Διαστημική περιπέτεια

Εκδόσεις Ροπή

σελ. 510,τιμή 22 ευρώ

Δεν υπάρχει παιδί που να μην έχει περάσει στιγμές παρατηρώντας τον ουρανό και μετρώντας τα αστέρια. Δεν υπάρχει παιδί που να μην έχει ονειρευτεί πως μπορεί να πετάξει και να φτάσει ψηλά, μέχρι και στο φεγγάρι. Και μετά έρχεται η ζωή και μας προσγειώνει, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Υπάρχουν ωστόσο κάποιες λίγες εξαιρέσεις: από τη δεκαετία του 1960 και μετά, πρωτοπόροι εξερευνητές του Διαστήματος προσσεληνώθηκαν ή τέθηκαν σε τροχιά γύρω από τον γαλάζιο πλανήτη και είναι υπέροχο να τους ακούς να μοιράζονται τις εμπειρίες τους όταν επιστρέφουν.

Την εμπειρία σχεδόν ενός έτους (για την ακρίβεια 340 ημερών) στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ) μοιράζεται με τους αναγνώστες του ο αμερικανός αστροναύτης Σκοτ Κέλι (Scott Kelly), ο οποίος μαζί με τον ρώσο κοσμοναύτη Μιχαήλ (Μίσα) Κορνιένκο (Mikhail Kornienko) αποτελούν τους δύο σταθερούς κατοίκους του σταθμού, ενώ άλλοι τέσσερις εναλλάσσονται.

«Πρέπει να πας στην άκρη της Γης για να φύγεις από τη Γη» ξεκινά τη διήγησή του ο Σκοτ, αναφερόμενος στο γεγονός ότι οι εκτοξεύσεις γίνονται πια από το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στις αχανείς στέπες του Καζακστάν. Ετσι απλά, ο Σκοτ μας παίρνει μαζί του σε αυτό το ταξίδι και μοιράζεται μαζί μας τα πάντα, συμβάντα του παρόντος και του παρελθόντος, αλλά και σκέψεις και απόψεις. Από το πώς έγινε αστροναύτης, ενώ μέχρι τα 18 του ήταν ένας μέτριος μαθητής και χωρίς σαφή εικόνα του τι ήθελε να κάνει, μέχρι το πώς επιδρά στις σχέσεις του με τους οικείους του η μακρά παραμονή του στο Διάστημα.

Στην πραγματικότητα, τόσο ο Κέλι όσο και ο Κοριένκο αποτελούν (μαζί με τα ινδικά χοιρίδια που φιλοξενεί ο ΔΔΣ) εκτός από πλήρωμα και πειραματόζωα για τη μελέτη της έλλειψης βαρύτητας στην ανθρώπινη φυσιολογία. Και ο Σκοτ δεν παραλείπει να μας κρατά ενήμερους για αυτό: «Βρίσκομαι στον σταθμό εδώ και μια εβδομάδα τώρα. Οταν σηκώνομαι το πρωί, πλέον καταλαβαίνω σχεδόν αμέσως πού είμαι. Αν με πιάσει πονοκέφαλος είναι γιατί απομακρύνθηκα αρκετά από τον εξαερισμό και δεν εισπνέω καθαρό αέρα. Ορισμένες φορές μπερδεύομαι ακόμη με τη στάση του σώματός μου. Παρότι ξυπνάω απόλυτα πεπεισμένος πως βρίσκομαι ανάποδα, το σύστημα ισορροπίας έχει μεταφέρει λανθασμένη πληροφορία, επειδή στο σκοτάδι και χωρίς βαρύτητα μόνο να μαντέψει μπορεί πώς είναι τοποθετημένο το σώμα μου στον μικρό χώρο. Μόλις ανοίγω το φως, έχω την ψευδαίσθηση ότι το δωμάτιο περιστρέφεται γρήγορα καθώς επαναπροσδιορίζεται γύρω μου, ενώ ξέρω ότι πρόκειται στην πραγματικότητα για μια αντίδραση του εγκεφάλου μου στο καινούργιο οπτικό ερέθισμα».

Ο τίτλος του πονήματος του Κέλι «Αντοχή» δεν θα μπορούσε να είναι πιο ακριβής: απαιτούνται τεράστια αποθέματα ψυχικής αντοχής για να αντέξει κανείς τις κανονικές ημέρες στον ΔΔΣ, για να μην αναφερθούμε στα απρόοπτα. «Οι περισσότεροι χώροι όπου βρίσκομαι κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν έχουν παράθυρα, ούτε φυσικό φως, αλλά έντονο τεχνητό φωτισμό και άσπρους τοίχους… Επειδή ο Ηλιος ανατέλλει και δύει κάθε ενενήντα λεπτά, δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τις ηλιακές εναλλαγές για να υπολογίζουμε τον χρόνο. Αν δεν είχα το ρολόι μου συντονισμένο σε ώρα Γκρίνουιτς και ένα αυστηρό πρόγραμμα να οργανώνει τις μέρες μου, θα ένιωθα εντελώς χαμένος».

Πολλά είναι αυτά που λείπουν από τους ενοίκους του ΔΔΣ, αλλά η φύση φαίνεται να πρωταγωνιστεί: «Είναι δύσκολο να εξηγήσεις σε κάποιον που δεν έχει ζήσει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό πόσο πολύ σου λείπει η φύση. Στο μέλλον θα υπάρχει μια λέξη που να περιγράφει το συγκεκριμένο είδος νοσταλγίας που νιώθουν οι αστροναύτες για οτιδήποτε έμβιο. Σε όλους μας αρέσει να ακούμε ηχογραφημένους φυσικούς ήχους –ήχους από τροπικά δάση, πολιά, τον αέρα στα δέντρα. (Ο Μίσα έχει μια ηχογράφηση από κουνούπια, το οποίο θεωρώ κάπως υπερβολικό.)».

Και δεν είναι περίεργο αυτή η «πανοραμική» άποψη της Γης να γεννά αισθήματα οικειότητας και τρυφερότητας

«Δεν μπορώ να περιγράψω πώς είναι να κοιτάζεις τον πλανήτη από ψηλά. Νιώθω λες και ξέρω τη Γη σε πιο προσωπικό επίπεδο όταν χαζεύω τις ακτογραμμές, τη στεριά, τα βουνά, τα ποτάμια. Μερικά μέρη, ειδικά στην Ασία, είναι τόσο καλυμμένα με ατμοσφαιρική ρύπανση που φαίνονται άρρωστα, έχοντας ανάγκη από θεραπεία… Η ζώνη της ατμόσφαιρας στον ορίζοντα μοιάζει τόσο λεπτή όσο ένας φακός επαφής, και είναι εμφανές ότι χρειάζεται την προστασία μας».

Καθώς οι πιθανότητες για εμάς τους κοινούς θνητούς να χαζέψουμε τη Γη σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας είναι μάλλον μηδενικές, το βιβλίο του Κέλι είναι ο καλύτερος τρόπος να «μεταφερθούμε» στον ΔΔΣ από την ασφάλεια του σπιτιού μας.