Δημοκρατία και εκλογές με… στολή παραλλαγής

Φόβοι για νοθεία και εκφοβισμό από τον πανίσχυρο στρατό σκιάζουν τις κάλπες που στήνονται αύριο στο Πακιστάν. Ευρέως διαδεδομένες καταγγελίες πως στρατιωτικοί κάνουν ό,τι μπορούν, στο παρασκήνιο, για να επηρεάσουν τις εκλογές υπέρ του Ιμραν Χαν, του πρώην θρύλου του κρίκετ που έγινε λαϊκιστής πολιτικός, απειλούν να αμαυρώσουν αυτήν τη μόλις δεύτερη δημοκρατική μεταβίβαση της εξουσίας στη μουσουλμανική, και πυρηνική, χώρα των 200 εκατ. ανθρώπων.

Δημοσκοπήσεις δείχνουν μια αμφίρροπη μάχη ανάμεσα στο κόμμα «Δικαιοσύνης» (Pakistan Tehreek-e-Insaf -PTI) του Χαν και στην Πακιστανική Μουσουλμανική Ενωση – Ναουάζ (PML-N), το κόμμα του πρώην πρωθυπουργού Ναουάζ Σαρίφ, ο οποίος βρίσκεται τώρα στη φυλακή καταδικασμένος για διαφθορά και ο οποίος έχει, εδώ και δεκαετίες, τεταμένες σχέσεις με τον στρατό. Πιστεύεται ότι ο στρατός θέλει να αποτρέψει πάση θυσία την επιστροφή στην εξουσία του PML-N και έχει υπονομεύσει τις εκλογικές προοπτικές του κόμματος στον δρόμο για τις κάλπες.

Μέλη του κόμματος του Σαρίφ διαμαρτύρονται για μια εκστρατεία παρενόχλησης και συλλήψεων. Βουλευτές λένε ότι έχουν απειληθεί από τις υπηρεσίες πληροφοριών του στρατού για να αναγκαστούν να προσχωρήσουν στο κόμμα του Χαν. Ποινικές διώξεις έχουν διαταχθεί εναντίον σχεδόν 17.000 υποστηρικτών του κόμματος με ασαφείς κατηγορίες περί παράβασης της εκλογικής νομοθεσίας, και έρευνες διαφθοράς έχουν στοχεύσει πολλά από τα ανώτερα μέλη του PML-N, που λένε ότι είναι υποκινούμενες από τον στρατό. Τα μέλη ενός άλλου σημαντικού κόμματος, του Λαϊκού Κόμματος του Πακιστάν (ΡΡΡ), ισχυρίζονται επίσης ότι στρατιωτικοί αξιωματούχοι έχουν πιέσει υποψηφίους του να αλλάξουν στρατόπεδο.

Πολλοί δημοσιογράφοι και ακτιβιστές λένε ότι τους ασκούνται πιέσεις για να προωθήσουν το PTI. Ο στρατός έχει κυβερνήσει άμεσα το Πακιστάν (με πραξικοπήματα και δικτατορίες) για δεκαετίες, αλλά δημοσιογράφοι, πολιτικοί, αναλυτές και ακτιβιστές καταγγέλλουν ότι αυτή είναι η πιο άγρια παρέμβασή του στην πολιτική ζωή τα τελευταία χρόνια. «Αυτές θα είναι οι πιο βρώμικες, πιο ανέντιμες και πιο νοθευμένες εκλογές στην ιστορία μας» είπε στον «Observer» ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Αχμέντ Ρασίντ.

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Πακιστάν καταγγέλλει «ωμές, επιθετικές και ξεδιάντροπες προσπάθειες» χειραγώγησης των ψηφοφοριών, με «ανησυχητικές επιπτώσεις για τη μετάβαση του Πακιστάν στην πραγματική δημοκρατία». Η προεκλογική εκστρατεία έχει επίσης αμαυρωθεί από βίαιες επιθέσεις –συμπεριλαμβανομένου ενός τρομοκρατικού χτυπήματος ισλαμιστών στις 13 Ιουλίου που σκότωσε 150 άτομα στην επαρχία του Μπαλουχιστάν.

Σαρίφ, Χαν και ένας… Μπούτο (νεαρός γόνος της πολιτικής δυναστείας του Πακιστάν) είναι οι τρεις πρωταγωνιστές αυτών των εκλογών.

Τον Ιούλιο του 2017, το πακιστανικό Ανώτατο Δικαστήριο έβαλε πρόωρα τέλος στην τρίτη πρωθυπουργική θητεία του 68χρονου Ναουάζ Σαρίφ, μετά τις αποκαλύψεις για αδήλωτα και πολυτελή ακίνητα που κατείχε η οικογένειά του στο Λονδίνο, μέσω υπεράκτιων εταιρειών.

Η πακιστανική Δικαιοσύνη απαγόρευσε στη συνέχεια στον Σαρίφ να ηγείται του κόμματός του PML-N και του απαγόρευσε ισοβίως τη συμμετοχή σε εκλογές. Οι δικοί του αρνούνται πως έχει διαπράξει οποιοδήποτε αδίκημα, λέγοντας πως ο Ναουάζ Σαρίφ είναι θύμα συνωμοσίας που εξυφάνθηκε από τον πακιστανικό στρατό. Επικεφαλής του PML-N έχει τεθεί τώρα ο αδελφός του, ο Σεχμπάζ Σαρίφ.

Οι Σαρίφ ισχυρίζονται ότι η δίωξη είναι πολιτική και ότι ο Ναουάζ μπήκε στο στόχαστρο του στρατού επειδή επεδίωξε καλύτερες σχέσεις με την Ινδία, ιστορική αντίπαλο του Πακιστάν. Είναι κοινό μυστικό ότι οι μυστικές υπηρεσίες του στρατού, το «βαθύ κράτος» του Πακιστάν, υποστηρίζουν τις ακραίες, ισλαμιστικές οργανώσεις που θεωρούν πως μπορούν να τις αξιοποιήσουν στην αντιπαράθεση με την Ινδία (ιδίως σε συγκρούσεις για το διαφιλονικούμενο Κασμίρ). Μία από αυτές είναι το διαβόητο δίκτυο Χακάνι, που δραστηριοποιείται στα σύνορα Πακιστάν – Αφγανιστάν και ευθύνεται για σειρά αιματηρών επιθέσεων.

Πρώην πρωταθλητής του κρίκετ, πάλαι ποτέ πλεϊμπόι στους κοσμικούς κύκλους του Λονδίνου, ο 65χρονος Ιμραν Χαν ασχολείται με την πολιτική από τη δεκαετία του 1990 αλλά δεν έχει κυβερνήσει ποτέ. Λαϊκιστής, και θεωρούμενος πιο «σοφτ» απέναντι στον ισλαμιστικό εξτρεμισμό, μιλάει για την ίδρυση ενός «ισλαμικού Κράτους Πρόνοιας».

Αυτή τη φορά, πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι «έχει έρθει η ώρα του Ιμράν» καθώς είναι ο προτιμώμενος υποψήφιος του στρατού, αν και τόσο ο ίδιος όσο και ο στρατός αρνούνται οποιαδήποτε συμπαιγνία. Ο Χαν, πάντως, δήλωσε στο BBC ότι ο σημερινός επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων του Πακιστάν, στρατηγός Μπάτζουα, «είναι ίσως ο πιο δημοκρατικός άνθρωπος που έχουμε δει ποτέ». Το PTI υποστηρίζεται από μερικές αμφιλεγόμενες ομάδες, μεταξύ των οποίων μία που συνδέεται με την Αλ Κάιντα.

Με σπουδές στην Οξφόρδη, ο 29χρονος Μπιλαουάλ Μπούτο-Ζαρντάρι είναι γόνος της πολιτικής δυναστείας Μπούτο, με παππού και μητέρα εκλεγμένους πρωθυπουργούς του Πακιστάν. Κατεβαίνει για πρώτη φορά σε εκλογές ως ηγέτης του PPP και δηλώνει ότι θέλει να εφαρμόσει το όραμα της δολοφονημένης μητέρας του Μπεναζίρ Μπούτο για ένα «ειρηνικό, προοδευτικό, δημοκρατικό Πακιστάν». Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι το κόμμα θα τερματίσει τρίτο.

Καθώς δύο από τα τρία βασικά κόμματα έχουν αμφισβητήσει εκ των προτέρων τη νομιμότητα της ψηφοφορίας, αναλυτές αναμένουν καταγγελίες για νοθεία σε αυτή την αμφίρροπη αναμέτρηση μεταξύ PML-N και PTI. Εάν κανένα από τα κόμματα δεν κερδίσει την πλειοψηφία, το κόμμα του Μπούτο και άλλα μικρότερα μπορεί να παίξουν ρόλο ρυθμιστή για τη δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού. Αν κερδίσει το PTI, ενδέχεται να ξεσπάσουν ταραχές καθώς το PML-N θα μπορούσε να βγάλει εξοργισμένους οπαδούς του στους δρόμους –ειδικά εάν ο Σαρίφ παραμείνει στη φυλακή. Το μόνο βέβαιο; Ο στρατός δεν πρόκειται να παραιτηθεί από τον εξαιρετικά ισχυρό ρόλο που παίζει ιστορικά στο Πακιστάν.