Γιατί πηδούν οι σολομοί;

Οι νεαροί κόκκινοι σολομοί του Ειρηνικού (Oncorhynchus nerka) είναι παιχνιδιάρικοι με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Κάθε τόσο πηδούν ψηλά στον αέρα, έως και 30 εκατοστά, και προχωρούν «σχίζοντας» την επιφάνεια του νερού με τα πτερύγια της ουράς τους για απόσταση σχεδόν ενός μέτρου. Αυτή η μοναδική συμπεριφορά, η οποία επαναλαμβάνεται κατά μέσο όρο εννέα φορές την ημέρα, ακόμη και όταν στην πορεία τους υπάρχουν εμπόδια, προβλημάτιζε τους επιστήμονες. Τώρα μια ομάδα ερευνητών από τον Καναδά βρήκε την αιτία της, και αυτή δεν είναι άλλη από τις ψείρες, τις οποίες τα ψάρια προσπαθούν να διώξουν από πάνω τους.

Μέχρι τώρα διάφορες ερμηνείες είχαν προταθεί για τα παράξενα άλματα των νεαρών κόκκινων σολομών. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούσαν ότι με αυτόν τον τρόπο τα ψάρια αντιδρούν στην πίεση ή στο στρες, κάποιοι υποστήριζαν ότι προπονούνται για να πηδούν στους καταρράκτες όταν ενηλικιωθούν, ενώ άλλοι πίστευαν ότι απλώς παίζουν. Μια μερίδα είχε διατυπώσει τη θεωρία περί των θαλάσσιων ψειρών (παρασιτικά κωπήποδα σε μέγεθος μπιζελιού τα οποία τρέφονται με τη βλέννα, το αίμα και το δέρμα των ξενιστών τους), καθώς έχει παρατηρηθεί ότι τα ψάρια που έχουν ψείρες πηδούν 14 φορές περισσότερο από εκείνα που δεν έχουν. Κανείς ωστόσο δεν γνώριζε αν κάτι τέτοιο συμβαίνει στους κόκκινους σολομούς και –το πιο σημαντικό –αν η τακτική αυτή έχει αποτέλεσμα.

Για να διερευνήσουν αν τα άλματα των νεαρών σολομών διώχνουν από πάνω τους τις θαλάσσιες ψείρες, ερευνητές με επικεφαλής τον Σον Γκόντγουιν από τα Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά σχεδίασαν ένα πείραμα πεδίου. Επιασαν νεαρά ψάρια τα οποία είχαν θαλάσσιες ψείρες και τα έβαλαν σε μεγάλους πλωτούς κλωβούς σε έναν προστατευμένο κόλπο, χωρίζοντάς τα σε δυο ομάδες: στον έναν κλωβό οι σολομοί μπορούσαν να πηδήξουν έξω από το νερό ενώ στον άλλον εμποδίζονταν από ένα δίχτυ τοποθετημένο ακριβώς κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.

Οπως περιγράφουν στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Journal of Fish Biology», ύστερα από τρεις ημέρες τα ψάρια που δεν μπορούσαν να πηδήξουν είχαν 28% περισσότερες ψείρες από εκείνα που συνέχιζαν ανενόχλητα να κάνουν τα χαρακτηριστικά τους άλματα. Σε συνδυασμό με αποτελέσματα από προηγούμενες μελέτες, τα ευρήματα φαίνονται να συνηγορούν υπέρ του ότι ένας τουλάχιστον λόγος για το πήδημα των κόκκινων σολομών είναι οι ψείρες.

Η τακτική του άλματος δεν είναι ωστόσο τόσο απλή, ενώ το εγχείρημα ενέχει και κάποιους κινδύνους για τα ψάρια.

Οπως υπολόγισαν οι επιστήμονες, για να διώξει μόνο μια ψείρα ένας νεαρός σολομός πρέπει να κάνει 56 άλματα! Επιπλέον, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας καθίσταται εύκολη λεία για τους θηρευτές του –κυρίως τα θαλασσοπούλια. Επίσης, η προσπάθεια που καταβάλλει το μικρό ψάρι για να πηδήξει τόσο πολλές φορές με αυτόν τον τρόπο τού αφαιρεί ενέργεια την οποία χρειάζεται για άλλες λειτουργίες.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, οι κίνδυνοι αυτοί φαίνονται να μην έχουν καμία σημασία μπροστά στην ανακούφιση που προσφέρει η απαλλαγή από τις ψείρες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια οι θαλάσσιες ψείρες έχουν εξελιχθεί σε μάστιγα των σολομών, ιδιαίτερα στις μεγάλες φόρμες των υδατοκαλλιεργειών –πρόσφατα μάλιστα μια αμερικανική εταιρεία ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει «αντιψειρική θεραπεία» με ειδικά λουτρά στα ψάρια που εκτρέφονται στις φάρμες της.