Βρώμικα παιχνίδια κατασκόπων

Ο Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε (Καρθαγένη, 1951), μάχιμος δημοσιογράφος την περίοδο 1973-1994 (κάλυψε ένοπλες συγκρούσεις σε πολλά μέρη του κόσμου, Λίβανο, Ελ Σαλβαδόρ, Νικαράγουα), μπήκε δυναμικά στον χώρο της λογοτεχνίας τη δεκαετία του ’80 και καθιερώθηκε με το μυθιστόρημα Ο δάσκαλος της ξιφασκίας (1986).

Εκτοτε συνέχισε να γράφει βιβλία με θέματα κυρίως ιστορικά. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της χώρας του και το 2003 έγινε μέλος της Βασιλικής Ισπανικής Ακαδημίας. Εχει γράψει σπουδαία μυθιστορήματα μυστηρίου και περιπετειών –ανάμεσά τους συγκαταλέγεται Η λέσχη «Δουμάς» που μετέφερε στον κινηματογράφο ο Ρόμαν Πολάνσκι με τον τίτλο Η ένατη πύλη.

Το αστυνομικό-κατασκοπικό μυθιστόρημα Φαλκό τοποθετείται στην Ισπανία του 1936, μια χώρα σπαρασσόμενη από τον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, όταν ο στρατηγός Φράνκο και οι εθνικιστές του εξεγέρθηκαν κατά της εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης. Κεντρικός ήρωας είναι ο Λορένθο Φαλκό, τυχοδιώκτης, λάτρης των ωραίων γυναικών, πρώην λαθρέμπορος όπλων, πράκτορας μυστικών υπηρεσιών, άνθρωπος χωρίς ιδεολογία, που έχει στρατολογηθεί από κάποιον Ναύαρχο, στέλεχος του φρανκισμού, ως επαγγελματίας εκτελεστής. Γύρω του βρίσκονται άτομα από τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Στη μια πλευρά σοσιαλιστές, κομμουνιστές και αναρχικοί που υποστηρίζονται από τη Σοβιετική Ενωση του Στάλιν και στην άλλη όλο το φάσμα της ισπανικής Δεξιάς που παίρνει βοήθεια από τους ναζί του Χίτλερ και τους φασίστες του Μουσολίνι.

Η ιστορία αρχίζει με τη δολοφονία μιας γυναίκας που ταξιδεύει μ’ ένα τρένο από το Παρίσι στη Βαρκελώνη με χαρτιά του Κομμουνιστικού Κόμματος Ισπανίας. Ο Φαλκό έχει ετοιμάσει το έδαφος για την εκτέλεσή της, ωστόσο δεν λερώνει τα χέρια του, υπάρχουν άλλοι για τη βρώμικη δουλειά. Στη Σαλαμάνκα, ο Ναύαρχος, πίσω από τον οποίο βρίσκεται ο ίδιος ο Φράνκο, του αναθέτει την απελευθέρωση του ιδρυτή της φασιστικής Φάλαγγας, Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, ο οποίος βρίσκεται φυλακισμένος στο φρούριο του Αλικάντε. Αν επιτύχει μπορεί ν’ αλλάξει η ροή της ισπανικής ιστορίας, αν όχι μπορεί να χάσει το κεφάλι του. Συνεργάτες του στο επικίνδυνο εγχείρημα είναι ο Χινές και η Κάρι Μοντέρο, μαζί με τη σύντροφό τους στη Φάλαγγα, την παράξενη Εύα Ρενχέλ, μια μοιραία γυναίκα, η οποία ξυπνάει τα ερωτικά ένστικτα του Φαλκό. Η συνέχεια είναι συναρπαστική, καθώς η μυστική υπηρεσία του Φράνκο αλλάζει τα σχέδιά της και οι ριψοκίνδυνοι φαλαγγίτες μπλέκουν σε μια αιματηρή περιπέτεια.

Ο Ρεβέρτε αφηγείται με δεξιοτεχνία τη δραματική ιστορία του, η οποία έχει τεκμηριωθεί με πραγματικά γεγονότα, ξαφνιάζοντας τον αναγνώστη με τις συχνές ανατροπές. Το μυθιστόρημά του είναι πολιτικό και ως συγγραφέας παίρνει θέση πάνω στα γεγονότα που χώρισαν την Ισπανία στα δύο. Ενώ ο ήρωάς του ενδιαφέρεται μόνο για το χρήμα (γι’ αυτόν οι λέξεις «πατρίδα», «έρωτας» και «μέλλον» δεν έχουν κανένα νόημα), ο ίδιος σχολιάζει με αρνητικό τρόπο και τις δύο αντίπαλες παρατάξεις. Για τους φρανκιστές γράφει ότι είναι «καιροσκόποι», παρουσιάζοντάς τους άγριους και αιμοδιψείς, που σκοτώνουν για ψύλλου πήδημα, ενώ για τους αντιπάλους τους, τους αναρχικούς, λέει πως βγήκαν από τις φυλακές και λεηλατούσαν σπίτια. Κατ’ αυτόν –σκέφτεται μέσω του ήρωά του -, υπήρχαν δύο Ισπανίες, δύο παράλληλες «βαρβαρότητες», εκτιμώντας πως σίγουρα οι φασίστες θα κέρδιζαν τον πόλεμο επειδή ήταν πιο δυνατοί και πιο «εγκληματικά πειθαρχημένοι».

Εν τέλει, το Φαλκό είναι θρίλερ που θυμίζει έντονα ορισμένα βιβλία του Τζον λε Καρέ, κυρίως το Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο. Κι εδώ οι δολοπλοκίες υφαίνονται σε βάρος των οπαδών ή των κατασκόπων, καθώς οι μυστικές υπηρεσίες καθοδηγούμενες από αδίστακτους πολιτικούς παίζουν βρώμικα παιχνίδια.