπέρ αδυνάμων και εξασθενημένων, καταφεύγοντας σε ακραίο λαϊκισμό και υποσχέσεις, κατά τα πρότυπα της περιόδου 2014-2015.

Πίσω από όλα αυτά και από τους σχεδιασμούς επί χάρτου, εν όψει ανασχηματισμού αναδεικνύονται αδυναμίες, βραχυκυκλώματα και ένα βαρύ εσωκομματικό περιβάλλον.

Σε αυτό επιδρούν φιλοδοξίες, αγωνίες και εσωτερικές διαμάχες με το βλέμμα στραμμένο στην εκλογική αναμέτρηση.
Σε πρόσφατη συνεδρίαση της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ (πριν από τη συμφορά στο Μάτι) οι διαθέσεις είχαν καταστεί σαφείς: Ο κ. Τσίπρας δεν επιθυμεί να μπει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης και λογοδοσίας με το κόμμα. Θέλει είτε να το ελέγξει απολύτως ή να το αφήσει πίσω του.

Εξ αυτού του λόγου, το πιο κρίσιμο σημείο είναι το αν τελικά θα υπάρξει «καραμπόλα» μεταξύ κάποιας κυβερνητικής θέσης και της θέσης του γραμματέα του ΣΥΡΙΖΑ. (Κάτι το οποίο επίσης θα θύμιζε την αντίστοιχη κίνηση του Κ. Σημίτη, όταν το 2004 έστειλε τον Κώστα Λαλιώτη στη Χαριλάου Τρικούπη.)

Εφόσον επαληθευόταν η πρόθεση του Μεγάρου Μαξίμου να εξορίσει στην Κουμουνδούρου τον Πάνο Σκουρλέτη, θα επιβεβαίωνε μάλλον την επιλογή αυτονόμησης του Πρωθυπουργού ως ηγετικής μορφής και λήψης αποστάσεων από τις αριστερές ιδεολογικές αναζητήσεις.

Το ενδεχόμενο ανάληψης της κορυφαίας κομματικής θέσης από άλλο στέλεχος, όπως ο Δ. Τζανακόπουλος, θα σημάνει μια προσπάθεια με στόχο την υποταγή της Κουμουνδούρου στις επιθυμίες και στις φιλοδοξίες του Αλέξη Τσίπρα.

Σε διαφορετικό επίπεδο, ο ανασχηματισμός θα φανερώσει και με ποιους επιλέγει ο Πρωθυπουργός να δώσει τον προσωπικό πολιτικό του αγώνα.

Μια πιθανολογούμενη αναβάθμιση του Νίκου Παππά σε παραγωγικό υπουργείο θα σημάνει την απόφασή του να σχηματίσει μια στενή ομάδα εμπίστων και αποφασισμένων για όλα.

Κάτι τέτοιο όμως θα βρει απέναντι τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Και πιθανώς αυτό να σημάνει την έναρξη μιας προσπάθειας τσαλακώματος του υπουργού Οικονομικών, ειδικώς εφόσον ξεκινήσει και η εκστρατεία δήθεν αναστροφής των μνημονιακών μέτρων και πολιτικών, τα οποία το Μέγαρο Μαξίμου κάπου θα θελήσει να χρεώσει.

Στις αποφάσεις για το νέο κυβερνητικό σχήμα, σημασία ιδιαίτερη θα έχει και η πεζή εκλογική πραγματικότητα. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην ίδια εκείνη κομματική σύσκεψη του καλοκαιριού είχαν τεθεί πολύ συγκεκριμένα ζητήματα.

Οπως για παράδειγμα, η νέα συνθήκη μετά την κατάτμηση της Β’ Αθηνών. Κατά κάποιες πληροφορίες, στον κ. Τσακαλώτο θα τεθεί ένα δίλημμα: είτε να είναι υποψήφιος στον βόρειο τομέα της Β’ Αθηνών είτε, αν δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο, να διεκδικήσει την εκλογή του στον τόπο καταγωγής του, την Πρέβεζα.

Η βόρεια Β’ Αθηνών όμως θα είναι ένα πεδίο σκληρής εσωκομματικής μάχης, καθώς υποψήφιοι εκεί αναμένεται να είναι και οι Π. Σκουρλέτης, Ν. Παππάς, Δ. Τζανακόπουλος, Ν. Ξυδάκης κ.ά., ενώ από τους 17 βουλευτές που είχε εκλέξει στην ενιαία περιφέρεια ο ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο του 2015 πιθανότητες επανεκλογής θα έχουν περίπου οι μισοί.

Με το βλέμμα στραμμένο στην εκλογική μάχη, οι αποφάσεις για τον ανασχηματισμό αναμένεται ότι θα σημάνουν πολλά και για άλλα πρόσωπα. Οπως οι Παύλος Πολάκης και Γιώργος Σταθάκης, οι οποίοι γνωρίζουν ότι οι πιθανότητες επανεκλογής τους στα Χανιά είναι πολύ περιορισμένες.

Σύμφωνα με πληροφορίες, για τον κ. Σταθάκη εξετάζεται επίσης η μετακίνησή του στον βόρειο τομέα της Β’ Αθηνών, κάτι που θα κάνει τον συνωστισμό ακόμα μεγαλύτερο. Σε ό,τι αφορά τον κ. Πολάκη, ο οποίος πιθανώς και να αναβαθμιστεί στον ανασχηματισμό, γίνεται μια συζήτηση για τοποθέτησή του στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας, ή μετακίνησής του στη Β’ Πειραιά. Κάτι τέτοιο όμως ήδη δημιουργεί έντονες αντιδράσεις στα τοπικά, πρώην πασοκικά στελέχη, όπως η Νίνα Κασσιμάτη.