Τα τρολ του Μαξίμου έπιασαν δουλειά στα αποκαΐδια

Τις ημέρες μετά την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι δόθηκε μια μάχη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερης σημασίας για την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία θα οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές.

Μπλοκαρίσματα ενοχλητικών για την κυβέρνηση αναρτήσεων στο Facebook και άνοιγμα ή ενεργοποίηση δεκάδων ψεύτικων λογαριασμών στο Τwitter, μέσω των οποίων διαχεόταν η γραμμή της κυβέρνησης για τους υπευθύνους της τραγωδίας, χτύπησαν καμπανάκι συναγερμού σε όσους ασχολούνται με αυτά τα θέματα. Η δραστηριότητα των τρολ του ΣΥΡΙΖΑ μετά το δημοψήφισμα του 2015 μειώθηκε σημαντικά, άλλωστε κάποιοι από αυτούς προσελήφθησαν στο Δημόσιο, σε υπουργικά γραφεία. Ωστόσο κάθε φορά που η κυβέρνηση βρισκόταν στριμωγμένη, ειδικά όταν έδινε δύσκολες κοινοβουλευτικές μάχες, κάποιοι λογαριασμοί «αποψύχονταν» και άρχιζαν τις εχθροπραξίες με τους αντιφρονούντες, κυρίως της ΝΔ, η οποία έχει αντίστοιχο μηχανισμό, μικρότερης όμως κλίμακας.

Αυτή τη φορά, το μέγεθος της καταστροφής και ο αριθμός των νεκρών ήταν τόσο καταλυτικοί παράγοντες ώστε αυτή η δραστηριότητα των ψεύτικων λογαριασμών, κάποιοι εκ των οποίων καταλόγιζαν ευθύνες στους νεκρούς, ενόχλησαν πολλούς χρήστες του Διαδικτύου. Η ένταση που προκλήθηκε ήταν τέτοια που πυράκτωσε το Facebook και το Twitter, σε ό,τι αφορά τους χρήστες ελληνικής καταγωγής.

Το πρόβλημα όμως είναι βαθύτερο. Μετά το σκάνδαλο της διαρροής προσωπικών δεδομένων από χρήστες του Facebook στην Cambridge Analytica και τις αποκαλύψεις ότι χρησιμοποιήθηκαν για να επηρεάσουν την ψήφο πολιτών υπέρ της εκλογής Τραμπ, αλλά και του ρόλου που έπαιξαν τα social media στο Brexit, όλοι έχουν γίνει πιο καχύποπτοι με αυτό το αναδυόμενο ηλεκτρονικό παρακράτος. Και στην Ελλάδα έχουμε μπει σε μια ιδιότυπη, εξαιρετικά πολωμένη, άγνωστης διάρκειας προεκλογική περίοδο.

Εδώ και μία εβδομάδα, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενεργοποιήθηκαν δεκάδες ψεύτικα προφίλ που σχολίαζαν τα γεγονότα έχοντας συγκεκριμένη οπτική, ή έκαναν αναφορές στο Facebook για αναρτήσεις που ήταν ενοχλητικές για την κυβέρνηση χαρακτηρίζοντάς τες spam (ανεπιθύμητες), βίαιου ή σεξουαλικού περιεχομένου, κ.λπ.

Το Facebook λειτουργεί με αλγορίθμους. Αυτό σημαίνει ότι σε πρώτο επίπεδο λαμβάνει υπόψη τις αναφορές, ειδικά αν προέρχονται από πολλούς χρήστες, ότι μια ανάρτηση είναι προβληματική με βάση τον κανονισμό προστασίας του συγκεκριμένου μέσου, και την μπλοκάρει. Στη συνέχεια, αν υπάρξουν διαμαρτυρίες από άλλους χρήστες, τότε επανεξετάζει το μπλοκάρισμα της είδησης και η απαγόρευση αναμετάδοσης μπορεί να αρθεί.

Παράδειγμα αποτέλεσε η δήλωση του Χριστόφορου Βερναρδάκη, που ζήτησε να μη βάλλεται ο Αλέξης Τσίπρας, «ένας άνθρωπος, ο οποίος είναι 44 ετών και έχει φορτωθεί όχι μόνο τις πολεοδομικές, χωροταξικές αδυναμίες της πολιτικής προστασίας, τις αδυναμίες πυρόσβεσης, αλλά και το οικονομικό έγκλημα που έχει συντελεστεί απέναντι στη χώρα, και το έγκλημα στο κοινωνικό κράτος». Η αναπαραγωγή της από τις ιστοσελίδες χαρακτηρίστηκε spam έπειτα από μαζικές αναφορές. «Κατά συνέπεια, το Facebook κατέβασε τις αναρτήσεις που είχαν γίνει, και δεν μπορούσε κανείς να το ξαναποστάρει. Εγινε ωστόσο επαναφορά μετά από ειδοποίησή μου» σημειώνει ο Κωνσταντίνος Κορίκης, ο οποίος ασχολείται με τη στρατηγική ψηφιακών μέσων. Η ίδια είδηση, δηκτικά σχολιασμένη, από κάποιον blogger μπλοκαρίστηκε επειδή «παραβιάζει τους όρους για το γυμνό και τη σεξουαλική δραστηριότητα»! Οι φωτογραφίες των δίδυμων αδελφών Φιλιπποπούλου κατά τη διάρκεια της αναζήτησης από τους γονείς τους καταγγέλθηκαν ως σεξουαλικού περιεχομένου και η αναμετάδοση του link της είδησης προκάλεσε μπλοκάρισμα στο προφίλ χρηστών. Τα παραπάνω σημαίνουν ότι κάποιοι γνωρίζουν και καταχρώνται τις πρακτικές που έχει υιοθετήσει το Facebook για την προστασία των χρηστών.

Στο Twitter τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα επειδή οι λογαριασμοί (accounts) είναι ανώνυμοι, καθώς το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης δεν έχει αναπτύξει τρόπους για να μειώσει τον αριθμό τους ή για να επαληθεύσει αν ανήκουν σε ανθρώπους ή είναι bots (προγράμματα). Το Τwitter κινείται με τη λογική των trends και των hot topics, εξηγεί ο δημοσιογράφος Γιάννης Καραμαγκάλης, οπότε όταν οι «επαγγελματικοί» λογαριασμοί αναφέρονται συνεχώς σε ένα θέμα, αυτό γίνεται τάση.

Τα trends εξαρτώνται από τρεις βασικούς παράγοντες. Τον όγκο των tweets και των retweets, την ταχύτητα με την οποία δημοσιεύονται, και τον αριθμό των followers και των χρηστών που θα δημοσιεύσουν τις συγκεκριμένες αναρτήσεις. Στόχος της δημιουργίας trends είναι να βρεθούν όσο το δυνατόν ψηλότερα στη λεγόμενη trending list. Και επειδή ένας λογαριασμός δεν είναι αρκετός για να επιτευχθεί αυτό, δημιουργούνται δεκάδες ψεύτικοι λογαριασμοί ώστε να δοθεί η εντύπωση της μαζικότητας. Μπορούν να φτιαχτούν δεκάδες accounts με τη χρήση ενός και μόνο gmail, απλώς τοποθετώντας μια τελεία μετά από κάθε χαρακτήρα του mail προκειμένου να φτιαχτεί ένας διαφορετικός λογαριασμός.