Τα σημερινά παιδιά έχουν περισσότερη υπομονή

Περίπου 50 χρόνια μετά το πρώτο «τεστ του ζαχαρωτού» όπου συμμετείχαν παιδιά προσχολικής ηλικίας τα περισσότερα εκ των οποίων καταβρόχθισαν αμέσως το ζαχαρωτό τους ενώ είχαν την επιλογή να περιμένουν λίγα λεπτά ώστε να «κερδίσουν» και ένα δεύτερο, τα σημερινά παιδιά αντίστοιχης ηλικίας φαίνεται να είναι πολύ πιο υπομονετικά προκειμένου να λάβουν διπλό… γλυκό βραβείο. Αυτό ήταν το κύριο εύρημα μελέτης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Developmental Psychology» της Αμερικανικής Ενωσης Ψυχολόγων.

«Παρ’ ότι ζούμε σε μια κοινωνία άμεσης ικανοποίησης και ευχαρίστησης στην οποία τα πάντα είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή μέσω των έξυπνων κινητών ή του Διαδικτύου, η μελέτη μας δείχνει πως τα παιδιά σήμερα μπορούν να κάνουν περισσότερη υπομονή σε σύγκριση με τα παιδιά του 1960 και του 1980 προκειμένου να λάβουν μεγαλύτερη ανταμοιβή» ανέφερε η επικεφαλής της μελέτης, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Μινεσότα Στέφανι Κάρλσον. «Το νέο εύρημα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με αυτό που πιστεύουν οι σύγχρονοι γονείς, ότι δηλαδή τα παιδιά τους έχουν λιγότερη υπομονή και αυτοέλεγχο σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές».

Το πρώτο «τεστ του ζαχαρωτού» διεξήχθη πριν από μισό αιώνα από ερευνητές με επικεφαλής τον Γουόλτερ Μίσελ από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Περιελάμβανε μια σειρά από πειράματα στο πλαίσιο των οποίων προσφερόταν σε παιδιά ηλικίας τριών ως πέντε ετών ένα δελεαστικό κέρασμα (για παράδειγμα, ένα ζαχαρωτό, ένα μπισκότο ή ένα πρέτσελ) το οποίο μπορούσαν να φάνε αμέσως. Τα παιδιά είχαν όμως και μια δεύτερη επιλογή: να περιμένουν μερικά λεπτά προκειμένου να φάνε ένα μεγαλύτερο κέρασμα (για παράδειγμα, δύο ζαχαρωτά, δύο μπισκότα ή δύο πρέτσελ). Οι ερευνητές αφού ανακοίνωναν στα παιδιά τις επιλογές τους αποσύρονταν από το δωμάτιο και παρακολουθούσαν τους μικρούς εθελοντές από μονόδρομο καθρέφτη.

Σημειώνεται ότι η ικανότητα των παιδιών μικρής ηλικίας να έχουν υπομονή ώστε να λάβουν μεγαλύτερη ανταμοιβή έχει συνδεθεί με πολλά και διαφορετικά οφέλη στην εφηβεία αλλά και μετά από αυτήν, όπως καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις, καλύτερο βάρος, αποτελεσματικότερη διαχείριση του στρες αλλά και της απογοήτευσης που δημιουργούν οι δυσκολίες, κοινωνική υπευθυνότητα αλλά και καλύτερες κοινωνικές σχέσεις.

Η δρ Κάρλσον και οι συνεργάτες της μελέτησαν τα αποτελέσματα του πρώτου «τεστ του ζαχαρωτού» καθώς και των «αναπαραγωγών» του που έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 1980 καθώς και στις αρχές του 2000. Σε αντίθεση με τα αναμενόμενα, τα παιδιά που συμμετείχαν στις μελέτες του 2000 ανέμεναν δύο λεπτά κατά μέσο όρο περισσότερο (σε μια περίοδο 10 λεπτών) σε σύγκριση με εκείνα που είχαν συμμετάσχει στα πειράματα του 1960 και ένα λεπτό περισσότερο σε σχέση με εκείνα που συμμετείχαν στις μελέτες του 1980.

Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ερευνητές ανακάλυψαν μέσα από δημοσκόπηση σε ενηλίκους πως οι σημερινοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά τους είναι πιο παρορμητικά από ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Συγκεκριμένα διεξήγαγαν δημοσκόπηση σε 358 αμερικανούς ενηλίκους και είδαν ότι το 72% πίστευε πως τα παιδιά δεν θα είχαν υπομονή για να φάνε διπλό κέρασμα, ενώ το 75% πίστευε ότι τα σημερινά παιδιά θα είχαν λιγότερο αυτοέλεγχο.

Οι επιστήμονες πίσω από τη νέα μελέτη δίνουν ορισμένες πιθανές εξηγήσεις σχετικά με το γιατί τα παιδιά σήμερα έχουν περισσότερη υπομονή σε σχέση με εκείνα προηγούμενων δεκαετιών. Σημειώνουν ότι έχει καταγραφεί στατιστικώς σημαντική αύξηση στο IQ των παιδιών τις τελευταίες δεκαετίες, η οποία συνδέεται με τις συνεχώς αναπτυσσόμενες νέες τεχνολογίες, την παγκοσμιοποίηση και τις αλλαγές που αυτή συνεπάγεται για την οικονομία. Σε ψυχολογικό επίπεδο, η ενίσχυση της αφαιρετικής σκέψης η οποία σχετίζεται με την ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να συμβάλει στην εξάσκηση εκτελεστικών λειτουργικών δεξιοτήτων όπως η υπομονή για καλύτερη ανταμοιβή.

Μια άλλη πιθανή εξήγηση αφορά το ότι τα σημερινά παιδιά εισάγονται στο εκπαιδευτικό σύστημα πολύ νωρίτερα σε σύγκριση με τα παιδιά προηγούμενων δεκαετιών –πολύ μεγαλύτερα ποσοστά παιδιών πηγαίνουν στον παιδικό σταθμό σε σχέση με πενήντα χρόνια πριν. Και οι σύγχρονοι παιδικοί σταθμοί έχουν και αυτοί αλλάξει τους βασικούς στόχους τους –κάποτε ο κύριος στόχος ήταν η φύλαξη, ενώ πλέον είναι η προετοιμασία για το σχολείο, με έμφαση στον αυτοέλεγχο ως πυλώνα για την επιτυχία στην εκπαίδευση. Παράλληλα και η συμπεριφορά των γονέων έχει αλλάξει με τρόπους που βοηθούν την προαγωγή της ανάπτυξης των εκτελεστικών λειτουργιών από τα παιδιά –οι σύγχρονοι γονείς είναι πιο υποστηρικτικοί σε ό,τι αφορά την αυτονομία των τέκνων τους και ασκούν λιγότερο έλεγχο, σημειώνουν οι ερευνητές.

«Πιστεύουμε ότι η όξυνση της αφαιρετικής σκέψης σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των παιδιών που πάνε στον παιδικό σταθμό, τις αλλαγές στη γονεϊκή συμπεριφορά και παραδόξως τις γνωστικές δεξιότητες που συνδέονται με την αυξανόμενη χρήση οθονών αποτελούν παράγοντες που συνεισφέρουν στη βελτίωση της ικανότητας των παιδιών να δείχνουν περισσότερη υπομονή προκειμένου να ανταμειφθούν διπλά» κατέληξε η δρ Κάρλσον, σπεύδοντας ωστόσο να προσθέσει ότι «υπάρχει τεράστια ανισότητα στην εξέλιξη παιδιών που ζουν στη φτώχεια. Και αυτό είναι κάτι που απαιτεί πολλή δουλειά για να αλλάξει».