Οταν καίγεται το σπίτι του γείτονα…

Η βαθιά οικονομική κρίση που απειλεί την Τουρκία θυμίζει την Ελλάδα του 2010 παραμονές της προσφυγής στο ΔΝΤ και της εποχής των μνημονίων στη χώρα μας που κλείνει τον ιστορικό της κύκλο την ερχόμενη Δευτέρα αφήνοντας βαθιά τα σημάδια της στη χώρα.

Βέβαια η Τουρκία έχει το δικό της νόμισμα, το οποίο ήδη έχει χάσει το ένα τρίτο της αξίας του και βοηθά τον τουρισμό της να ανακάμψει, αλλά –το κυριότερο –έχει την παραγωγική βάση για να τροφοδοτήσει ένα κύμα εξαγωγών που μπορεί να την κρατήσει στην επιφάνεια της θάλασσας.

Οπως όμως δείχνουν οι αριθμοί, η «φούσκα» που δημιουργήθηκε στην εποχή Ερντογάν στην αγορά των ακινήτων της Αγκυρας, της Κωνσταντινούπολης και των παραλίων του Αιγαίου, η μεγάλη αύξηση του ιδιωτικού χρέους (κυρίως επιχειρηματικών δανείων) και η πολιτική αστάθεια που κατέστησε επισφαλείς τις δυτικές επενδύσεις στην Τουρκία οδήγησαν μοιραία στη βαθιά κρίση.

Ο μεγάλος προβληματισμός που επικρατεί στις διεθνείς αγορές είναι πώς οι τουρκικοί τραπεζικοί όμιλοι και οι τουρκικές επιχειρήσεις θα καταφέρουν σε αυτές τις συνθήκες να εξυπηρετούν τα δάνειά τους σε δολάρια και ευρώ που οφείλουν κυρίως σε ισπανικές και ιταλικές τράπεζες.

Πώς μπορεί να ξεπεραστεί αυτός ο σκόπελος;

Με ένα δάνειο από το ΔΝΤ που θα συνοδεύεται με μνημόνιο ομαλής προσγείωσης της τουρκικής οικονομίας;

Με ένα σοκ που θα προκαλέσει μια στάση πληρωμών στο εξωτερικό;

Με τη βοήθεια του Κατάρ και του αραβικού κόσμου;

Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει.

Ισως τα κλειδιά για την εξέλιξη της κρίσης κρατούν και σε αυτή την περίπτωση οι Γερμανοί, που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, με τις διμερείς συναλλαγές να προσεγγίζουν τα 37 δισ. ευρώ ετησίως. Οπως είναι γνωστό, 6.500 πλήρως ή μερικώς ελεγχόμενες από γερμανικά κεφάλαια εταιρείες λειτουργούν στην τουρκική αγορά.

Ωστόσο ένα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα. Κανένας δεν πρέπει να χαίρεται για αυτή την εξέλιξη, όσο κι αν ιστορικοί λόγοι μπορεί να τροφοδοτούν τέτοια αισθήματα σε μερίδα των ελλήνων πολιτών.

Γιατί, πολύ απλά, αν καίγεται το σπίτι του γείτονα, θα πρέπει να ανησυχείς.

Στην περίπτωση της Τουρκίας τα ελληνικά οικονομικά συμφέροντα είναι μεγάλα και παρά την ένταση στο Αιγαίο και τις σχέσεις με τη γείτονα τον τελευταίο χρόνο, οι οικονομικές συναλλαγές συνεχώς διευρύνονται.

Για του λόγου το αληθές, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς παρουσίασε αναλυτικά τα οικονομικά στοιχεία των διμερών συναλλαγών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, τα οποία δείχνουν ότι πριν από την τρέχουσα κρίση στην Τουρκία η οικονομία φαινόταν να αγνοεί τη μέχρι σήμερα ένταση στις διπλωματικές σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και ακολουθούσε αντίθετη πορεία.

Οπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία της περυσινής χρονιάς, οι οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών ενισχύθηκαν, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε σταθερά, ελληνικές επιχειρήσεις επένδυσαν στη γειτονική χώρα, ενώ τουρκικά κεφάλαια τοποθετήθηκαν αντίστοιχα στην Ελλάδα, με έμφαση στον τουριστικό τομέα, στις μαρίνες, στα ξενοδοχεία και σε άλλα ακίνητα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που αφορούν το 2017, έτος κατά το οποίο είχε αρχίσει να αυξάνεται η ένταση στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας, το διμερές εμπόριο είχε ανοδική πορεία. Ειδικότερα, ο όγκος του διμερούς εμπορίου των δύο χωρών το 2017 αυξήθηκε κατά 24,2%, αφού το 2016 ήταν 2,73 δισ. ευρώ και το 2017 3,39 δισ. ευρώ.

Η διεύρυνση των εμπορικών ανταλλαγών οφείλεται βασικά στη θεαματική αύξηση των ελληνικών εξαγωγών το περασμένο έτος, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο από ελλειμματικό το 2016 να έχει μετατραπεί σε πλεονασματικό για την Ελλάδα το 2017. Ειδικότερα, η αξία των ελληνικών εξαγωγών το 2016 ανήλθε σε 1,35 δισ. ευρώ και οι εισαγωγές από την Τουρκία ανήλθαν σε 1,38 δισ. ευρώ, με το ισοζύγιο να είναι ελλειμματικό σε βάρος της Ελλάδας κατά 23,2 εκατ. ευρώ.

Η κατάσταση όμως άλλαξε άρδην το 2017, καθώς η αξία των ελληνικών εξαγωγών προς την Τουρκία εκτινάχθηκε στο ποσό των 1,95 δισ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 44,4%. Επίσης η Τουρκία το 2017 ήταν ένας από τους βασικούς εμπορικούς εταίρους της χώρας μας, καθώς απορρόφησε το 6,9% του συνόλου των εξαγωγών μας, έναντι 5,4% που ήταν το αντίστοιχο μερίδιο το 2016. Είναι σαφές ότι η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης της Τουρκίας θα επηρεάσει αισθητά τις ελληνικές εξαγωγές εφέτος, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα συγκριτικά στοιχεία για το πρώτο εξάμηνο του 2018. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Τουρκία, δηλαδή η αναλογία των εξαγωγών προς την Ελλάδα επί του συνόλου των τουρκικών εξαγωγών, είναι ελάχιστο. Οι εισαγωγές από την Τουρκία το 2017 ανήλθαν στο ποσό των 1.434,3 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 4,4%. Το εμπορικό ισοζύγιο το 2017 ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας κατά 517,2 εκατ. ευρώ, ενώ το 2016 ήταν πλεονασματικό για την Τουρκία κατά 23,2 εκατ. ευρώ.

Τα βασικότερα εξαγωγικά προϊόντα από την Ελλάδα μετά τα πετρελαιοειδή που απορροφά η Τουρκία είναι το βαμβάκι, βιομηχανικά προϊόντα πλαστικών, αλουμινίου, χαλκοσωλήνες, μηχανολογικός και ηλεκτρολογικός εξοπλισμός. Τα κυριότερα εισαγόμενα προϊόντα περιλαμβάνουν χάλυβα, πλαστικά, οχήματα, έτοιμα ενδύματα, έπιπλα και ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας, ενώ γενικά μικρή είναι η συμμετοχή των τροφίμων με περίπου 7% στο σύνολο των εξαγωγών.

Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες που έχουν επενδύσει στην Τουρκία είναι οι ΤIran, Chipita, Ελληνικοί Λευκόλιθοι ΑΕ, Πλαστικά Κρήτης, Alumil, Isomat, Palaplast, Eurodrop, Kleeman, Intrakom, Intralot, Intell Solutions, Καρέλια κ.ά. Το ύψος των ελληνικών επενδύσεων έχει πάντως περιοριστεί σημαντικά μετά την πώληση της Finansbank από την ΕτΕ αντί 2,7 δισ. ευρώ.

Αντίστοιχα σημαντικές επενδύσεις έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα από τους ομίλους Dogus και Koc. H Dogus συμμετέχει με 30% στη κοινοπραξία του Αστέρα Βουλιαγμένης, με 50% στο Hilton και με 50% στη μαρίνα του Φλοίσβου. Επίσης ο ίδιος τουρκικός όμιλος κατέχει το 99% της Κ&G Διαχείριση Μαρινών Μεσογείου ΑΕ που ελέγχει τη Μαρίνα Ζέας στον Πειραιά, μαρίνες στην Κέρκυρα, στη Λευκάδα και στη Μυτιλήνη. Ο όμιλος Koc έχει αγοράσει το 80% της Olympic Commercial & Tourism Enterprises SA που ελέγχει το Avis Budget Group στην Ελλάδα. Αλλες τουρκικές επιχειρήσεις με παρουσία στην Ελλάδα είναι οι όμιλοι Eren Holding, Pak Holdings στη χαρτοποιία, η Polisan στη βιομηχανία χημικών και η κρατική τράπεζα Ziraat.