Οι «χρησμοί» Χένρι Κίσινγκερ για Τραμπ, Μακρόν, Μέρκελ

Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι πολλά υποσχόμενος ηγέτης, η Ανγκελα Μέρκελ είναι μόνο τοπικής εμβέλειας, ο Ντόναλντ Τραμπ ίσως αναγκάσει άθελά του την υπόλοιπη Δύση να εφεύρει μια νέα παγκόσμια τάξη. Αυτές είναι μερικές από τις απόψεις του γκουρού της διπλωματίας Χένρι Κίσινγκερ όπως τις συνέλεξε ο Εντουαρντ Λους, εκ των αρχισυντακτών των «Financial Times», στη διάρκεια γεύματος που είχαν οι δυο τους στη Νέα Υόρκη στα μέσα Ιουλίου.

Στόχος του δημοσιογράφου ήταν να παρασύρει τον Κίσινγκερ να πει ξεκάθαρα τη γνώμη του για τον αμερικανό πρόεδρο Τραμπ. Δεν το κατάφερε. Ο Κίσινγκερ, γνωστός για τα διφορούμενα αποφθέγματά του –με «χρησμούς της Πυθίας» τα παρομοιάζει ο Λους -, ξεγλιστρούσε κάθε φορά που ο δημοσιογράφος τον πίεζε να πει απερίφραστα την άποψή του για τον Τραμπ στη διάρκεια του γεύματος.

Το περισσότερο που κατάφερε να του αποσπάσει είναι το εξής: «Πιστεύω ότι ο Τραμπ είναι ενδεχομένως μια από εκείνες τις φιγούρες της Ιστορίας που εμφανίζονται από καιρού εις καιρόν για να σηματοδοτήσουν το τέλος μιας εποχής και να μας αναγκάσουν να εγκαταλείψουμε τα παλαιά προσχήματα. Δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι το γνωρίζει αυτό, ούτε ότι εξετάζει κάποια σπουδαία εναλλακτική. Θα μπορούσε να πρόκειται απλώς για ατύχημα.

Δεν επιθυμώ να μιλήσω πολύ για τον Τραμπ γιατί θα το κάνω κάποια στιγμή με μεγαλύτερη συνάφεια από σήμερα» δικαιολογείται ο Κίσινγκερ.

Στο τέλος του περίπου δίωρου γεύματος ο δημοσιογράφος έκανε μια ύστατη προσπάθεια να εκμαιεύσει την πραγματική άποψη του βετεράνου διπλωμάτη για τον Τραμπ, φέρνοντάς τον αντιμέτωπο με την κριτική που του γίνεται εδώ και χρόνια –ότι ο Κίσινγκερ προσπαθεί σκληρά να διατηρεί την πρόσβασή του σε ανθρώπους που έχουν εξουσία με το αναπόφευκτο κόστος να μην μπορεί να πει τη γνώμη του ξεκάθαρα γι’ αυτούς δημοσίως. «Μήπως ήρθε η στιγμή να κάψετε μια-δυο γέφυρες;» τον ρωτάει.

«Παίρνω στα σοβαρά αυτή την κριτική και πολύς κόσμος, καλοί μου φίλοι, μου τη θέτει» απαντάει ο Κίσινγκερ. «Θα μπορούσε να συμβεί κάποια στιγμή στο μέλλον (σ.σ. να κάψει γέφυρες)».

Για να συνοψίσει τα περί Τραμπ, ο δημοσιογράφος επιμένει: «Πιστεύετε ότι υπάρχει μια όχι αμελητέα περίπτωση ο Τραμπ να μας τρομάξει άθελά του και να επανεφεύρουμε την παγκόσμια τάξη που είναι βασισμένη σε κανόνες και την οποία θεωρούμε δεδομένη;». Και ο Κίσινγκερ απαντάει: «Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε μια πάρα πολύ σοβαρή περίοδο για τον κόσμο».

«Στη δεκαετία του 1940 οι ευρωπαίοι ηγέτες είχαν σαφή αίσθηση κατεύθυνσης. Σήμερα προσπαθούν κυρίως να αποφύγουν τις κακοτοπιές» παραπονιέται –και δεν τα καταφέρνουν καν καλά. Παράδειγμα, το χάσμα που έχει δημιουργηθεί ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Αν ο Τραμπ αναγκάσει την Ευρώπη να σταθεί στα πόδια της, έχει καλώς. Η εναλλακτική δεν είναι καθόλου καλή: «Ενας διαιρεμένος Ατλαντικός μπορεί να μετατρέψει την Ευρώπη σε «παράρτημα της Ευρασίας», η οποία θα βρίσκεται στο έλεος της Κίνας».

Για τους ξένους ηγέτες, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας (επί προέδρων Ρίτσαρντ Νίξον και Τζέραλντ Φορντ) είναι πολύ πιο σαφής, χωρίς τις υπεκφυγές στις οποίες καταφεύγει για τον Τραμπ. Κανένας ευρωπαίος ηγέτης δεν τον ενθουσιάζει, με πιθανή εξαίρεση τον γάλλο πρόεδρο Μακρόν. «Δεν μπορώ να πω ακόμη αν είναι αποτελεσματικός διότι μόλις ξεκίνησε, αλλά μου αρέσει το στυλ του» λέει.

Για τη γερμανίδα καγκελάριο είναι πιο σκληρός στην κριτική του: «Η Ανγκελα Μέρκελ είναι πολύ τοπικής εμβέλειας. Προσωπικά μου αρέσει και τη σέβομαι, αλλά δεν είναι μια εξέχουσα προσωπικότητα». Για τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, τον οποίο έχει συναντήσει 17 φορές, λέει: «Δεν πιστεύω ότι είναι μια προσωπικότητα σαν τον Χίτλερ. Είναι σαν να βγήκε από τον Ντοστογέφσκι».

Το γεύμα ανάμεσα στον Κίσινγκερ και τον Λους πραγματοποιήθηκε στις 17 Ιουλίου, την επομένη της συνόδου κορυφής ανάμεσα στον Τραμπ και στον Πούτιν στο Ελσίνκι. «Είναι μια συνάντηση που έπρεπε να γίνει. Τη σύστηνα επί αρκετά χρόνια. Αλλά «βούλιαζε» μέσα στα αμερικανικά εσωτερικά ζητήματα» λέει ο Κίσινγκερ.

Το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θεωρεί ότι η σύνοδος Τραμπ – Πούτιν θα μείνει στην Ιστορία ως ένα από τα ναδίρ της αμερικανικής διπλωματίας. Ο Τραμπ έκανε το αδιανόητο: προσυπέγραψε τους ισχυρισμούς του Πούτιν ότι δεν υπήρξε ρωσική ανάμειξη στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, αντίθετα προς τη γνωμοδότηση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο οι Αμερικανοί εξέλαβαν τη συνάντηση αυτή είναι ο τίτλος της λαϊκής εφημερίδας «New York Daily News» την επομένη: «Ανοιχτή προδοσία».

Ο Κίσινγκερ χαρακτηρίζει τη συνάντηση «χαμένη ευκαιρία». Και προσθέτει φέρνοντας ως παράδειγμα τη Συρία και την Ουκρανία: «Αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό της Ρωσίας ότι οι αναταραχές σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη την επηρεάζουν, της παρέχουν μια ευκαιρία, και επίσης τις εκλαμβάνει ως απειλή. Οι αναταραχές αυτές θα συνεχιστούν. Φοβάμαι ότι θα επιταχυνθούν».

Στέκεται ειδικότερα στην Ουκρανία, της οποίας δηλώνει «ένθερμος υποστηρικτής». Θεωρεί ότι τα χρόνια που προηγήθηκαν της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία η Δύση υπέθετε λανθασμένα ότι η Μόσχα θα υιοθετούσε την παγκόσμια τάξη που είναι βασισμένη σε κανόνες και ότι το ΝΑΤΟ υποτίμησε τη σφοδρή επιθυμία της Ρωσίας να τη σέβονται.

Ο Κίσινγκερ, μέγας οπαδός της realpolitik, θεωρείται ο πιο αποτελεσματικός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ηταν ο αρχιτέκτονας της ψυχροπολεμικής προσέγγισης με την Κίνα και της détente με τη Σοβιετική Ενωση. Αν και έλαβε το Νομπέλ Ειρήνης για το ότι διαπραγματεύτηκε εκεχειρία στο Βιετνάμ (η οποία αργότερα κατέρρευσε), πολλοί τον θεωρούν εγκληματία πολέμου (αποφεύγει μάλιστα να ταξιδέψει σε ορισμένες χώρες μήπως συλληφθεί) και σε κάθε περίπτωση είναι αμφιλεγόμενη προσωπικότητα –αν μη τι άλλο διότι υποστήριξε πραξικοπήματα όπως για την ανατροπή του Μακαρίου στην Κύπρο και του Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή. Ανάμεσα στις περίφημες ρήσεις του είναι ότι «η εξουσία είναι αφροδισιακή» και ότι «η διπλωματία είναι το αγαπημένο μου παιχνίδι».

Σήμερα ο Κίσινγκερ είναι επικεφαλής της Kissinger Associates που παρέχει, έναντι αδράς αμοιβής, γεωπολιτικές συμβουλές στους πελάτες της. Είναι πολυγραφότατος. Αυτή την εποχή γράφει ένα βιβλίο για τους μεγάλους ηγέτες, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα κεφάλαιο για τη Μάργκαρετ Θάτσερ και ένα για τον Νίξον, το οποίο βγήκε τόσο μεγάλο, που σκέφτεται να το δημοσιεύσει ως χωριστό βιβλίο, αλλά φοβάται ότι θα πυροδοτήσει παραλληλισμούς ανάμεσα στο Γουότεργκεϊτ και την έρευνα για τη ρωσική ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές.

Παρά τα 95 του χρόνια, ο Κίσινγκερ έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και τον απασχολεί ιδιαιτέρως η τεχνητή νοημοσύνη. Πρόσφατα έγραψε ένα άρθρο στο περιοδικό «The Atlantic» στο οποίο συνέκρινε την ανθρωπότητα σήμερα με τους Ινκας πριν από την έλευση των ισπανών conquistadores. Προτρέπει τον Λευκό Οίκο να δημιουργήσει μια προεδρική επιτροπή για την τεχνητή νοημοσύνη. «Αν δεν αρχίσουμε οσονούπω αυτή την προσπάθεια, θα ανακαλύψουμε σύντομα ότι είναι πολύ αργά» λέει.

Δηλώνει ότι τον βασανίζουν οι άγνωστες συνέπειες ενός κόσμου στον οποίο οι μηχανές θα παίρνουν αποφάσεις ηθικής φύσης. «Το μόνο που μπορώ να κάνω στα λίγα χρόνια που μου απομένουν είναι να εγείρω αυτά τα ζητήματα. Δεν παριστάνω ότι έχω τις απαντήσεις» λέει.