Πινγκ πονγκ Αθήνας – Μόσχας για τις ευθύνες

Σε λεπτή ισορροπία κινούνται οι σχέσεις της Ελλάδας με τη Ρωσία έπειτα από τις απελάσεις των ρώσων διπλωματών. Αθήνα και Μόσχα ανταλλάσσουν λεκτικά πυρά, το ταξίδι του ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα ακυρώθηκε, ο έλληνας και ο ρώσος ΥΠΕΞ αλληλοδιαψεύστηκαν, μια υπόρρητη απειλή για έκδοση ταξιδιωτικής οδηγίας έμεινε να αιωρείται, ο Νίκος Κοτζιάς συναντήθηκε αιφνιδιαστικά με τον Πρωθυπουργό. Στο Μέγαρο Μαξίμου και στο υπουργείο Εξωτερικών, όμως, θεωρούν αναμενόμενη την αντίδραση της Ρωσίας. Η Μόσχα δεν συνηθίζει να ενεργεί εν θερμώ, ούτε φαίνεται να είναι στις προτεραιότητές της η σύγκρουση με μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ.

Από την ελληνική πλευρά υποδεικνύουν μια φράση στην ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών, την Τετάρτη, μετά τις δηλώσεις της εκπροσώπου του ρωσικού ΥΠΕΞ. «Χαρακτηριστικό δείγμα ασέβειας» θεώρησε η ελληνική πλευρά τη δήλωση ότι «η Αθήνα «σύρθηκε» από μια βρώμικη προβοκάτσια σε βάρος της Μόσχας», ενώ επισημάνθηκε ότι «οι ρωσικές αρχές έχουν πολύ καλή γνώση του τι πράττουν οι άνθρωποί τους».

Επειτα από μια εβδομάδα έντασης και εικασιών σχετικά με τα πραγματικά γεγονότα, κυβερνητικές πηγές διευκρίνιζαν ότι μια εβδομάδα πριν από τις απελάσεις η Αθήνα είχε ενημερώσει αναλυτικά την απέναντι πλευρά για τις ενέργειες των προσώπων που εμπλέκονται και είχε ζητήσει την απομάκρυνσή τους. Η Μόσχα κώφευσε και η Αθήνα επέλεξε να αντιδράσει με δυναμικό τρόπο. Η απόφαση, λέγεται, ότι ελήφθη στο ανώτατο επίπεδο καθώς εκτιμήθηκε ότι δραστηριότητες που θίγουν το εθνικό συμφέρον δεν μπορεί να γίνουν ανεκτές. Η ελληνική πλευρά απορρίπτει τις αιτιάσεις της Ρωσίας ότι κρύβεται αμερικανική πίεση πίσω από την πρωτοβουλία της. Το μόνο ζήτημα που προκαλεί ανησυχία είναι το ενδεχόμενο έκδοσης ταξιδιωτικής οδηγίας, η οποία θα πλήξει καίρια την οικονομία της Βόρειας Ελλάδας, όμως το μέτρο αυτό είναι πολύ εχθρικό με ασθενή δικαιολογητική βάση και στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι θα προκαλέσει ευρύτερες αντιδράσεις στους κόλπους των δυτικών συμμάχων μας.

Μια απάντηση στο ερώτημα γιατί οδηγήθηκαν τα πράγματα σε αυτό το σημείο θα μπορούσε να είναι αυτή που συνάγεται πίσω από το tweet του ρώσου πρεσβευτή Αντρέι Μασλόφ ότι «οι κινήσεις της ελληνικής πλευράς, κατά την εφετινή χρονιά των 190 χρόνων από την ίδρυση των διπλωματικών μας σχέσεων και της 25ης επετείου του θεμελιώδους Συμφώνου Φιλίας και Συνεργασίας, έχουν γίνει απογοήτευση για μας».

Η Μόσχα δηλαδή φαίνεται ότι δεν ανέμενε να αντιδράσει η χώρας μας με αυτόν τον τρόπο, παρά τις προειδοποιήσεις. Ενδεχομένως να μην είχε αντιληφθεί τη στροφή της κυβέρνησης προς τη δυτική συμμαχία. Ισως να είχε μείνει σε προηγούμενα κεφάλαια της σχέσης των δύο κυβερνήσεων, εφησυχασμένη από την ανοχή σε κάθε είδους δραστηριότητά της στην Ελλάδα. Εδώ ακόμα και στη δίνη της κρίσης ο Πάνος Καμμένος απένειμε τη Διαμνημόνευση Αστέρα Αξίας και Τιμής στον ακόλουθο Αμυνας της Ρωσίας στην Ελλάδα, υποστράτηγο Γενάντι Μοζάεφ εν όψει της αποχώρησής του. Ο Μοζάεφ είχε ενεργή παρουσία σε εκδηλώσεις ποντιακών σωματείων και ο κ. Καμμένος διατηρεί μια ειδική σχέση με τη Ρωσία, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζεται και ως ατλαντιστής.

Εμπειρες διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι η Μόσχα επιχειρεί αυτή την ώρα μια διαχείριση εντυπώσεων, γνωρίζοντας ότι έχει χαθεί η ψευδαίσθηση της προνομιακής σχέσης με την Ελλάδα που καλλιεργούσε υπό το προκάλυμμα της Ορθοδοξίας. Γι’ αυτό, και παρότι το ανακοίνωσε, δεν έχει προχωρήσει ακόμα σε απέλαση ελλήνων διπλωματών, ούτε σε άλλα αντίμετρα. Ο πρεσβευτής μας στη Μόσχα Ανδρέας Φρυγανάς εκλήθη την Παρασκευή στο ρωσικό ΥΠΕΞ και, όπως αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου, υπήρξε έντονη διαμαρτυρία για τις συνεχιζόμενες αντιρωσικές δηλώσεις της ελληνικής πλευράς σχετικά με την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί γύρω από την απέλαση δύο ρώσων διπλωματών και την απαγόρευση εισόδου σε δύο ακόμη ρώσους πολίτες.

Οποιος μιλάει με παράγοντες της Βόρειας Ελλάδας μαθαίνει ότι με αφορμή τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό διακινήθηκαν πολλά χρήματα κάτω από το τραπέζι, πέρα από αυτά που συγκέντρωναν οι επίσημοι διοργανωτές, είτε για την εντυπωσιακή κάλυψη των διαμαρτυριών από περιφερειακά κανάλια με, κατά τα άλλα, πενιχρά μέσα, είτε για τη μετακίνηση των διαδηλωτών με πούλμαν, είτε για τις ηχητικές εγκαταστάσεις. Η κυβέρνηση υπαινίχθηκε χρηματισμό αυτοδιοικητικών και εκκλησιαστικών παραγόντων, δημοσιεύματα αναφέρθηκαν ακόμα και σε στρατιωτικούς. Επίσημα στοιχεία δεν έχουν δοθεί για το τι ακριβώς συνέβη. Ανάλογες καταγγελίες για χρηματισμό έγιναν και στα Σκόπια.

Συμφωνία των Πρεσπών: Μια διπλωματική κρίση ως εργαλείο ενοχοποίησης

Το αποτέλεσμα της κυβερνητικής στροφής είναι ότι μεγάλες ομάδες πληθυσμού που τη στήριζαν, από τους οπαδούς του ΠΑΟΚ μέχρι διάφορα ποντιακά σωματεία, έχουν στραφεί εναντίον της.

Ακόμα και μέλη του Ουράνιου Τόξου, το οποίο τον Φεβρουάριο του 2015 έστειλε συγχαρητήρια επιστολή στον κ. Τσίπρα ζητώντας του να αναγνωριστεί «μακεδονική μειονότητα» στην Ελλάδα, ασκούν κριτική στη συμφωνία επειδή ο όρος «Βόρεια» υποδηλώνει τις αλυτρωτικές τάσεις της χώρας μας. Αρκετοί προβληματίζονται και για το τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για την προσέγγιση Μόσχας – Αγκυρας και για την Κύπρο.

Στα αθηναϊκά μέσα ενημέρωσης δεν περνούν ούτε «στα ψιλά» τα δεκάδες μικρά συλλαλητήρια που πραγματοποιούνται σε καθημερινή βάση από συλλόγους και φορείς στη Μακεδονία. Ο Νίκος Κοτζιάς αποτελεί κόκκινο πανί όχι μόνο για τους πολίτες, αλλά και για τους βορειοελλαδίτες βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. «Κανένας δεν ενδιαφέρθηκε να μας ενημερώσει. Αν δεν κατέθετε την πρόταση μομφής η ΝΔ, δεν θα ξέραμε τι περιλαμβάνει η συμφωνία» ομολογεί ένας από αυτούς, ο οποίος πάντως πιστεύει ότι η κυβέρνηση μπορεί να γυρίσει την παρτίδα.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε μια διπλωματική κρίση ως εργαλείο ενοχοποίησης όσων αντιδρούν στη συμφωνία των Πρεσπών. Δύσκολα θα αποφύγει κάποιος, ειδικά αν είναι πολιτικός, το στίγμα του υποκινούμενου και χρηματοδοτούμενου από τους Ρώσους. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση καλλιεργεί μια εικόνα υπευθυνότητας ως επιδιώκουσα την αποκλιμάκωση της έντασης. Είναι ενδεικτικό το πρωτοσέλιδο της «Αυγής» με τίτλο «Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους. Καθαρές θέσεις για εκτόνωση της έντασης με τη Μόσχα. Η Ελλάδα θα απαντά αποφασιστικά όποτε θίγονται ζητήματα εθνικής κυριαρχίας». «Η Ρωσία είναι ικανή να αντιληφθεί ότι η συνέχιση της έντασης είναι αντιπαραγωγική και δεν συμφέρει κανέναν» αναφέρει το κύριο άρθρο της εφημερίδας.

Σε αυτό το θέμα η κυβέρνηση δεν έχει απέναντί της τη ΝΔ. Στην αξιωματική αντιπολίτευση μπορεί να διαμαρτύρονται ότι δεν έχουν ενημέρωση για τα γεγονότα που οδήγησαν στις απελάσεις, αλλά σημειώνουν ότι «από όσα είναι γνωστά, σε περίπτωση που πράγματι υπήρξε μια παρέμβαση σε εσωτερικά ζητήματα της χώρας, είναι προφανές ότι η Ελληνική Δημοκρατία έπρεπε να αντιδράσει με αποτελεσματικότητα και με αποφασιστικότητα».

Επιπλέον εύχονται να μην υπάρξει περαιτέρω αδικαιολόγητη κλιμάκωση στις σχέσεις της Ελλάδας με τη Ρωσία και προειδοποιούν τη κυβέρνηση να μη χρησιμοποιήσει ένα ζήτημα εξωτερικής πολιτικής για εσωτερική πολιτική κατανάλωση, συνδέοντάς το με τις αντιδράσεις για τη συμφωνία των Πρεσπών.

Ακόμα και αν αποκλιμακωθεί η ένταση, αυτό θα σημάνει ότι παύει η προσπάθεια της ρωσικής διείσδυσης στην Ελλάδα; Πρόσωπα που γνωρίζουν καλά το θέμα επισημαίνουν ότι οι δεσμοί που έχουν αναπτυχθεί, ειδικά στην Εκκλησία, είναι πολύ ισχυροί και ότι χρειάζεται μεθοδική δουλειά για να κοπούν τα πολλά πλοκάμια του Μόσκοβου.