Ξεκάθαρο μήνυμα ότι η απόφαση για την αναστολή της περικοπής των συντάξεων μπορεί να ληφθεί μόνο υπό δύο προϋποθέσεις, να βγαίνουν τα πλεονάσματα και να συμφωνήσουν οι υπουργοί του Eurogroup, στέλνει ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Δημήτρης Λιάκος.
Μιλώντας στο «Βήμα της Κυριακής» τονίζει ότι «οι θετικοί αναπτυξιακοί ρυθμοί, η αύξηση της απασχόλησης, το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ και τα συνολικά δημοσιονομικά αποτελέσματα δημιουργούν προϋποθέσεις επανεξέτασης του μέτρου. Οποιαδήποτε πρόβλεψη περί αναστολής του χωρίς την αποσαφήνιση των οικονομικών δεδομένων προς το τέλος του έτους και την αναγκαία συνεννόηση στο πλαίσιο του Eurogroup είναι άκαιρη».
Ο υπουργός του… Μνημονίου, όπως είναι γνωστός, δεδομένου ότι από το 2015 συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές και παρακολουθεί παράλληλα με τους θεσμούς τις αξιολογήσεις της οικονομίας, είναι το δεξί χέρι του Πρωθυπουργού σε όλη τη διαδικασία που κλείνει στις 20 Αυγούστου.
Ο ίδιος όμως θεωρεί ότι «τα πολύ δύσκολα για την οικονομία είναι πίσω αλλά η προσπάθεια και οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να συνεχιστούν χωρίς εφησυχασμούς». Επισημαίνει μάλιστα ότι στο εξής κριτής θα είναι οι αγορές που έχουν προεξοφλήσει τα γεγονότα και προσδοκούν να τιμολογήσουν τις μελλοντικές εξελίξεις.
Στο ίδιο πνεύμα, τάσσεται υπέρ της διεξαγωγής των εθνικών εκλογών τον Σεπτέμβριο του 2019, όπως έχει εισηγηθεί στον Πρωθυπουργό, και δηλώνει ότι «η προκήρυξη πρόωρων εκλογών σε αυτή τη συγκυρία δεν θα ευνοούσε την οικονομία».
Είμαστε ακριβώς έναν μήνα πριν από την εκπνοή του τρίτου Μνημονίου. Τι θα σημάνει αυτό το γεγονός στην οικονομία και στην πολιτική ζωή;
«Το τέλος του Μνημονίου σηματοδοτεί το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Η χώρα αφήνει πίσω μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο, στη διάρκεια της οποίας χάθηκαν εθνικό εισόδημα και χιλιάδες θέσεις εργασίας, προκλήθηκαν σοβαρά κοινωνικά προβλήματα ενώ περιορίστηκε σημαντικά η δυνατότητα των κυβερνητικών πρωτοβουλιών εξαιτίας της επιτροπείας.
Σήμερα έχει διαμορφωθεί μια νέα κατάσταση. Η χώρα μπαίνει σε μια φάση κανονικότητας κερδίζοντας βαθμούς ελευθερίας, αναπτύσσεται ξανά, υπάρχει σχέδιο για την επόμενη μέρα. Κυρίως όμως έχουμε ανακτήσει τη συλλογική μας αυτοπεποίθηση για να διεκδικήσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Το στοίχημα της επόμενης ημέρας είναι αυτά που καταφέραμε να περάσουν στην καθημερινή πραγματικότητα των πολιτών.
Ζητούμενο για εμάς είναι να κινηθούμε σε μια προοδευτική κατεύθυνση δημιουργώντας τις κατάλληλες και απαραίτητες πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες, ειδικά σε μια περίοδο αναταράξεων και διαμόρφωσης νέων ισορροπιών σε παγκόσμια κλίμακα».
Πιστεύετε ότι όλοι έχουν αντιληφθεί ότι στη νέα περίοδο δεν υπάρχουν περιθώρια χαλάρωσης;
«Πιστεύω ότι η εμπειρία του δημοσιονομικού εκτροχιασμού που μας έβαλε σε αυτή την πολυετή περιπέτεια είναι ακόμη νωπή και μας δίδαξε, ομολογουμένως με οδυνηρό τρόπο, την αναγκαιότητα της δημοσιονομικής ισορροπίας.
Δεν υπάρχουν εύκολοι δρόμοι προς την ανάπτυξη. Πρέπει να εγκαταλείψουμε τις πρακτικές του παρελθόντος, να προχωρήσουμε με σχέδιο, εφαρμόζοντας τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα εξασφαλίσουν τη σταθερότητα της οικονομίας και τη βιωσιμότητα της ανάπτυξης. Τα πολύ δύσκολα είναι πίσω μας, η προσπάθεια όμως πρέπει να συνεχιστεί χωρίς εφησυχασμούς. Αυτό πρέπει να το συνειδητοποιήσουν άπαντες. Είναι ο μόνος ασφαλής δρόμος για την παραγωγή πλούτου. Πολιτικό μας καθήκον είναι να εξασφαλίσουμε τη δίκαιη διανομή του αλλά και τις ίσες ευκαιρίες πρόσβασης σε όσους θέλουν να συμμετέχουν σε αυτή την προσπάθεια».
Ποιο θεωρείτε ότι αποτέλεσε το κλειδί για την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος;
«Η ολοκλήρωση του προγράμματος είναι αποτέλεσμα μιας εργώδους και σωστά συντονισμένης προσπάθειας ολόκληρης της κυβέρνησης. Μέσα σε τρία χρόνια εφαρμόστηκαν 450 μεταρρυθμιστικές δράσεις. Μια εθνική πρωτιά όπως πιστοποιείται από τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ και αναγνωρίζεται από τους θεσμούς και τη διεθνή κοινότητα.
Το κλειδί, αν το θέσουμε σχηματικά, ήταν η υπευθυνότητα και η προσήλωση στον τελικό στόχο, παρά τις δυσκολίες που ήταν αρκετές και πολλές φορές ιδιαίτερα σύνθετες».
Η απόφαση για καθυστέρηση της δόσης των 15 δισ. ευρώ ήταν ασφαλώς ένα μήνυμα. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το μέλλον;
«Το συναίσθημα της χαράς είναι αναμενόμενο. Ωστόσο κλίμα χαλάρωσης δεν υφίσταται καθώς όλοι ξέρουμε ότι έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας. Η καθυστέρηση της δόσης οφείλεται κυρίως σε τυπικούς λόγους, ταυτόχρονα όμως δείχνει πως η πολιτική κατάσταση στο εσωτερικό άλλων χωρών μπορεί να μας επηρεάσει όσο εξαρτόμαστε από τα προγράμματα στήριξης.
Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να βγούμε με ασφάλεια από το πρόγραμμα, ώστε να μπορούμε να προστατεύουμε την ανεξαρτησία μας αλλά και την πρωτοβουλία των πολιτικών και οικονομικών προταγμάτων που επιθυμούμε για τη χώρα».
Η μη ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE είναι μια αρνητική εξέλιξη. Πώς σχολιάζετε αυτό που λένε στην αγορά «αφού δεν αγγίζει τα ελληνικά ομόλογα ο Ντράγκι γιατί να τα αγοράζουν οι ιδιώτες επενδυτές»;
«Η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο QE θα συνέβαλλε θετικά, παρά το περιορισμένο μέγεθος της συνολικής δυνητικής αγοράς χρεογράφων. Μεγαλύτερη επίδραση θα είχε το προηγούμενο διάστημα, από όσο σήμερα που οδεύουμε στο τέλος του προγράμματος, όπου οι αγορές έχουν προεξοφλήσει τα γεγονότα και προσδοκούν να τιμολογήσουν τις μελλοντικές εξελίξεις, για τις οποίες πρέπει να προσπαθήσουμε να είναι θετικές.
Οσον αφορά το γεγονός της μη ένταξης, θα πρέπει να αναλύσουμε τη διαχρονική διαχείριση του ελληνικού χρέους και τις εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ των δανειστών. Για το ενδιαφέρον των επενδυτών την καλύτερη απάντηση δίνει η συμμετοχή τους στις δυο τελευταίες εκδόσεις ομολόγων και στην αντικατάσταση τίτλων του PSI αλλά και στο ενδιαφέρον που επιδεικνύουν για τις μελλοντικές εκδόσεις».
Ο πολιτικός κίνδυνος και η παρατεταμένη αστάθεια ίσως είναι η μεγαλύτερη απειλή για την οικονομία. Πιστεύετε ότι ο εκλογικός κύκλος μπορεί να εκτροχιάσει την πορεία της χώρας;
«Ο εκλογικός κύκλος είναι μια φυσιολογική δημοκρατική διαδικασία και δεν αποτελεί εξ ορισμού πολιτικό κίνδυνο και παράγοντα αστάθειας για μια χώρα. Είναι βέβαιο ότι ο πολιτικός ανταγωνισμός θα οξυνθεί μέχρι τις εκλογές. Εύχομαι, παρά τις όποιες εξάρσεις, να είναι ανταγωνισμός θέσεων, προγραμμάτων, σχεδίων και οραμάτων για το μέλλον και να γίνουν σεβαστοί οι ηθικοί κανόνες του πολιτικού πολιτισμού. Αυτά πρέπει να είναι τα κριτήρια για τον κάθε πολίτη προκειμένου να συγκρίνει, να κρίνει και να πάρει τις αποφάσεις του.
Προσωπικά θεωρώ ότι η προκήρυξη πρόωρων εκλογών σε αυτή τη συγκυρία δεν θα ευνοούσε την οικονομία στο μεταβατικό στάδιο που βρίσκεται. Θεωρώ επίσης ότι η μετάβαση σε μια νέα φάση κανονικότητας εμπεριέχει και τις αποφάσεις του πολιτικού συστήματος. Επομένως η διεξαγωγή των εκλογών στον συνταγματικό τους χρόνο αποτελεί επιπρόσθετη απόδειξη της κανονικότητας».
Πιστεύετε ότι έπειτα από οκτώ χρόνια είναι ακόμη απαραίτητη η εποπτεία από το ΔΝΤ;
«Δεν προβλέπεται κάποιο υβριδικό καθεστώς αυξημένης εποπτείας ειδικά σχεδιασμένο για την Ελλάδα, αλλά το συμβατικό πλαίσιο παρακολούθησης, όπως προκύπτει από τις ευρωπαϊκές συνθήκες για τις χώρες που βγαίνουν από προγράμματα στήριξης. Για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο μεταμνημονιακό πλαίσιο προβλέπεται συμβουλευτικός και όχι ο εποπτικός ρόλος του παρελθόντος. Θεωρώ ότι η εμπειρία της συμμετοχής του Ταμείου στα ευρωπαϊκά ζητήματα έδειξε ότι ως Ευρώπη πρέπει να προχωρήσουμε στη δημιουργία ενός μηχανισμού που θα συμβουλεύει και θα προλαμβάνει κρίσεις, ώστε να μη χρειάζεται να καταφεύγουμε σε εξωτερική βοήθεια, που δεν λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας».
Σε αυτό το κλίμα και το αυστηρό πλαίσιο τι μπορεί να γίνει με τις συντάξεις; Εχουν ήδη δημιουργηθεί προσδοκίες για αναστολή των περικοπών. Εκτιμάτε ότι αυτό είναι εφικτό;
«Θυμίζω ότι στο πλαίσιο της 2ης αξιολόγησης επιβλήθηκε η άποψη της περαιτέρω μείωσης των συντάξεων λόγω της χρήσης του δικαιώματος βέτο που είχε δοθεί σε ένα μέλος των θεσμών, με τρόπο που οδηγούσε σε μαθηματική ακρίβεια σε αδιέξοδο και σε εκτροχιασμό του προγράμματος. Οι θετικοί αναπτυξιακοί ρυθμοί, η αύξηση της απασχόλησης, το πλεόνασμα του ΕΦΚΑ και τα συνολικά δημοσιονομικά αποτελέσματα δημιουργούν ορισμένες προϋποθέσεις επανεξέτασης του μέτρου. Οποιαδήποτε πρόβλεψη περί αναστολής του, ωστόσο, χωρίς την αποσαφήνιση των οικονομικών δεδομένων που θα έχουμε προς το τέλος του έτους και την αναγκαία συνεννόηση στο πλαίσιο του Eurogroup, είναι άκαιρη και ταυτόχρονα δεν λαμβάνει υπόψη την ανθρώπινη πλευρά του θέματος, καθώς αφορά τα εισοδήματα χιλιάδων συνανθρώπων μας».
Το τελευταίο διάστημα οι προβολείς πέφτουν στις ΗΠΑ και στην Κίνα, με αφορμή την επιβολή δασμών. Αν κλιμακωθεί ένας εμπορικός πόλεμος, κατά πόσο θα επηρεαστεί η ελληνική οικονομία;
«Αναμφίβολα εισερχόμαστε σε μια περίοδο υψηλής αβεβαιότητας. Αναδυόμενες οικονομίες αποκτούν ισχύ και αμφισβητούν την πρωτοκαθεδρία των καθιερωμένων δυνάμεων. Ιστορικά έχουμε ξαναζήσει την πλημμυρίδα και την άμπωτη του παγκόσμιου εμπορίου χωρίς να φτάσουμε στις καταστροφικές εκτονώσεις του παρελθόντος. Βέβαια, όταν τσακώνονται οι ελέφαντες της παγκόσμιας οικονομίας υπάρχει ο κίνδυνος οι μικρότερες χώρες να ποδοπατηθούν.
Εδώ επιβεβαιώνεται και η αταλάντευτη εθνική γραμμή να βρίσκεται η χώρα μας σε μια υπερεθνική οργάνωση ισχυρών οικονομιών, όπως είναι η ευρωζώνη και η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Θέλω να πιστεύω ότι θα αποφορτιστεί η σημερινή κατάσταση και θα καταλήξουμε σε μια νέα ισορροπία, χωρίς απαραίτητα μια ηγεμονική δύναμη, αλλά με πολλούς ισοδύναμους παίκτες».
«Η αποκατάσταση των εργατικών δικαιωμάτων δεν είναι εύκολη»
Πόσο προβλέπεται να είναι εφέτος το πρωτογενές πλεόνασμα;
«Οπως δείχνουν τα δεδομένα, ο εφετινός στόχος πλεονάσματος θα επιτευχθεί και πιθανότατα να τον υπερβούμε εκ νέου. Σε αυτό συμβάλλει και ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης. Συνδυαστικά θα προκύψει δημοσιονομικός χώρος για διανομή των πλεονασματικών πόρων σε αναπτυξιακές και κοινωνικές κατευθύνσεις. Στο μεσοπρόθεσμο αποτυπώνονται τα περιθώρια των 750 εκατ. ευρώ για το 2019, που θα αφορούν στοχευμένες και μόνιμου χαρακτήρα φοροελαφρύνσεις και 1,2 δισ. ευρώ το 2020».
Πιο εύκολα δείχνουν τα πράγματα για επιστροφή των συλλογικών συμβάσεων και την αύξηση του κατώτατου μισθού;
«Για εμάς στερείται νοήματος η έννοια μιας ανάπτυξης “στατιστικής” που δεν αφορά τον κόσμο της εργασίας και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Στα χρόνια της κρίσης περιορίστηκαν τα εργασιακά δικαιώματα και συμπιέστηκαν οι αμοιβές στο όνομα της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Η αποκατάσταση των δικαιωμάτων των εργαζομένων δεν είναι εύκολη ή αυτονόητη, καθώς η ελαστικοποίηση της εργασίας είναι παγκόσμια τάση και θα χρειαστούν προσεκτικοί χειρισμοί. Εχει συμφωνηθεί το πλαίσιο που θα ενισχύει τη συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων. Για τον κατώτατο μισθό θεωρώ ότι υπάρχουν περιθώρια σταδιακής αύξησης, λαμβάνοντας αρχικά υπόψη τα πραγματικά οικονομικά δεδομένα. Μελλοντικά, η ενίσχυση της ανάπτυξης και η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας θα συμβάλουν στην αύξηση της απασχόλησης και στην άνοδο των μισθών και αυτή τη φορά όχι πληθωριστικά αλλά σε πραγματικούς όρους».
Η αντιπολίτευση σας κατηγορεί ότι στην ουσία υπογράψατε και ψηφίσατε ένα νέο μνημόνιο.
«Η χώρα βρέθηκε με έναν μεγάλο όγκο δημόσιου χρέους που πρέπει σταδιακά να μειώσει. Υπάρχει ο συμφωνημένος οδικός χάρτης για την εξυπηρέτησή του και από αυτόν απορρέουν υποχρεώσεις, αλλά παράλληλα προβλέπεται και ένα συγκεκριμένο πακέτο ελαφρύνσεων για τη στήριξη της ανάπτυξης. Οποιος δεν αναγνωρίζει αυτά τα δεδομένα και μιλά με δημαγωγική ευκολία θα διαψευστεί από την πραγματικότητα. Οι πολίτες καταλαβαίνουν ότι γίνεται μια προσπάθεια εκμετάλλευσης πάνω σε αυτό το ευαίσθητο ζήτημα καθώς φορτώθηκαν με πολλά βάρη όλα τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο η μείωση των βαρών είναι εφικτή μόνο μέσω ενός σοβαρού σχεδίου και μέχρι στιγμής μόνο εμείς το έχουμε περιγράψει καθαρά και με σαφήνεια».
Βέβαια, το κλειδί οριστικής εξόδου από την κρίση παραμένει η επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας;
«Αυτό που θέλουμε είναι βιώσιμους κι όχι “τεχνητά φουσκωμένους” υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αλλάζουμε το παραγωγικό πρότυπο από ένα μοντέλο εσωτερικής κατανάλωσης, μέσω εισαγωγών με δανεικές εισροές, δηλαδή το υπόδειγμα που μας οδήγησε στην παραγωγική καθήλωση και στη χρεοκοπία, προς ένα εξωστρεφές πρότυπο. Ενα πρότυπο που αξιοποιεί τις συγκριτικές δυνατότητές μας, που ανοίγεται στη διεθνή οικονομία με πρωταγωνιστή το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο κεφάλαιο. Ολα αυτά εξειδικεύονται και ενορχηστρώνονται μέσω του εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου. Σε αυτό συντονίζουμε τις αναπτυξιακές προτεραιότητες σε κλαδικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, με τους πόρους, τα κίνητρα και τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, διαμορφώνοντας ένα φιλικό περιβάλλον για την προσέλκυση επενδύσεων».
