Ερχεται το Χρηματιστήριο Ενέργειας

Το 2ο τρίμηνο 2019 θα λειτουργήσει το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας που συστάθηκε πρόσφατα και αναμένεται να μετασχηματίσει την ηλεκτρική αγορά ενέργειας, φυσικού αερίου και ΑΠΕ της χώρας συμμετέχοντας και στην ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς, ενώ θα προσδώσει πολλαπλά οφέλη τόσο προς τους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους όσο και στους μικρότερους συμμετέχοντες στη λιανική αγορά αλλά και στους ιδιώτες καταναλωτές.

Αυτή τη στιγμή προχωρούν οι τεχνικές διαδικασίες που θα επιτρέψουν την ενσωμάτωση της ελληνικής αγοράς και τη διασύνδεσή της με τις πλατφόρμες των άλλων ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων, ώστε μεσοπρόθεσμα να διεξάγονται δημοπρασίες και στην Αθήνα με τιμές που θα λαμβάνονται από όλη την Ευρώπη.

Καθώς θα ενισχυθούν οι διασυνοριακές συναλλαγές θα εξασφαλιστεί μεγαλύτερη ρευστότητα στην αγορά την ώρα που ο ανταγωνισμός θα πιέσει τις τιμές προς όφελος τόσο των ιδιωτών καταναλωτών όσο και των εταιρειών (ιδίως των ενεργοβόρων βιομηχανιών) που θα μπορούν να μειώσουν έτσι το ενεργειακό τους κόστος, αλλά και να εξασφαλιστούν μέσω στρατηγικών Hedging (διαχείρισης κινδύνου) στην αγορά Παραγώγων που θα δημιουργηθεί για τον σκοπό αυτόν. Στόχος στην Ευρώπη είναι μετά τη σύζευξη των αγορών να ακολουθήσει και η σύγκλιση τιμών μεταξύ των διασυνδεδεμένων αγορών, ενώ η συμμετοχή του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας θα σηματοδοτήσει και την ωρίμανση της ελληνικής ενεργειακής αγοράς.

Να σημειωθεί ότι με τον Ν. 4512/2018 τροποποιείται ο Ν. 4425/2016 για την αναδιοργάνωση της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σε εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Κανονισμών και Οδηγιών για την ολοκλήρωση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το λεγόμενο «Μοντέλο Στόχο» (Target Μodel). Το Target Μodel προσδιορίζει τις ελάχιστες απαιτούμενες προδιαγραφές που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι επιμέρους εθνικές αγορές ανά την Ευρώπη ώστε να διαμορφώσουν μια κοινή αρχιτεκτονική λειτουργίας η οποία θα οδηγήσει ακολούθως στη σύζευξη των αγορών της ΕΕ και στην ενθάρρυνση ανοικτού και δίκαιου ανταγωνισμού προς το συμφέρον του τελικού καταναλωτή. Η συντονισμένη και συγχρονισμένη προσέγγιση αμβλύνει τις διαφοροποιήσεις των τιμών μεταξύ των αγορών και προκαλεί πιο αποτελεσματικές ροές ενέργειας, ισχυρότερα συσχετισμένες με τα οικονομικά σήματα. Οι προσφορές όλων των ευρωπαϊκών ζωνών θα προωθούνται σε «cloud» και θα ακολουθεί μια ενιαία επίλυση. Το αποτέλεσμα αυτής της ενιαίας επίλυσης σε πανευρωπαϊκή κλίμακα είναι η κατανομή της ενέργειας μεταξύ των διαφόρων διεθνών διασυνδέσεων με τρόπο αποτελεσματικό που αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό τη χωρητικότητα των διασυνδέσεων, προκειμένου οι τιμές μεταξύ των συζευγμένων αγορών να καθίστανται ίσες και να διαφοροποιούνται μόνο στην περίπτωση συμφόρησης στις μεταξύ τους διασυνδέσεις, το οποίο θα μπορεί να ερμηνευτεί και ως ένα οικονομικό σήμα για την αναγκαιότητα περαιτέρω διασυνδέσεων.

Με τον Ν. 4512/2018 δημιουργούνται 4 νέες αγορές όπου θα διενεργούνται συναλλαγές για διαφορετικά προϊόντα και για διαφορετικά βάθη χρόνου: η Αγορά Παραγώγων, η Προημερήσια Αγορά, η Ενδοημερήσια Αγορά και η Αγορά Εξισορρόπησης.

Το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας θα έχει την ευθύνη για το «trading» των Παραγώγων, της Προημερήσιας και της Ενδοημερήσιας Αγοράς, ενώ η Αγορά Εξισορρόπησης θα λειτουργεί από τον ΑΔΜΗΕ.

Η εκκαθάριση των spot αγορών θα γίνεται από μια νέα εταιρεία, την Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ENERGY CLEAR), η οποία θα ιδρυθεί ως θυγατρική της ΕΧΕ ΑΕ τον Σεπτέμβριο του 2018. Η εκκαθάριση των Παραγώγων θα γίνεται από την εταιρεία του ATHEX GROUP, την ATHEX CLEAR, που εκκαθαρίζει σήμερα τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα.

Μέχρι σήμερα οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη ενοποιήσει τις προημερήσιες χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Οι χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας έχουν ήδη δεσμευτεί για τη σύζευξη των αγορών τους με μία τουλάχιστον όμορη χώρα.

Ο βασικός στόχος της αναδιάρθρωσης της αγοράς Η/Ε είναι η μείωση του ενεργειακού κόστους και η ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού μέσω της αποτελεσματικής διαμόρφωσης και σταδιακής σύγκλισης της τιμής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση μηχανισμών όπως το ενεργειακό χρηματιστήριο και η ενίσχυση των διασυνδέσεων μεταξύ των κρατών-μελών. Οι διατάξεις που περιέχει το πολυνομοσχέδιο διαμορφώνουν το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία του ενεργειακού χρηματιστηρίου.

Η νέα εταιρεία θα συνεχίσει να έχει την ευθύνη για τη λειτουργία του Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού και παράλληλα θα οργανώσει τις νέες αγορές, θα υλοποιήσει τα απαραίτητα πληροφοριακά συστήματα και θα προετοιμάζει τη σύζευξη των spot αγορών.

Οι νέες αγορές θα ξεκινήσουν να λειτουργούν για την ελληνική ζώνη κατ’ αρχάς ώστε να εξοικειωθούν οι συμμετέχοντες και να ελεγχθεί η σωστή λειτουργία τους. Αυτό θα διαρκέσει 3-6 μήνες και στη συνέχεια θα γίνει η σύζευξη με τις γειτονικές ζώνες. Στην περίπτωση της Ελλάδας η προημερήσια αγορά θα συζευχθεί με την Ιταλία και τη Βουλγαρία, αλλά και τις όμορες χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας, ανάλογα με τον βαθμό ετοιμότητάς τους. Η έναρξη λειτουργίας των νέων αγορών προβλέπεται στα μέσα του 2019.

Παράλληλα με τον ηλεκτρισμό, η ΕΧΕ θα κινηθεί ταχύτατα για την οργάνωση και λειτουργία spot αγοράς για το φυσικό αέριο. Ηδη από 1η Ιουλίου 2018 η ΔΕΣΦΑ έχει θέσει σε λειτουργία την αγορά εξισορρόπησης, η οποία αποτελεί σημαντική εξέλιξη στον τομέα του φυσικού αερίου στη χώρα μας. Οι υφιστάμενοι αγωγοί και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου μαζί με τους υπό κατασκευήν νέους αγωγούς αυξάνουν τις οδεύσεις και την προέλευση των πηγών και καταστούν επιτακτική τη δημιουργία αγοράς spot και τη δημιουργία κατ’ επέκταση ενός price hub φυσικού αερίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

To Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας ΑΕ (ΕΧΕ ΑΕ), εταιρεία ιδιωτικού δικαίου που θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, ιδρύθηκε στις 18.6.2018. Η σύσταση προήλθε από απόσχιση του κλάδου αγορών του ΛΑΓΗΕ που είχε την ευθύνη λειτουργίας της τρέχουσας χονδρεμπορικής αγοράς του ΗΕΠ, αλλά και της δημοπράτησης των προθεσμιακών προϊόντων που βασίζονται στη λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή της ΔΕΗ, τα γνωστά ΝΟΜΕ. Η εταιρεία με μετοχικό κεφάλαιο 5 εκατ. ευρώ θα έχει μετόχους τον ΔΑΠΕΕΠ με ποσοστό 22%, τον ΑΔΜΗΕ με 20%, την ΕΧΑΕ με 31%, το ΔΕΣΦΑ με 7%, και την EBRD με 20%. Στην ΕΧΕ προβλέπεται να συμμετάσχει και το κυπριακό χρηματιστήριο με 10% σε ένα επόμενο στάδιο και μετά τις απαραίτητες εγκρίσεις από πλευράς κυπριακού κράτους.

Το μερίδιο αυτό θα μεταβιβαστεί από την ΕΧΑΕ. Πρόεδρος της νέας εταιρείας εξελέγη ο κ. Αθανάσιος Σαββάκης, πρόεδρος του ΣΒΒΕ και διευθύνων σύμβουλος ο κ. Μιχάλης Φιλίππου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΛΑΓΗΕ και νυν ΔΑΠΕΕΠ.

1. Η Αγορά Παραγώγων (Derivatives), στην οποία θα μπορούν να κλείνονται συμβόλαια μεγάλης χρονικής διάρκειας και τα οποία θα εκκαθαρίζονται με μετρητά ή με φυσική παράδοση, αντίστοιχα των σημερινών προϊόντων ΝΟΜΕ.

2. Η Προημερήσια Αγορά (Day Ahead), στην οποία για τις συναλλαγές που διενεργούνται ακολουθεί υποχρεωτική φυσική παράδοση την επόμενη ημέρα (spot).

3. Η Ενδοημερήσια Αγορά (Intraday), η οποία είναι συμπληρωματική της Προημερήσιας Αγοράς για τη διόρθωση θέσεων, ιδιαίτερα της δύσκολα προβλέψιμης παραγωγής των ΑΠΕ και με συναλλαγές που παραδίδονται φυσικά τις επόμενες ώρες (spot).

4. Η Αγορά Εξισορρόπησης, στην οποία προσφέρεται ισχύς και ενέργεια για την κάλυψη απαιτήσεων εφεδρείας και αποκλίσεων παραγωγής – ζήτησης του συστήματος.