Κατάσκοποι

Βρίσκομαι έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας, στην Πύλο, με τα ευρήματα από το παλάτι του Νέστορα και από τους μυκηναϊκούς τάφους της περιοχής, και κοιτάζω την προτομή του Καρλ Μπλέγκεν. Είναι ο αμερικανός αρχαιολόγος (1887-1971) που συνέδεσε τη δράση του και το όνομά του με την Πύλο και με το ανάκτορο του Νέστορα, μέσα από τις ανασκαφές του λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και μετά το τέλος του, ιδιαίτερα στη δεκαετία του ’50. Αλλωστε διαβάσατε για αυτόν στο αφιέρωμα της περασμένης Κυριακής στο «Βήμα» με τα αρχεία της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. Εχω όμως κι έναν άλλον λόγο που επισκέπτομαι το Μουσείο της Χώρας και περπατάω στην οδό Καρλ Μπλέγκεν του χωριού.

Στη βιβλιοθήκη του καλοκαιρινού σπιτιού έχω βρει το σχετικά πρόσφατο βιβλίο «Classical Spies» της Σούζαν Χιουκ Αλεν (Susan Heuck Allen), που εκδόθηκε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Μίσιγκαν με θέμα τη δράση στην Ελλάδα των αμερικανών αρχαιολόγων ως πρακτόρων του OSS (Office of Strategic Services), προδρόμου της CIA, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στηριγμένο σε αρχεία των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που αποχαρακτηρίστηκαν τα τελευταία χρόνια, αλλά και σε συνεντεύξεις επιζώντων αρχαιολόγων ή ανθρώπων που τους γνώρισαν, το βιβλίο είναι μια συναρπαστική ιστορία επιστημόνων που σε συνθήκες πολέμου παίζουν το παιχνίδι του ποντικού με τη γάτα κάτω από τη μύτη του στρατού κατοχής. Δεν είναι μόνο ο Μπλέγκεν. Είναι και η Ντόροθι Κοξ, από το Γέιλ, η Βιρτζίνια Γκρέις, από το κολέγιο Μπριν Μορ της Πενσυλβανίας, ο Ρόντνεϊ Στιούαρτ Γιανγκ, από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας, και τόσοι άλλοι, όλοι φιλέλληνες, πολλοί από τους οποίους έζησαν μέχρι τον θάνατό τους στην Αθήνα και τάφηκαν εδώ. Είναι απορίας άξιο γιατί αυτό το σημαντικό βιβλίο δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά.

Πάντως οι ιστορίες των επιστημόνων και συγγραφέων που δρουν κάποια στιγμή της ζωής τους ως κατάσκοποι είναι από μόνες τους μυθιστορηματικές. Διαβάζω αυτόν τον καιρό την ιστορία του Γκρέιαμ Γκριν, ως κατασκόπου της βρετανικής ΜΙ6, στην οποία στρατολογήθηκε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά και την ιστορία του φιλοσόφου Αλεξάντρ Κοζέβ, αυθεντίας στον Εγελο, ως πράκτορα της KGB. Και για να μη νομίζουμε ότι μόνο ο 20ός αιώνας έχει τέτοιες ιστορίες, είναι εξίσου συναρπαστική και άγνωστη η ιστορία του φιλοσόφου Λάιμπνιτς ως κατασκόπου της Μαγεντίας στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΔ’.