Παιχνίδι με τις «Θεσμοφοριάζουσες»

Πώς ο πολιτικός Αριστοφάνης - αυτό που σε συνδυασμό με τη φαντασία και τον ποιητικό του λόγο τον κάνει διαχρονικό - μιλάει για τον κίνδυνο που διατρέχει η δημοκρατία, εν μέσω του μεγάλου πολέμου της εποχής του, του Πελοποννησιακού;

Ο σκηνοθέτης αναρωτιέται και οι τέσσερις άνδρες της παράστασης μιλούν για τις «Θεσμοφοριάζουσες» του Αριστοφάνη και το παιχνίδι της μεταμφίεσης
Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος
Σκηνοθέτης
«Πώς διακωμωδείς σήμερα τις γυναίκες, που έχουν κατακτήσει και συνεχίζουν να διεκδικούν δικαιώματα και ισοτιμία με τους άνδρες; Πώς διακωμωδείς τη θηλυπρέπεια των ανδρών, τη στιγμή που άνδρες και γυναίκες, με διαφορετικές από τις κυρίαρχες ερωτικές επιλογές, παλεύουν για τη δημόσια εικόνα τους, το αυτονόητο δηλαδή δικαίωμα να είσαι και να δείχνεις αυτό που θέλεις;
Πώς όλα αυτά τα φέρνεις με σεβασμό στη σκηνή, χωρίς να στραγγαλίσεις το χιούμορ; Το αντίθετο, θέλοντας να κάνεις καθαρόαιμη κωμωδία, χρησιμοποιώντας ένα κείμενο 2.500 ετών, από μια εποχή δηλαδή που είχε άλλη γλώσσα, άλλους νόμους, άλλες αντιλήψεις; Θέλοντας να κάνεις παράσταση που να αφορά την εποχή μας, όπως αφορούσε το έργο την εποχή που γράφτηκε; Χωρίς να θεωρείς το έργο απλώς ως αφορμή ή να το μετατρέψεις από ένα ποιητικό κείμενο σε συρραφή επιθεωρησιακών σκηνών, αδικώντας έτσι και την επιθεώρηση;
Πώς ο πολιτικός Αριστοφάνης –αυτό που σε συνδυασμό με τη φαντασία και τον ποιητικό του λόγο τον κάνει διαχρονικό –μιλάει για τον κίνδυνο που διατρέχει η δημοκρατία, εν μέσω του μεγάλου πολέμου της εποχής του, του Πελοποννησιακού;
Και πώς μιλάς σήμερα για τον δικό μας, διαφορετικό μεγάλο πόλεμο, τον οικονομικό, που επίσης καταστρέφει ζωές;».

Μάκης Παπαδημητρίου
Μνησίλοχος

«Η μεταμφίεση είναι περισσότερο ένα παιχνίδι. Το θέμα δεν είναι να πείσεις, αλλά να βρεις τον τρόπο να πεις την ιστορία και να ξεπεράσεις τη σύμβαση της σοβαροφάνειας. Να πας παρακάτω. Δεν είναι μόνο το ρούχο, ούτε έχει σημασία να πείσεις πόσο καλά κάνεις τη γυναίκα. Ο Μνησίλοχος που ερμηνεύω καλείται να βγάλει το φίδι από την τρύπα.

Η επικαιροποίηση του Αριστοφάνη διαλύει το σύμπαν. Πρέπει να τον διαχωρίσουμε από μια επιθεωρησιακού τύπου εκδοχή. Και στη δική μας παράσταση, αυτό που κάνει ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος είναι να μην το επικαιροποιήσει.

Τα πρόσωπα δεν έχουν αναφορά στη σημερινή κοινωνία και η παράβαση παραμένει όπως ήταν.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχει διαφορά στο παίξιμο όταν κάνω τη γυναίκα, αλλά όχι ακραία. Αλλωστε μετά από λίγο τον παίρνουν είδηση τον Μνησίλοχο. Μέσα και από προσωπικά πράγματα, χειρονομίες, εκφραστικά μέσα, ταχύτητα, ρυθμό, δημιουργείται μια κωμική κατάσταση. Δεν είναι στόχος το γέλιο. Στόχος είναι να καταλάβουμε την ιστορία από την αρχή ως το τέλος».

Oδυσσέας Παπασπηλιόπουλος
Ευριπίδης

«Το να παίζεις Αριστοφάνη είναι για μένα ένα πρόβλημα. Ολο αυτό που είναι και όλο αυτό που τον έχει κρατήσει μέσα στα χρόνια κοντά μας είναι πολύ μακρινό από εμάς. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι υπήρχε ένα τελετουργικό με θρησκευτικό χαρακτήρα μέσα στο οποίο παιζόταν. Γι’ αυτό και υπάρχουν κατάλοιπα στα έργα του που δεν μπορούμε να καταλάβουμε.

Σκύβοντας πάνω στις κωμωδίες του, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ένα ζήτημα: αν μας πιάσει σεμνοτυφία και πάμε κόντρα στην πρόκληση, θα είμαστε συντηρητικοί. Αν τον ακολουθήσουμε, υπάρχει πιθανότητα να συναντηθούμε με τον φτηνό εαυτό μας, τον δεύτερο, τον χυδαίο… Ούτε να ακολουθήσουμε τη σάτιρα της εποχής μπορούμε ούτε να χρησιμοποιήσουμε τον Αριστοφάνη για πλάκα. Η χρυσή τομή είναι να παρακολουθήσεις το έργο χωρίς να το διασκευάσεις. Χρειάζεται σοβαρή αντιμετώπιση και σκηνοθετική πρόταση.

Ολοι οι ήρωες θα περάσουν από τη μεταμόρφωση, ακόμη και ο Ευριπίδης, που ερμηνεύω, μεταμφιέζεται σε γριά για να τα καταφέρει. Ο πυρήνας του έργου είναι η λαχτάρα του άνδρα να καταλάβει την κρυφή γυναικεία φύση, ένας συμβολισμός τού πώς είναι η γυναίκα».

Γιώργος Χρυσοστόμου
Αγάθωνας και Τοξότης

«Θεωρώ την κωμωδία λίγο πιο δύσκολη από την τραγωδία. Γιατί όλοι προσπαθούν να βρουν και να πουν ότι είναι επίκαιρος, αλλά δυστυχώς δεν είναι. Οι τραγωδίες είναι πάντα ψυχικά επίκαιρες.

Εμείς λέμε την ιστορία της κωμωδίας βγάζοντας όσο το δυνατόν λιγότερα στοιχεία και μετατρέποντας ακόμα πιο λίγα από τα ήδη υπάρχοντα. Η θέση όμως της γυναίκας από τότε ως σήμερα έχει αλλάξει τελείως. Οπως έχει αλλάξει το αρσενικό και το θηλυκό. Σήμερα «αρσενικοποιείται» η γυναίκα και «θηλυκοποιείται» ο άνδρας, με την έννοια ότι εκείνος γίνεται πιο μαλακός και εκείνη περισσότερο αγωνίστρια.

Οσο για τη μεταμφίεση, δεν γίνεται μόνο με ρούχα, είναι και με αλλαγή συμπεριφοράς. Στη ζωή μας κάνουμε μεταμφιέσεις ανάλογα με το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούμαστε να λειτουργήσουμε. Αλλιώς μιλάς στον Πατριάρχη κι αλλιώς στον κολλητό σου…

Με τους δύο ρόλους μου στην παράσταση βρίσκομαι στα δύο άκρα, στην αρχή και στο τέλος. Ο ένας ήρωας είναι μαλακός και ντελικάτος και ο άλλος είναι το αντίστροφο. Και οι δύο είναι άνδρες, αλλά υποδύονται κάτι άλλο από αυτό που είναι. Και αυτό για μένα ήταν το μεγαλύτερο δέλεαρ».

Γιώργος Παπαγεωργίου
Υπηρέτης του Αγάθωνα και Κλεισθένης

«Θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο προβληματικά έργα του Αριστοφάνη. Είναι πολύ δύσκολο και έχει μια ιδιαίτερη δομή. Εμπεριέχει προσωπική εμπλοκή του ποιητή. Ο Αριστοφάνης σατιρίζει δύο έργα του Ευριπίδη, την «Ελένη» και το «Περσέας και Ανδρομέδα», το πρώτο σωζόμενο, το δεύτερο όχι, άρα ούτε γνωστό. Το δεύτερο μέρος της κωμωδίας είναι μια πολύ ωραία αφορμή για ένα παιχνίδι μεταμορφώσεων.
Εγώ κάνω τρεις ρόλους, δύο από αυτούς είναι γυναικωτοί της εποχής – ο βοηθός του Αγάθωνα και ο Κλεισθένης, κάνω και τον Πρύτανη. Οπως υπάρχει αυτό το παιχνίδι μεταμόρφωσης των ρόλων, έτσι και στην παράσταση υπάρχει το παιχνίδι των ηθοποιών που παίζουν τους ρόλους.

Σαν θεατρίνος μού δίνει το κίνητρο και με τον κώδικα που έχω να εντρυφήσω. Νιώθω μια γλυκιά ανασφάλεια, πολύ χρήσιμη, ειδικά για την Επίδαυρο.

Υπάρχει μια σύνδεση σε σχέση με το σήμερα. Ολη η προβληματική του Αριστοφάνη σε σχέση με την ιστορία των γυναικών και την ανδροκρατούμενη κοινωνία – ειδικά μετά την έξαρση της σεξουαλικής παρενόχλησης. Με δόλωμα την κωμωδία εκφράζει τον προβληματισμό του».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ακολούθησε το Βήμα στο Google news και μάθε όλες τις τελευταίες ειδήσεις.