Να καταργηθεί ή όχι η θερινή ώρα;

Οσοι κάνουν νυχτερινές βάρδιες παραπονιούνται ότι την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου δουλεύουν μία ώρα παραπάνω. Οσοι «μαζεύουν ύπνο» γκρινιάζουν ότι την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου κοιμούνται μία ώρα λιγότερο. Οσοι μελετούν τους ανθρώπινους βιορυθμούς αποφαίνονται ότι η εφαρμογή της θερινής ώρας την άνοιξη (όταν προχωρούμε τους δείκτες των ρολογιών μας μία ώρα μπροστά) και η επιστροφή στη χειμερινή το φθινόπωρο (όταν τους ξαναγυρνάμε πίσω) ανατρέπουν το βιολογικό μας ρολόι και αναστατώνουν τον εσωτερικό μας κόσμο.

Εχοντας συσσωρεύσει πλήθος παραπόνων χρόνια τώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να αναθέσει στους ευρωπαίους πολίτες και τους φορείς που τους εκπροσωπούν να αποφασίσουν αν, εν τέλει, επιθυμούν να συνεχιστεί το μέτρο της αλλαγής ώρας το καλοκαίρι ή αν θα πρέπει να καταργηθεί. Και η κατάργηση θα αφορά ασφαλώς όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, συμπεριλαμβανομένων και της Βρετανίας που αποχωρεί, και της Σερβίας και της πΓΔΜ που βρίσκονται στον προθάλαμο, και της Νορβηγίας που έχει απορρίψει δις με δημοψηφίσματα την ένταξή της, και της «ουδέτερης» Ελβετίας, η οποία επίσης είχε απορρίψει (το 1992) το ενδεχόμενο αυτό.

Η υιοθέτηση της αλλαγής της ώρας από τις ευρωπαϊκές χώρες που δεν μετέχουν στην ΕΕ γίνεται οικειοθελώς για προφανείς πρακτικούς λόγους.

«Επειτα από αιτήματα των πολιτών, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ορισμένων κρατών-μελών, η Επιτροπή αποφάσισε να εξετάσει τη λειτουργία των εν ισχύι ευρωπαϊκών διατάξεων που αφορούν τη θερινή ώρα και να αξιολογήσει αν αυτές θα πρέπει να αλλάξουν ή όχι» σημειώνει στην ιστοσελίδα της η Κομισιόν. Και καλεί μάλιστα τους ευρωπαίους πολίτες που επιθυμούν, τους φορείς που ενδιαφέρονται και φυσικά τα κράτη-μέλη να εκφράσουν τη γνώμη τους στο ζήτημα αυτό μέσω μιας online ηλεκτρονικής εφαρμογής στην ιστοσελίδα. Προθεσμία για να στείλουν τις απόψεις τους έχουν έως τις 18 Αυγούστου (https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/2018-summertime-arrangements).

Δεν είναι η πρώτη φορά που τίθεται δημοσίως το ερώτημα της κατάργησης της θερινής ώρας. Τον περασμένο Φεβρουάριο το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε οδηγία που προβλέπει την πλήρη και ολοκληρωμένη αξιολόγηση του ενδεχομένου αναθεώρησης του μέτρου. Αν η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη συμφωνήσουν, το σημερινό καθεστώς θα αλλάξει. Αν όχι, η μεταρρύθμιση θα εγκαταλειφθεί. Αλλά «η όλη διαδικασία θα είναι χρονοβόρα, κάτι που σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να αλλάζουν αρκετά χρόνια ακόμα τους δείκτες των ρολογιών τους» σύμφωνα με τη γαλλική «Le Figaro».

Η ιδέα αλλαγής της ώρας κατά τους θερινούς μήνες για ενεργειακούς λόγους στο βόρειο ημισφαίριο –για να εκμεταλλευθούν οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις μία ώρα περισσότερο το φως της ημέρας –χρονολογείται από τις αρχές του 20ού αιώνα. Πρώτα εφαρμόστηκε το 1916 στην εμπόλεμη Γερμανία (ήταν τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου). Συντονισμένη εφαρμογή του μέτρου έγινε στην Ευρώπη, για οικονομικούς λόγους φυσικά, μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973 –στην Ελλάδα το μέτρο άρχισε να εφαρμόζεται το 1975.

Ο λόγος της αλλαγής της ώρας είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Ωστόσο διάφορες μελέτες, πολλές εκ των οποίων διενεργήθηκαν για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έδειξαν ότι σε παγκόσμιο επίπεδο τα οφέλη σε ό,τι αφορά την εκμετάλλευση της ηλιοφάνειας και την εξοικονόμηση ενέργειας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είναι οριακά.

Σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις στην υγεία, αυτές δεν είναι σαφείς. Κάποιοι μελετητές ισχυρίζονται ότι απορρυθμίζεται το βιολογικό μας ρολόι, άλλοι όμως υπογραμμίζουν τα επιπλέον οφέλη από την αλλαγή της ώρας στις θερινές δραστηριότητες που έχουν οι άνθρωποι στο ύπαιθρο.

Με την Οδηγία 2000/84/CE του 2001 η ΕΕ καθορίζει την ημερομηνία και την ακριβή ώρα εφαρμογής της θερινής ώρας. Αλλά είναι σαφές ότι το μέτρο δεν εξυπηρετεί εξίσου όλα τα κράτη-μέλη. Αλλη επίπτωση έχει στις μεσογειακές χώρες και άλλη σε εκείνες που βρίσκονται κοντά στον αρκτικό κύκλο και η ημέρα τους καλοκαιρινούς μήνες διαρκεί πάνω από… 20 ώρες. Γι’ αυτό η Φινλανδία, για παράδειγμα, έχει ζητήσει επισήμως την «κατάργηση της αλλαγής ώρας δύο φορές ετησίως», ενώ η Λιθουανία ζήτησε την «αναθεώρηση του συστήματος προκειμένου να ληφθούν υπ’ όψιν οι περιφερειακές και γεωγραφικές διαφορές στην ευρωπαϊκή ήπειρο».