Στύβουν αγορά και νοικοκυριά για να δώσουν παροχές

Ενα κολασμένο 2ο εξάμηνο περιμένει 8.500.000 φορολογουμένους και 250.000 επιχειρήσεις που θα κληθούν να καταβάλουν το επόμενο διάστημα περίπου 10 δισ. ευρώ σε άμεσους φόρους και άλλα τόσα ή και περισσότερα σε έμμεσους φόρους, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι του εφετινού προϋπολογισμού και του υψηλού πρωτογενούς πλεονάσματος.

Από το αποτέλεσμα αυτό θα κριθούν: πρώτον, το ύψος του έκτακτου κοινωνικού μερίσματος που έχει δηλώσει η κυβέρνηση ότι θα δώσει στα τέλη του τρέχοντος έτους σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι χαμηλοσυνταξιούχοι, και, δεύτερον, αν θα εφαρμοστεί το μέτρο της μείωσης των συντάξεων που προβλέπεται τόσο στους ψηφισμένους νόμους όσο και στην τελευταία εγκύκλιο που εξέδωσε το υπουργείο Οικονομικών.

Ενα από τα σενάρια που διακινούν κυβερνητικά στελέχη είναι να παγώσει η μείωση των συντάξεων για ένα εξάμηνο ή, στην καλύτερη περίπτωση, για ένα έτος. Αυτό για να συμβεί θα χρειαστεί την έγκριση των δανειστών και, το βασικότερο, να υπάρχει πρόβλεψη κάλυψης της δημοσιονομικής «τρύπας» από τη μη εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου.

Επίσης, από την πορεία των εσόδων και την είσπραξη των ληξιπρόθεσμων οφειλών θα διαπιστωθεί αν υπάρχουν τα δημοσιονομικά περιθώρια ώστε εντός του 2019 να εφαρμοστεί μια πολιτική στοχευμένων φοροελαφρύνσεων και κοινωνικής στήριξης.

Αυτό θα συμβεί εφόσον δημιουργηθεί ένας δημοσιονομικός χώρος περίπου 750 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό, όπως αναφέρουν κυβερνητικά στελέχη, δεν θα είναι στη λογική ενός κοινωνικού επιδόματος που θα δίνεται εφάπαξ και μόνο στην περίπτωση που έχουμε υπερπλεόνασμα, αλλά θα είναι μια μόνιμη φοροελάφρυνση.

Ωστόσο, τα τελευταία στοιχεία από την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού του 1ου εξαμήνου του τρέχοντος έτους, αλλά και μια πιο προσεκτική ανάγνωση της απόδοσης των κρατικών εσόδων μήνα-μήνα δείχνουν ότι ο στόχος που έχει βάλει το υπουργείο Οικονομικών για γενναίο υπερπλεόνασμα θα είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί εφέτος, εκτός και αν όλοι οι πολίτες ανταποκριθούν στο ακέραιο στις φορολογικές υποχρεώσεις τους και δεν αυξηθούν περαιτέρω τα ληξιπρόθεσμα χρέη.

Κάτι τέτοιο όμως φαντάζει δύσκολο να συμβεί για 3η συνεχόμενη χρονιά, καθώς τα προηγούμενα χρόνια τα υπερπλεονάσματα προέκυπταν από την άγρια υπερφορολόγηση και όχι από την ανάπτυξη. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα νοικοκυριά να έχουν φθάσει ή και ξεπεράσει τις φορολογικές αντοχές τους.

Από την άλλη, στο υπουργείο Οικονομικών δηλώνουν αισιόδοξοι ότι ο εφετινός προϋπολογισμός θα κλείσει στο τέλος του έτους με πρωτογενές πλεόνασμα λίγο κάτω από το 4% και έτσι θα προκύψει δημοσιονομικό περιθώριο περίπου 900 εκατ. ευρώ για να δοθεί και αυτή τη χρονιά κοινωνικό μέρισμα. Ομως, δεν είναι σίγουρο ότι ακόμη και αν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα είναι αρκετός για να δεχθούν οι δανειστές να μην ισχύσουν τελικά οι μειώσεις στις συντάξεις από το 2019, δηλαδή από τις συντάξεις που θα καταβληθούν τον Δεκέμβριο του 2018.

Ας ρίξουμε όμως μια ματιά στις εξελίξεις στα στοιχεία του προϋπολογισμού για να γίνουν αντιληπτές οι εφετινές δυσκολίες στην επίτευξη των φιλόδοξων στόχων που έχουν τεθεί. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το πρωτογενές αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε πλεόνασμα ύψους 617 εκατ. ευρώ έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 465 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 1.936 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2017. Δηλαδή είναι 3 φορές κάτω από το αντίστοιχο περσινό πλεόνασμα.

Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε το 1ο εξάμηνο του έτους σε 21,96 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση μόλις κατά 131 εκατ. ευρώ ή 0,6% έναντι του στόχου. Από την άλλη, τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (δεν περιλαμβάνονται σε αυτά το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) ανήλθαν σε 20,7 δισ. ευρώ, αυξημένα μόλις κατά 87 εκατ. ευρώ ή 0,4% έναντι του στόχου.

Τον πρώτο μήνα του έτους, τον Ιανουάριο, τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού «μπήκαν με το δεξί» καθώς σημείωσαν πολύ μεγάλη άνοδο 22,1% έναντι του στόχου. Καλή εικόνα είχαν και τον Φεβρουάριο, με μικρότερο ωστόσο ρυθμό αύξησης έναντι του στόχου, αν και τον συγκεκριμένο μήνα εισπράχθηκε ποσό μερίσματος από την Τράπεζα της Ελλάδος 614,2 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 214,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον στόχο.

Τον Μάρτιο όμως έχουμε τον πρώτο μήνα του έτους που τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 2.799 εκατ. ευρώ, μειωμένα έναντι του μηναίου στόχου κατά 268 εκατ. ευρώ. Τον αμέσως επόμενο μήνα, τον Απρίλιο, τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 3.277 εκατ. ευρώ, αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 235 εκατ. ευρώ, ενώ τον Μάιο σημειώνεται η δεύτερη μηνιαία μείωση έναντι του στόχου κατά 269 εκατ. ευρώ.

Τον περασμένο μήνα, Ιούνιο, το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 3.538 εκατ. ευρώ, αυξημένο κατά 302 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο.

Είναι προφανές από την εικόνα αυτή ότι μόνο ασφαλή συμπεράσματα δεν μπορεί να βγάλει κάποιος για το αν τελικά θα επιτευχθεί με σιγουριά στο τέλος του τρέχοντος έτους υπερπλεόνασμα κοντά στο 4%.