Εμπορικός πόλεμος και Brexit

Δύο γεγονότα κυριάρχησαν τις τελευταίες ημέρες πριν από τις θερινές διακοπές των εθνικών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Και τα δύο ολοκλήρωσαν την παρούσα φάση της διπλής κρίσης που βιώνει η Ενωση. Το ένα, η συνάντηση Τραμπ – Γιούνκερ και το άλλο, η δημοσίευση της «Λευκής Βίβλου» της βρετανικής κυβέρνησης για τις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις που επιθυμεί να διέπουν τα δύο μέρη, ΕΕ και Μεγάλη Βρετανία. Από την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία με την ατζέντα του απομονωτισμού και το δημοψήφισμα της Μεγάλης Βρετανίας οι κρίσεις εξελίσσονται, μεταλλάσσονται και επηρεάζουν η μία την άλλη. Ας δούμε λοιπόν εν συντομία πού βρισκόμαστε σήμερα και ποια σενάρια έχουμε μπροστά μας:

Ηταν μια απρόσμενη συνάντηση με απρόσμενα θετική έκβαση. Ο Γιούνκερ στο συμβούλιο κορυφής του Ιουνίου έλαβε εντολή από τους αρχηγούς κρατών και πρωθυπουργούς των «28» να επισκεφθεί την Ουάσιγκτον για διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο Τραμπ. Το πρόβλημα του εμπορικού πολέμου, που άρχισε με την αύξηση των δασμών στα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, και τα ευρωπαϊκά αντίμετρα. Ο πρόεδρος Τραμπ προειδοποίησε ότι εκτός των δασμών αυτών προτίθεται να επιβάλει δασμούς και στα ευρωπαϊκά –βλέπε γερμανικά –αυτοκίνητα. Το καμπανάκι χτύπησε σαν ηχηρή καμπάνα για την ευρωπαϊκή οικονομία. Και έτσι εμπιστεύθηκαν τον Γιούνκερ, για τον οποίο μέχρι και την παραμονή της συνάντησης κορυφής διακινούσαν μέσω των tabloids και των ακροδεξιών το σενάριο «μεθυσμένος Γιούνκερ». Μετά την επιτυχή διαβούλευση ο «μέθυσος» έγινε γριά αλεπού! Ας δούμε όμως τα κύρια σημεία της συμφωνίας.

1. Διεθνείς εμπορικές σχέσεις. Ο Τραμπ μέχρι και τις παραμονές της επίσκεψής του στο ΝΑΤΟ και στη Μεγάλη Βρετανία δεν δίσταζε να χαρακτηρίζει τους Ευρωπαίους «αγνώμονες νατοϊκούς συμμάχους», την Ευρώπη «εχθρική δύναμη» και αγνοούσε παντελώς την Ενωση. Οι διμερείς συμφωνίες ήταν η προτίμησή του και δεν επιθυμούσε διάλογο για πολυμερείς. Αποχώρησε από την TTIP –την εμπορική συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ -, όπως και από άλλες πολυμερείς συμφωνίες. Φαίνεται όμως πως τελικά κατάλαβε ό,τι γνωρίζει όλος ο κόσμος. Οτι δηλαδή η εμπορική πολιτική της Ενωσης έχει εκχωρηθεί από τους «28» στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Και αυτό είναι μια σημαντική πρόοδος στις μελλοντικές σχέσεις. Την ίδια απέχθεια είχε και για όλα τα πολυμερή σχήματα που δημιούργησε ο μεταπολεμικός κόσμος για την ευστάθεια της παγκόσμιας τάξης. Η κοινή απόφαση για συνεργασία των δύο μερών –Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ΗΠΑ –για αναδιοργάνωση της ΔΟΕ (Διεθνής Οργανισμός Εμπορίου) με στόχο να γίνει πιο αποτελεσματική. Σε αυτή τη φράση κρύβεται η ανοχή του ΔΟΕ στην Κίνα σε σχέση με τις κυρώσεις που μπορεί να επιβάλει σε όσους δεν τηρούν τους κανονισμούς.

2. Ανακωχή. Αποφασίστηκε η άμεση σύσταση Εκτελεστικής Ομάδας Εργασίας (EWG) που θα συζητήσει άμεσα τις διαφορές των ενδιαφερομένων για όσο διάστημα χρειαστεί. Η περίοδος ανακωχής που δέχθηκε ο Τραμπ μεταφράστηκε με την αναβολή οποιουδήποτε νέου δασμού που θα σήμαινε επέκταση του εμπορικού πολέμου και λύση για τους δασμούς που επιβλήθηκαν για χαλυβουργικά προϊόντα και αλουμίνιο. Επικεφαλής της ομάδας από πλευράς ΕΕ είναι η δραστήρια και δυναμική επίτροπος Εμπορίου Βάλστρεμ και από αμερικανικής πλευράς –σημειώστε το όνομα –ο εκπρόσωπός της στον ΔΟΕ Lighthizer.

3. Σόγια. Στο στόχαστρο των ευρωπαϊκών αντιμέτρων είχε μπει η σόγια. Σημειώνουμε ότι το απαραίτητο για ζωοτροφές προϊόν παράγεται κυρίως στις μεσοδυτικές Πολιτείες, φέουδο του Τραμπ. Η Ευρώπη δέχθηκε να μην «πειράξει» τη σόγια, εν όψει μάλιστα των ενδιάμεσων εκλογών για το Κογκρέσο, και να αυξήσει τις εισαγωγές της. Για πολλούς πρόκειται για «δώρο». Ομως ο Γιούνκερ απάντησε με στοιχεία. Η ΕΕ χρειάζεται 30 εκατομμύρια τόνους σόγιας ετησίως για την κτηνοτροφία της. Η ΕΕ δεν επιβάλλει μέχρι τώρα δασμούς. Το 35% των εισαγωγών της Ευρώπης εισάγεται από τις ΗΠΑ. Η εναλλακτική προμήθειας από τις δύο άλλες χώρες παραγωγούς –Αργεντινή, Βραζιλία –ακυρώθηκε, μια και οι Κινέζοι πρόλαβαν να κλείσουν συμφωνίες σε τιμές κατά 15% αυξημένες, ενώ η αμερικανική αγορά είδε να μειώνεται η αξία της κατά 15%. Συνεπώς, μονόδρομος για την Ευρώπη το «δωράκι».

4. LNG. Η ΕΕ δέχθηκε να επισπευστούν οι διαδικασίες για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου στον χώρο της, που μονοπωλείται σχεδόν από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ο Γιούνκερ δήλωσε ότι θα συνεχιστούν οι επενδύσεις για σταθμούς LNG, αλλά η αγορά του θα υπόκειται στις πρακτικές του ανταγωνισμού. Δηλαδή στην τελική τιμή πώλησης.

5. Μεταλλαγμένα. Καμία υποχώρηση από πλευράς ΕΕ για την εισαγωγή όσων προϊόντων δεν ανταποκρίνονται στις προδιαγραφές –αυστηρές –υγιεινής των τροφίμων. Βλέπε χλωριωμένα κοτόπουλα.

6. Ποιος κέρδισε. Οι σχολιαστές διχάζονται. Ομως ο πρόεδρος Γιούνκερ ήταν σαφής. Η συμφωνία ήταν καλή για την Ευρώπη γιατί σταμάτησε –προσωρινά έστω –έναν εμπορικό πόλεμο με καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για τους δύο εταίρους, αλλά και για τον κόσμο, τις θέσεις εργασίας και την ανάπτυξη.

Σε ό,τι αφορά το κατά πόσο μπορεί να εμπιστευθεί τον Τραμπ σε όσα λέει, κανένας δεν μπορεί να απαντήσει. Ούτε ο ίδιος.

Πώς περνάει ο χρόνος! Δύο χρόνια πέρασαν άκαρπα από το δημοψήφισμα. Μόλις λίγοι μήνες μένουν για να συμβεί η «σκληρή έξοδος», δηλαδή μια άναρχη αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ. Μέχρι τώρα η ευρωπαϊκή πλευρά παρακολούθησε την εσωτερική πολιτική διαμάχη στο Συντηρητικό Κόμμα και την άγνοια κινδύνου και προετοιμασίας των οραματιστών της Αυτοκρατορίας, που μετατράπηκε σε επιβίωση ή μη της κυρίας Μέι. Ο διαπραγματευτής της ΕΕ κ. Μπαρνιέ κατανάλωσε τον χρόνο του σε διάλογο κωφών. Πριν από λίγες ημέρες με τη «Λευκή Βίβλο» κατόρθωσε να συμφωνήσει το Υπουργικό της Συμβούλιο –με απώλειες –σε ένα σχέδιο «με το ένα πόδι έξω και το άλλο μέσα». Αυτά που ζητάει το Ηνωμένο Βασίλειο –τους κανόνες της κοινής αγοράς μόνο για τα βιομηχανικά, με απαγόρευση της τρίτης και της τέταρτης ελευθερίας (ελεύθερη διακίνηση προσώπων και κεφαλαίων), με την υποκατάσταση της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τις εμπορικές διαφορές και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει εξουσιοδοτηθεί να διεξάγει τις διεθνείς εμπορικές συμφωνίες) –δεν χωράνε σε καμία από τις εμπορικές συμφωνίες που έχει συνυπογράψει η Ενωση με τρίτες χώρες –Ενιαία Αγορά, Τελωνειακή Ενωση και Ζώνες Ελεύθερου Εμπορίου.

Στην πραγματικότητα το σχέδιο είναι μια ανατροπή των αρχών της Ενιαίας Αγοράς. Η προσπάθεια να υπερκεράσει την Επιτροπή, θεματοφύλακα της κοινοτικής νομιμότητας, με διμερείς διαβουλεύσεις θα έχει την τύχη του κ. Τσίπρα που επίμονα μιλούσε για πολιτικές διαβουλεύσεις ή όχι; Σε λίγους μήνες θα ξέρουμε. Μάλλον όμως «the game is over», σύμφωνα με πληροφορίες για τη συνάντηση Μακρόν – Μέι.

Ο Μακρόν πιστεύει ακράδαντα στο μέλλον της Γαλλίας στην Ευρώπη. Δεν είναι διατεθειμένος να κάνει εκπτώσεις στη λειτουργία της πιο επιτυχημένης και μεγαλύτερης εσωτερικής αγοράς. Οπότε τα δύο μέρη προετοιμάζονται για την D-day, τότε που φορτηγά και πλοία θα σχηματίζουν ουρές στα σύνορα ΕΕ – Βρετανίας. Ακόμα και για είδη πρώτης ανάγκης. Σε αυτή την περίπτωση, το πρόβλημα θα λυθεί από μια επόμενη γενιά πολιτικών, που με ένα νέο δημοψήφισμα θα επαναφέρουν τη Μεγάλη Βρετανία στην Ενωση, και η Ενωση θα έχει μετασχηματιστεί κατάλληλα σε τρεις ομόκεντρους κύκλους, όπου στον τρίτο κύκλο θα «χωράνε» και η Ρωσία και η Τουρκία, όπως είπε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο πρόεδρος της Γαλλίας.

Ο κ. Αντώνης Τριφύλλης είναι μέλος του Εποπτικού Συμβουλίου της διαΝΕΟσις, πρώην στέλεχος της ΕΕ.