Επί επτά χρόνια, ο οικονομολόγος Τιμ Λι προειδοποιούσε ότι ερχόταν οικονομική κρίση στην Τουρκία και ότι θα εξελισσόταν σε παγκόσμια αλλά κανένας δεν τον άκουγε –μέχρι σήμερα. Αίφνης η πραγματικότητα τον δικαιώνει: η τουρκική λίρα έκανε «βουτιά», οι επενδυτές πραγματοποιούν μαζική έξοδο από τη χώρα, μειώνεται η τιμή της μετοχής των ισπανικών, ιταλικών και γαλλικών τραπεζών που έχουν δανείσει στην Τουρκία, αποδυναμώνονται τα νομίσματα της Κίνας, της Βραζιλίας και του Μεξικού, πέφτει το χρηματιστήριο στις ΗΠΑ. Και ο Λι από «Κασσάνδρα» έγινε «προφήτης».
Ο 58χρονος αυτός βρετανός οικονομολόγος (που ζει στις ΗΠΑ και άρχισε να γράφει ένα newsletter για επενδύσεις ονόματι piEconomics το 2003, ύστερα από 20 χρόνια στη βρετανική εταιρεία GT Management) έγραψε πρώτη φορά ότι η Τουρκία έχει μεγάλα οικονομικά προβλήματα το 2011. Εκείνη την χρονιά προέβλεψε ότι η Τουρκία θα χρειαζόταν κάποτε διάσωση ύψους 100 δισ. δολαρίων.
Προειδοποιήσεις
Οταν ο Λι προειδοποιούσε για τις παγκόσμιες επιπτώσεις του «κακού τέλους» που θα είχε η ανεξέλεγκτη σύναψη φθηνών δανείων από τουρκικές κατασκευαστικές και άλλες εταιρείες, οι προειδοποιήσεις του φάνταζαν υπερβολικές.
«Η Τουρκία είναι το καναρίνι στο ανθρακωρυχείο» δήλωσε πριν από λίγες μέρες στους «New York Times» (αναφερόμενος στο πουλί που είχαν μαζί τους σε ένα κλουβί οι ανθρακωρύχοι στο παρελθόν ώστε να πεθάνει πρώτο προειδοποιώντας τους ότι υπήρχαν επικίνδυνα αέρια στο ορυχείο, όπως μονοξείδιο του άνθρακα). «Θα έχουμε και νέα οικονομική κρίση που θα είναι χειρότερη από εκείνη του 2008» πρόσθεσε.
Από το 2011 μέχρι σήμερα, στο μηνιαίο του newsletter που πηγαίνει σε συνδρομητές, ο Λι επέστρεφε τακτικά στο θέμα της Τουρκίας και στους κινδύνους που ενείχε. Το 2013, έγινε πιο συγκεκριμένος: η ισοτιμία της τουρκικής λίρας προς το δολάριο, που τότε ήταν 1,9, θα έφθανε το 7,2 –σήμερα είναι 6,5 και πέφτει.
Τότε η Τουρκία δανειζόταν αφειδώς σε δολάρια. Σήμερα, είναι η αναδυόμενη αγορά που έχει το υψηλότερο χρέος σε ξένο νόμισμα. Οι τουρκικές εταιρείες, κατασκευαστικές και άλλες, χρησιμοποιούσαν τα δανεικά δολάρια για να πληρώσουν τα νέα εμπορικά κέντρα κα τους ουρανοξύστες που έχουν ανεγερθεί τα τελευταία χρόνια. Οσο όμως η τουρκική λίρα πέφτει έναντι του δολαρίου, η αποπληρωμή των δανείων αυτών γίνεται πιο ακριβή.
«Οι εταιρείες αγνόησαν το ρίσκο και συνέχισαν να δανείζονται σε δολάρια» είπε ο Λι. Σήμερα, όλο και περισσότερες δηλώνουν αδυναμία να αποπληρώσουν τα δάνειά τους.
Δυναμική εξάπλωσης
Σε όλα αυτά υπάρχει μια δυναμική εξάπλωσης. Αμερικανοί επενδυτές, για παράδειγμα, έχουν σχεδόν το 25% των εκκρεμών τουρκικών ομολόγων και περισσότερο από το 50% των τουρκικών μετοχών, σύμφωνα με το Institute of International Finance.
Σήμερα, ο Λι ανησυχεί για το τι θα συμβεί σε όλες τις οικονομίες που έχουν «φουσκώσει» μέσω του φθηνού δανεισμού.
«Πέρασα δύσκολες εποχές» λέει στους «New York Times», ιδίως όταν προέβλεπε το κακό ενώ οι αγορές βρίσκονταν στα ύψη. «Εχασα πολλούς πελάτες διότι οι προβλέψεις μου ήταν «μαύρες»».
Εξίσου δυσοίωνες είναι σήμερα οι προβλέψεις του για την παγκόσμια οικονομία. Το «ποτάμι» των μετρητών θα ξεραθεί, το δολάριο θα ενισχυθεί και θα υπάρξει μια σειρά από οικονομικές κρίσεις. Οι επενδυτές θα αποχωρήσουν από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, στη συνέχεια από την Ευρώπη και, τέλος, από τις αμερικανικές αγορές ομολόγων και μετοχών.
«Αυτή τη φορά δεν θα είναι μια τραπεζική κρίση. Θα είναι μια κρίση των αγορών. Και είμαι εντελώς πεπεισμένος ότι θα συμβεί» λέει ο Λι.
HeliosPlus
