Αύγουστος, μήνας των ατομικών βομβών

Παρ’ όλο δε που σήμερα οι πυρηνικές δυνάμεις είναι πολλές (Αμερική, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ και βόρειος Κορέα) και οι ατομικές βόμβες αμέτρητες , ευτυχώς στα 73 χρόνια από τότε , δεν έπεσε τρίτη ατομική βόμβα. Ως φαίνεται, οι «άμυαλοι» άνθρωποι έχουν κατά κάποιο τρόπο συνετισθεί. . Στο παρελθόν ξεκινούσε πάντα ένας πόλεμος, γιατί ο επιτιθέμενος, που άρχιζε τον πόλεμο, ήταν βέβαιος ότι θα τον κέρδιζε. Σήμερα με τις ατομικές βόμβες δεν υπάρχει αυτή η βεβαιότητα, γιατί σ’ έναν πυρηνικό όλεθρο δεν θα υπάρξει νικητής, αλλά μόνο ηττημένοι.

Μετά την κατάρρευση του μετώπου των Ναζιστών στο Στάλινγκραντ, αρχές 1942, μια ομάδα Γερμανών φυσικών καθηγητών, πήγε και βρήκε το υπουργό πολεμικής βιομηχανίας της Γερμανίας , Albert Speer και του είπε ότι ήταν πολύ ενοχλημένοι, που ο πόλεμος πήρε νέα τροπή και τα γερμανικά στρατεύματα άρχισαν να ηττώνται. Αυτοί λοιπόν, ασχολούνταν, χρόνια τώρα, με θέματα της πυρηνικής ενέργειας, ώστε πιστεύουν ακράδαντα ότι μπορούν να κατασκευάσουν μια πυρηνική βόμβα, που θα έχει τρομερές καταστροφικές δυνατότητες.

Αυτό θα είναι ένα υπερόπλο, με το οποίο ο γερμανικός στρατός θα καταστρέψει τους αντιπάλους του και θα καταστεί ανίκητος. Τότε ο υπουργός ρώτησε πόσο μεγάλη θα είναι αυτή η βόμβα κι οι καθηγητές του είπαν : «τόσο μεγάλη, όσο ένας ανανάς». Ο υπουργός δεν πίστεψε αυτά, που έλεγαν, αλλά δεν αντέδρασε. Ρώτησε μόνο τους καθηγητές , τι ήθελαν, για να προχωρήσουν στην κατασκευή της θαυματουργής βόμβας. Αυτοί τότε του είπαν πως ήταν απαραίτητο να μαζευτούν όλοι οι καθηγητές, που είχαν γνώση του θέματος, σ’ ένα μέρος για να συνεργαστούν, ώστε να φέρουν σε πέρας το δύσκολο , κατά τα άλλα, έργο. Ο υπουργός πρότεινε τότε να μαζευτούν όσοι ήταν αναγκαίοι στην πόλη του Αμβούργου, στη βόρειο Γερμανία, όπου θα τους παραχωρούσε τους κατάλληλους χώρους και τα μέσα , για να δουλέψουν. Έτσι κι έγινε. Όλοι έφυγαν από τα πανεπιστήμιά τους και μαζεύτηκαν στο Αμβούργο, όπου άρχισαν να δουλεύουν συντονισμένα. Γρήγορα όμως οι καθηγητές διαπίστωσαν ότι, για να προχωρήσουν στην κατασκευή του νέου όπλου, έπρεπε να δημιουργήσουν πρώτα έναν «ατομικό αντιδραστήρα», για να μπλοκάρουν τις αλυσιδωτές διασπάσεις των ατόμων του ουρανίου.

Οι θεωρητικές δυνατότητες για την κατασκευή αυτού του οργάνου ήταν ότι θα μπορούσε να γίνει είτε από μόλυβδο είτε από «βαρύ ύδωρ». Κάτι όμως που έπρεπε πρώτα να αποδείξουν με μαθηματικά. Στους μαθηματικούς υπολογισμούς που έκαναν, έβγαινε ότι δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον μόλυβδο, που υπήρχε άφθονος. Αντίθετα η χρήση του «βαρέως ύδατος» επέτρεπε να φτάσουν στο στόχο τους. Αλλά η παραγωγή αυτού του προϊόντος προϋπέθετε την κατασκευή ολόκληρου και απέραντου εργοστασίου, που θα έπαιρνε πολύ χρόνο. Όμως στη Νορβηγία και ακριβώς στο συγκρότημα Norsk-Hydro του Rjukan παραγόταν «βαρύ ύδωρ», (Deuterium). Η χώρα αυτή βρισκόταν ήδη προ πολλού υπό την κατοχή των Γερμανών. Έτσι αποφασίστηκε, για να μη χάνεται χρόνος, να χρησιμοποιηθεί το εργοστάσιο της Νορβηγίας.

Εκείνη την εποχή οι πυρηνικοί φυσικοί ήταν ελάχιστοι, ώστε όλοι γνωριζόντουσαν μεταξύ τους. Ένας τέτοιος πυρηνικός επιστήμονας και μάλιστα διακεκριμένος ήταν ο Δανός φυσικός Νιλς Μπορ , ο οποίος την εποχή αυτή του πολέμου ζούσε στην Κοπεγχάγη. Μέσω των φιλικών σχέσεων που είχε με Γερμανούς επιστήμονες, πληροφορήθηκε τις δραστηριότητες της ομάδας του Αμβούργου. Αυτό τον κατατρόμαξε αφάνταστα, ώστε ερχόμενος σε επαφή με την αντίσταση των Δανών πατριωτών, τους παρακάλεσε να τον διευκολύνουν να πάει στην Αγγλία. Πράγματι, η αντίσταση των Δανών ήρθε σε επαφή με την αγγλική κυβέρνηση, που έστειλε ένα υποβρύχιο και πήρε το Μπορ από τη Δανία και τον μετέφερε στο Λονδίνο. Εκεί αυτός ενημέρωσε τον Τσώρτσιλ για τους τρομερούς κινδύνους, που επεφύλασσε η κατασκευή ενός τέτοιου όπλου από τους Γερμανούς. Αμέσως, η αγγλική αεροπορία της ΡΑΦ άρχισε τους βομβαρδισμούς του εργοστασίου, προκαλώντας μεγάλες ζημιές. Αλλά αυτό δεν πτόησε τους Γερμανούς, που ήταν προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο, ώστε κατάφεραν να το ξαναθέσουν σε λειτουργία, σχετικά γρήγορα.

Επειδή οι βομβαρδισμοί του εργοστασίου στη Νορβηγία δεν απέδωσαν και οι Γερμανοί συνέχισαν την παραγωγή του «βαρέως ύδατος» οι Άγγλοι έστειλαν εκεί έμπειρους πράκτορες, για να το καταστρέψουν. Πράγματι, οι Βρετανοί σαμποτέρ πέτυχαν όχι μόνο να διαλύσουν το εργοστάσιο, αλλά και μια μεγάλη ποσότητα του παραγμένου προϊόντος, που είχε φορτωθεί σ’ ένα πλοίο για να πάει στο Αμβούργο, κατάφεραν να το βουλιάξουν. Από το Λονδίνο ο Μπορ μετέβη στην Ουάσιγκτον, όπου συνάντησε τον φίλο του Άϊνστάϊν, τον οποίο ενημέρωσε για τις δραστηριότητες των Γερμανών και τον παρακάλεσε να γνωστοποιήσει το θέμα στην αμερικανική κυβέρνηση. Πράγματι ο Άϊνστάϊν επισκέφθηκε τον Πρόεδρο Ρούσβελτ και του είπε τα καθέκαστα. Αυτός ρώτησε : «Πόσα χρόνια είναι οι Γερμανοί επιστήμονες, μπροστά από τους δικούς μας ; και αυτός είπε : πέντε χρόνια» Μετά από αυτήν τη συζήτηση ο Αμερικανός δραστηριοποιήθηκε και δημιούργησε την ομάδα, που θα δούλευε το πρόγραμμα «Μανχάταν», που ανέλαβε ο Ουγγρογερμανός , Όπενχάϊμερ, για να κατασκευάσει την ατομική βόμβα.

Μετά το σαμποτάζ οι καθηγητάδες στο Αμβούργο έμειναν άνεργοι, ώστε ο καιρός περνούσε και λύση δεν βρισκόταν. Έτσι μετά από κάποιον καιρό απραξίας, όπου στη μεγάλη πόλη του λιμανιού δεν τους έδινε κανείς σημασία, αποφάσισαν να γυρίσουν στα πανεπιστήμιά τους. Τοιουτοτρόπως το έργο αυτό ξεχάστηκε

Κατά τη διάρκεια της κατασκευής οι Αμερικανοί είχαν αναθέσει σε έναν έμπειρο πιλότο, τον Πολ Τίμπετς, στον οποίο έδωσαν ένα ευέλικτο βομβαρδιστικό αεροπλάνο Β-29, το οποίο βάφτισε „Enola Gay“ ( κατά το όνομα της μάνας του), να πετάει άδειος, μια φορά μέχρι τη Γερμανία και μια φορά έως την Ιαπωνία. Τελικά, ο πιλότος αυτός έριξε την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα, γιατί στις 9/5/1945 οι Γερμανοί είχαν παραδοθεί «άνευ όρων».

Το αστείο είναι ότι ο Χίτλερ δεν έμαθε ποτέ για τη δυνατότητα της κατασκευής της ατομικής βόμβας, γιατί ο υπουργός του δεν τον ενημέρωσε, επειδή δεν πίστεψε τους καθηγητές.

*Ο κ. Θεόδωρος Αυγερινός είναι συνταξιούχος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.