Τη λήξη της εποχής των μνημονίων μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος στήριξης για την Ελλάδα σήμανε επίσημα η Ευρωπαική Επιτροπή η οποία όμως σημειώνει ότι «πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά για την επιστροφή στην ανάπτυξη και τη μείωση του απαράδεκτα υψηλού ποσοστού ανεργίας«.
«Η Ελλάδα ολοκλήρωσε επιτυχώς ένα τριετές πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), με εξασφαλισμένη τη θέση της στον πυρήνα της ζώνης του ευρώ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η επιτυχής ολοκλήρωση του προγράμματος αποτελεί απόδειξη των προσπαθειών του ελληνικού λαού, της προσήλωσης της χώρας στις μεταρρυθμίσεις, καθώς και της αλληλεγγύης των Ευρωπαίων εταίρων της» αναφέρει η Επιτροπή στην ανακοίνωση της από τις Βρυξέλλες που εκδόθηκε πρίν από λίγο. Υπογραμμίζει ότι από το 2010 έχουν χορηγηθεί στην Ελλάδα δάνεια 288,7 δισ ευρώ που είναι το μεγαλύτερο πακέτο βοήθειας πρός οποιαδήποτε χώρα που βρέθηκε στο χείλος της χρεοκοπίας
Για την επόμενη ημέρα οι ευρωπαίοι σημειώνουν ότι «η ολοκλήρωση του προγράμματος σηματοδοτεί για την Ελλάδα το τέλος ενός κεφαλαίου και την αρχή ενός άλλου. Θα χρειαστεί να διατηρηθεί η προσοχή στην πλήρη αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών συνεπειών τις οποίες κληροδότησαν τα χρόνια της κρίσης.
Αυτό προϋποθέτει ότι οι ελληνικές αρχές διατηρούν την κυριότητα των μεταρρυθμίσεων και διασφαλίζουν τη σταθερή εφαρμογή τους, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν κατά τη συνεδρίαση της Ευρωομάδας της 22ας Ιουνίου 2018. Το γεγονός αυτό είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη των αγορών και να ενισχυθεί η οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, ιδίως κατά την αμέσως μετά το πρόγραμμα περίοδο«.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ζαν-Κλoντ Γιούνκερ δήλωσε: «Η ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ενώ οι Ευρωπαίοι εταίροι απέδειξαν την αλληλεγγύη τους, ο ελληνικός λαός αντιμετώπισε όλες τις προκλήσεις με αξιοσημείωτο θάρρος και αποφασιστικότητα. Όλο αυτό το διάστημα αγωνίστηκα για να παραμείνει η Ελλάδα στον πυρήνα της Ευρώπης. Καθώς ο ελληνικός λαός ξεκινά ένα νέο κεφάλαιο στη μακραίωνη ιστορία του, θα βρίσκει πάντοτε σε μένα έναν σύμμαχο, εταίρο και φίλο.»
Ο κ. Πιερ Μοσκοβισί, Επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε:
«Η ολοκλήρωση του προγράμματος στήριξης είναι μια καλή είδηση τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη ζώνη του ευρώ. Για την Ελλάδα και τους πολίτες της, σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου, ύστερα από οκτώ ιδιαίτερα δύσκολα χρόνια. Για τη ζώνη του ευρώ, χαράζει μια συμβολική γραμμή κάτω από μια υπαρξιακή κρίση. Με τις εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν από την Ελλάδα έχουν τεθεί οι βάσεις για βιώσιμη ανάκαμψη: πρόκειται για ένα πεδίο που πρέπει να καλλιεργηθεί και να συντηρηθεί ώστε να μπορέσει ο ελληνικός λαός να αποκομίσει τα οφέλη των προσπαθειών και των θυσιών του. Η Ευρώπη θα εξακολουθήσει να στέκεται στο πλευρό της Ελλάδας.»

Ο απολογισμός της Κομισιόν
Στο πλαίσιο του προγράμματος στήριξης έχει χορηγηθεί στην Ελλάδα συνολικό ποσό ύψους 61,9 δισεκατομμυρίων ευρώ υπό μορφή δανείων, με βάση την υλοποίηση μιας ολοκληρωμένης και άνευ προηγουμένου δέσμης μεταρρυθμίσεων. Το πρόγραμμα στήριξης ακολούθησε μια συντονισμένη προσέγγιση για την αντιμετώπιση των μακροχρόνιων και βαθιά ριζωμένων διαρθρωτικών προβλημάτων που συντέλεσαν στην έκρηξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα έλαβε μέτρα για τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητάς, με αποτέλεσμα να μετατραπεί το σημαντικό έλλειμμα του ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης σε πλεόνασμα το 2017, το οποίο και αναμένεται να διατηρηθεί. Τα εν λόγω μεταρρυθμιστικά μέτρα και οι προσπάθειες εξυγίανσης θα έχουν σωρευτικά αποτελέσματα με την πάροδο του χρόνου και, ως εκ τούτου, θα συνεχίσουν να συμβάλλουν θετικά στη δημοσιονομική βιωσιμότητα και πολύ μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Ο χρηματοπιστωτικός τομέας βρίσκεται τώρα σε πολύ ισχυρότερη θέση, χάρη στις επιτυχείς πράξεις ανακεφαλαιοποίησης, στην αναμόρφωση της διακυβέρνησης των τραπεζών, και στην εφαρμογή στρατηγικής με στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι οποίες πρέπει να συνεχιστούν.
Η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα της δημόσιας διοίκησης έχει βελτιωθεί, μεταξύ άλλων μέσω της καθιέρωσης νέων κανόνων για τον διορισμό, την αξιολόγηση και την κινητικότητα των εργαζομένων του δημόσιου τομέα, μέσω της σύστασης της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων και μέσω της θέσπισης μέτρων για να καταστεί το δικαστικό σύστημα πιο αποτελεσματικό.
Τέλος, έχουν ληφθεί σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας, ώστε να καταστεί η Ελλάδα ελκυστικός προορισμός για επενδύσεις και να μπορέσουν οι ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις να επεκταθούν, να καινοτομήσουν και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας· καθώς και για τη διαμόρφωση βιώσιμων και καθολικών συστημάτων συντάξεων, υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένου ενός καθεστώτος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.
«Πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά»
Η βελτίωση των οικονομικών δεικτών επιβεβαιώνει ότι, παρότι πρέπει να γίνουν αρκετά ακόμη, οι προσπάθειες που έχουν καταβληθεί αποφέρουν ήδη απτά οφέλη, με την αποκατάσταση της ισορροπίας στα δημόσια οικονομικά, με τη μείωση της ανεργίας και με την εξασφάλιση της επιστροφής στην ανάπτυξη. Η οικονομική ανάπτυξη ανέκαμψε από το -5,5 % το 2010 στο 1,4 % το 2017 και αναμένεται να παραμείνει γύρω στο 2 % το 2018 και το 2019.
Το δημοσιονομικό ισοζύγιο έχει προοδευτικά εξελιχθεί από ένα τεράστιο έλλειμμα 15,1 % το 2009 σε πλεόνασμα 0,8 % το 2017 (που αντιστοιχεί σε πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 4,2 % σύμφωνα με το πρόγραμμα).
Παρόλο που η ανεργία παραμένει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα, σύμφωνα με τα αριθμητικά στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 19,5 % τον Μάιο του 2018, φθάνοντας σε επίπεδο χαμηλότερο από το 20 % για πρώτη φορά από τον Σεπτέμβριο του 2011.
Η Ελλάδα θα ενσωματωθεί πλήρως στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό της οικονομικής και της κοινωνικής πολιτικής, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η χώρα και ο λαός της δρέπουν όλα τα οφέλη των προσπαθειών που έχουν καταβληθεί κατά τα τελευταία έτη. Κατά τη μεταπρογραμματική περίοδο, η ολοκλήρωση, η παράδοση και η συνέχιση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, θα παρακολουθούνται επίσης μέσω ενισχυμένου πλαισίου εποπτείας.
Η Υπηρεσία Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα εξακολουθήσει να συνδράμει τις ελληνικές αρχές, εφόσον το ζητήσουν, κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν την ανάπτυξη.
Η ιστορία των μνημονίων


Η Ελλάδα έχει λάβει χρηματοδοτική συνδρομή από τους Ευρωπαίους εταίρους της από το 2010. Στις 8 Ιουλίου 2015, οι ελληνικές αρχές ζήτησαν ένα νέο πρόγραμμα του ΕΜΣ για τη στήριξη της σταθερότητας. Στις 20 Αυγούστου 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέγραψε, εξ ονόματος του ΕΜΣ, Μνημόνιο Συνεννόησης για ένα τριετές πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας.
Στις 23 Ιουνίου 2018, η Ευρωομάδα επιβεβαίωσε ότι είχαν ολοκληρωθεί όλες οι προαπαιτούμενες δράσεις στο πλαίσιο της τέταρτης και τελικής αξιολόγησης του προγράμματος στήριξης της σταθερότητας. Επίσης, η Ευρωομάδα κατέληξε σε συμφωνία για μια ισχυρή δέσμη μέτρων σχετικά με το χρέος, επιπλέον των βραχυπρόθεσμων μέτρων που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο μακροπρόθεσμα.
Στις 6 Αυγούστου 2018, ο ΕΜΣ ενέκρινε την τελική εκταμίευση των 15 δισ. EUR της χρηματοδοτικής συνδρομής.
Συνολικά, από το 2010 έχουν χορηγηθεί στην Ελλάδα 288,7 δισεκατομμύρια ευρώ υπό μορφή δανείων. Σε αυτό το ποσό περιλαμβάνονται 256,6 δισ. EUR από τους Ευρωπαίους εταίρους της και 32,1 δισ. EUR από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Το σχέδιο Γιούνκερ
Παράλληλα με το πρόγραμμα στήριξης της σταθερότητας, τον Ιούλιο του 2015, η Επιτροπή δρομολόγησε το σχέδιο για ένα «Νέο ξεκίνημα για την απασχόληση και την ανάπτυξη στην Ελλάδα», με σκοπό να διευκολύνει την Ελλάδα να μεγιστοποιήσει τη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ, για τη σταθεροποίηση της οικονομίας της και για την τόνωση της απασχόλησης, της ανάπτυξης και των επενδύσεων. Ως αποτέλεσμα των έκτακτων μέτρων που θεσπίστηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου αυτού, η Ελλάδα συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των πρώτων όσον αφορά την ικανότητα απορρόφησης των κονδυλίων της ΕΕ. Για την περίοδο 2014-2020, η Ελλάδα έχει ήδη λάβει σχεδόν 16 δισ. EUR από ένα μεγάλο σύνολο κονδυλίων της ΕΕ. Το ποσό αυτό ισοδυναμεί με ποσοστό που ξεπερνά το 9 % του ετήσιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της Ελλάδας για το 2017.
Η Ελλάδα βρίσκεται επίσης στην πρώτη θέση των δικαιούχων χωρών του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ), που προβλέφθηκε στο σχέδιο Γιούνκερ, σε σχέση με το ΑΕΠ της.
Το ΕΤΣΕ αναμένεται στο εξής να κινητοποιήσει περισσότερα από 10 δισ. EUR σε επενδύσεις και να στηρίξει περισσότερες από 20 000 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα.