Φθινοπωρινή αντεπίθεση για τα «κόκκινα» στεγαστικά δάνεια

Επίθεση διαρκείας σε όλα τα μέτωπα ξεκινούν από τον Σεπτέμβριο οι τράπεζες, με στόχο την επιτάχυνση των ρυθμών μείωσης των «κόκκινων» στεγαστικών δανείων.

Ο σχεδιασμός τους περιλαμβάνει μπαράζ γενναίων ρυθμίσεων και συναινετικών λύσεων παράδοσης ακινήτων για όσους έχουν υποστεί σημαντικές εισοδηματικές απώλειες κατά τη διάρκεια της κρίσης, αύξηση του αριθμού των πλειστηριασμών για στρατηγικούς κακοπληρωτές και για… αθεράπευτες υποθέσεις και ξεκαθάρισμα με την άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών που έχουν υποβάλει αίτηση στον νόμο Κατσέλη, αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια υπαγωγής στο καθεστώς προστασίας.

Μέχρι και το τέλος του 2019 η στοχοθεσία τους προβλέπει το «πρασίνισμα» περισσότερων από 60.000 δανείων συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ μέσω όλων των παραπάνω δράσεων. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της προσαρμογής θα πρέπει να προέλθει από την αναταξινόμηση προβληματικών ανοιγμάτων στην κατηγορία των εξυπηρετούμενων.

Στο πλαίσιο αυτό, το επόμενο διάστημα θα υπάρξει νέο κάλεσμα στους δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες στην εξυπηρέτηση του χρέους τους για την επίτευξη ενός δίκαιου διακανονισμού.

Οπως επισημαίνουν τραπεζικές πηγές, μετά την έναρξη των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, δεν είναι λίγοι οι οφειλέτες που με δική τους πρωτοβουλία προσέρχονται στα τραπεζικά καταστήματα για την κατάρτιση ενός νέου σχεδίου αποπληρωμής του υπολοίπου τους. Οι αρμόδιες διευθύνσεις των τραπεζών εκτιμούν ωστόσο ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ενίσχυσης αυτής της τάσης τα επόμενα τρίμηνα.

Το σχέδιο δράσης των πιστωτικών ιδρυμάτων θα παρουσιαστεί στον επόπτη του συστήματος, τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), στις αρχές του φθινοπώρου και δεν αποκλείεται να αναδιαμορφωθεί προς το… επιθετικότερο, εφόσον διαπιστωθεί η ανάγκη για μεγαλύτερη μείωση των «κόκκινων» ανοιγμάτων. Σε κάθε περίπτωση, θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

1. Μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις.Εχοντας αναπτύξει αυτοματοποιημένα συστήματα ανάλυσης της χρηματοοικονομικής εικόνας του δανειολήπτη, οι τράπεζες προκρίνουν λύσεις διευθέτησης των χρεών βραχυπρόθεσμου ή μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Στο πλαίσιο αυτό, λαμβάνονται υπόψη μεταξύ άλλων η αναλογία χρέους προς την εμπορική αξία του προσημειωμένου ακινήτου, καθώς και η εισοδηματική και περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη.

Οσο πιο μεγάλο το χρέος σε σχέση με την τρέχουσα αξία των εγγυήσεων και όσο πιο μόνιμα χαρακτηριστικά έχει η μείωση των εισοδημάτων του δανειολήπτη, τόσο πιο επιθετικοί είναι και οι όροι της ρύθμισης που επιλέγεται.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τους τελευταίους μήνες σε ορισμένες τράπεζες το 85% των λύσεων που προωθούνται είναι μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, ενώ τουλάχιστον στο 1/3 εξ αυτών εφαρμόζεται διαχωρισμός της οφειλής σε δύο μέρη.

Σε αυτή την περίπτωση, το υπόλοιπο διαχωρίζεται σε δύο τμήματα:

α) το τμήμα του δανείου το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να εξοφλήσει με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής του, και

β) το υπόλοιπο τμήμα του δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα με ρευστοποίηση περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτηση, η οποία συμφωνείται από τα δύο μέρη.

Οσο πιο μεγάλη η διαφορά μεταξύ της οφειλής και της τρέχουσας εμπορικής αξίας του ακινήτου, τόσο περισσότερο αυξάνεται το ενδεχόμενο «κουρέματος» του δανείου. Η διαγραφή χρέους πάντως παρέχεται σταδιακά και για όσο διάστημα ο οφειλέτης αποπληρώνει το «υγιές» τμήμα του δανείου.

Εκτός από τον παραπάνω τύπο ρύθμισης, οι τράπεζες προχωρούν στις περισσότερες περιπτώσεις σε επιμήκυνση της διάρκειας του δανείου, αλλά και σε μειώσεις επιτοκίων, ώστε να περιορίσουν σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα τις μηνιαίες δόσεις και να καταστήσουν εκ νέου το χρέος βιώσιμο.

2. Λύσεις οριστικής διευθέτησης.Αυτή την περίοδο ολοκληρώνεται από τις τράπεζες ο σχεδιασμός προγραμμάτων οριστικής διευθέτησης, τα οποία από το ερχόμενο φθινόπωρο θα αρχίσουν να εφαρμόζονται σε μεγαλύτερη κλίμακα σε καταγγελμένα δάνεια.

Οι λύσεις αυτές προβλέπουν:

• Πώληση του ακινήτου στην τράπεζα και απαλλαγή του δανειολήπτη από το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος του χρέους του.
• Συμφωνία με την τράπεζα για πώληση του ακινήτου σε τρίτο. Μόλις ολοκληρωθεί η ρευστοποίηση, το τίμημα περνά στην τράπεζα και ο δανειολήπτης απαλλάσσεται από το σύνολο ή μέρος του χρέους του.

3. Αρση τραπεζικού απορρήτου στον Νόμο Κατσέλη.Η ρύθμιση, που τίθεται σε εφαρμογή από τον Σεπτέμβριο, θα ανοίξει τον δρόμο για να ξεχωρίσει η ήρα από το στάρι. Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, το ποσοστό των δανειοληπτών που δεν πληροί της προϋποθέσεις για προστασία της πρώτης κατοικίας του, βάσει του νόμου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, δεν αποκλείεται να φτάνει ακόμη και το 40% των αιτούντων.

Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι έως σήμερα στο 45% περίπου των υποθέσεων που φτάνουν στις αίθουσες των ειρηνοδικείων, οι αποφάσεις που λαμβάνονται είναι υπέρ των τραπεζών, καθώς διαπιστώνεται ότι ο οφειλέτης είναι σε θέση να εξυπηρετήσει το δάνειό του. Επιπλέον, όσο περνά ο καιρός, στις αποφάσεις που εκδίδονται το «κούρεμα» είναι όλο και πιο μικρό.

Ωστόσο, με τις τελευταίες αλλαγές στον νόμο αίρεται το τραπεζικό απόρρητο για τους περίπου 160.000 οφειλέτες που έχουν κάνει αίτηση προστασίας της πρώτης κατοικίας τους. Ετσι, θα μπορούν να εντοπιστούν περιπτώσεις δανειοληπτών που διαθέτουν π.χ. καταθέσεις ή άλλα περιουσιακά στοιχεία που δεν δικαιολογούν τη… στάση πληρωμών.

Τραπεζικές πηγές αναφέρουν πως ήδη ένας αξιοσημείωτος αριθμός οφειλετών με τα παραπάνω χαρακτηριστικά έχει αρχίσει να εμφανίζεται στα καταστήματα προς αναζήτηση ρύθμισης και εκτιμούν ότι η τάση αυτή θα ενισχυθεί.

4. Πλειστηριασμοί.Μετά το διάλειμμα του Αυγούστου, οι τράπεζες θα επανέλθουν δυναμικά στην εκτέλεση πλειστηριασμών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η εφετινή χρονιά θα κλείσει με τουλάχιστον 15.000 εκποιήσεις ακινήτων μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας.

Μέχρι στιγμής, δεν βγαίνουν στο σφυρί ακίνητα εμπορικής αξίας κάτω από τις 150.000 ευρώ, εκτός κι αν πρόκειται για δανειολήπτη που «κοροϊδεύει», όπως χαρακτηριστικά λένε οι τραπεζίτες. Ωστόσο, όσο περνά ο καιρός, το απόθεμα των ακινήτων αυτής της αξίας θα περιορίζεται καθιστώντας κάποια στιγμή μέσα στο 2019 απαραίτητη τη μείωση του σχετικού ορίου στα επίπεδα των 100.000 ευρώ ή και χαμηλότερα.

Η αναπροσαρμογή αυτή είναι απαραίτητη, καθώς οι τράπεζες στα επιχειρησιακά τους πλάνα προβλέπουν την είσπραξη έως και το τέλος του 2019 ενός ποσού της τάξης των 3 δισ. ευρώ από τις εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων οφειλετών με στεγαστικά δάνεια.

Έρχονται οι πρώτες τιτλοποιήσεις

Εκτός από την ενεργητική διαχείριση των επισφαλειών, οι τράπεζες ετοιμάζονται και για τις πρώτες τιτλοποιήσεις στεγαστικών δανείων. Σύμφωνα με τραπεζική πηγή, με τον τρόπο αυτόν θα μπορέσουν να βγάλουν από τα βιβλία τους μέρος του προβληματικού τους χαρτοφυλακίου, επιταχύνοντας τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη μία συστημική τράπεζα βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο προετοιμασίας για την έκδοση ομολογιών με εγγύηση στεγαστικά δάνεια που δεν εξυπηρετούνται, συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, δεν υπάρχει στην παρούσα φάση σχεδιασμός για πώληση προβληματικών χορηγήσεων αυτής της κατηγορίας σε τρίτους. Αυτό θα γίνει μόνο εάν οι ρευστοποιήσεις άλλων χαρτοφυλακίων δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων που θα τεθούν σε συνεργασία με τον SSM.