Μοντέρνοι Κώδικες για τη Δικαιοσύνη

Ρηξικέλευθες αλλαγές που θα συζητηθούν, καταργήσεις νόμων-τεράτων, εξορθολογισμούς και μειώσεις ποινών εμπεριέχουν –σύμφωνα με πληροφορίες –οι δύο νέοι Κώδικες, ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας, η «δογματική» του Ποινικού Δικαίου, που έχει ετοιμάσει –μέσω νομοπαρασκευαστικών επιτροπών υπό την προεδρία του νομικού – ποινικολόγου Χριστόφορου Αργυρόπουλου και του αντεισαγγελέως του Αρείου Πάγου Νικόλαου Παντελή αντιστοίχως –το υπουργείο Δικαιοσύνης.

Στην τελευταία συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, ο υπουργός Σταύρος Κοντονής αποκάλυψε ότι τα δύο νομοθετήματα θα τεθούν σε δημόσια διαβούλευση εντός του Αυγούστου (παραδόξως, καθώς ο μήνας είναι δικαστικά «νεκρός»), με το περιεχόμενό τους –στη μορφή που έχει τουλάχιστον σήμερα –να διαμορφώνει νέο σκηνικό για τον κόσμο της Δικαιοσύνης και κομβικές αλλαγές που αφορούν από τους οικονομικούς εγκληματίες ως και τα μέλη του «Ρουβίκωνα». «Το μείζον είναι ότι διαπνέονται από το πνεύμα της εποχής τους» σημείωνε έγκυρη πηγή μιλώντας προς «Το Βήμα».

Αναφορικά με τον Ποινικό Κώδικα, η ίδια πηγή κρίνει ως εξόχως σημαντική την κατάργηση των ισοβίων για τα εγκλήματα κατά της περιουσίας –ενώ τα ισόβια διατηρούνται για τις ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και την εσχάτη προδοσία, προστατεύοντας το υπέρτατο αγαθό, την ανθρώπινη ζωή, και την ύπαρξη του κράτους. Κάνει επίσης λόγο για μείζονος σημασίας αλλαγές στις ποινές, σε μια κλίμακα που φθάνει έως και τα 15 έτη, για εγκλήματα που στρέφονται κατά της προσωπικής ελευθερίας, της γενετήσιας ελευθερίας, της ασφάλειας των συγκοινωνιών, καθώς και μοντέρνα εγκλήματα, όπως αυτά του κυβερνοχώρου.

Πνεύμα εξορθολογισμού διέπει τις ποινές αναφορικά με τα πλημμελήματα, καθώς για τα ελαφρά αδικήματα (έως τρία έτη) η ποινή αναστέλλεται πλέον υποχρεωτικώς, ενώ ως προς τα πλημμελήματα που τιμωρούνται από τρία έως πέντε έτη καταργείται η μετατροπή της ποινής σε χρηματική, η οποία ίσχυε μέχρι σήμερα, καθιστώντας πρωτεύουσα τη μετατροπή της ποινής σε παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Στο πεδίο της προστασίας της δημόσιας περιουσίας, ο νέος Ποινικός Κώδικας καταργεί τον δρακόντειο νόμο 1608/1950 (έφερε τα ισόβια ως μοναδική ποινή, με κάποιες επιβαρυντικές περιστάσεις) και προβλέπει επιβάρυνση της ποινής και επιμήκυνση του χρόνου παραγραφής μόνο για αδικήματα που στρέφονται κατά της περιουσίας του Δημοσίου, Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου ή Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Ιδιαίτερη είναι η προστασία που παρέχει το νέο νομοθέτημα στον δημόσιο χώρο. Βανδαλισμοί, φθορές, γενικότερα αδικήματα προσβολής της περιουσίας στον δημόσιο χώρο θα τυγχάνουν αυστηρότερης τιμωρίας –ο «Ρουβίκωνας» θα πρέπει ίσως να αρχίσει να ανησυχεί.

Καίριες διατάξεις όπως αυτές για την προστασία των ανήλικων παιδιών από πράξεις σεξουαλικής εκμετάλλευσης – πορνογραφίας διατηρούνται, ενώ καταργούνται άλλες, απαρχαιωμένες, όπως η βλασφημία ή η απάτη στον γάμο και η απατηλή επίτευξη συνουσίας, με αναφορά σε όσους υποδύονταν –έπειτα από σειρά ετών ή και δεκαετιών, με αφορμή πολέμους και ομηρείες –τους συζύγους, εξαπατώντας γυναίκες, με το βλέμμα στη συζυγική κλίνη…

Σε σχέση με τον νέο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, πηγή τονίζει ότι έχουν καθιερωθεί εκτεταμένες αποχές από την ποινική δίωξη, από τον εισαγγελέα, έτσι ώστε να μη «φρακάρει» η ποινική Δικαιοσύνη (να μην ασκείται δίωξη και να μη φθάνει η υπόθεση στο ακροατήριο δηλαδή).

Το νομοθέτημα επιφέρει επίσης ριζικές αλλαγές στο μοντέλο πολιτικής αγωγής, προβλέποντας η δήλωση παράστασης της πολιτικής αγωγής να έχει αμιγώς ποινικό χαρακτήρα και αποκλειστικό σκοπό την υποστήριξη της κατηγορίας, χωρίς να αφήνει πλέον χώρο στο ποινικό ακροατήριο για αστικές αξιώσεις –η παλαιά πραγματικότητα έδειξε ότι δημιουργούσε προβλήματα. Επίσης, ο νέος Κώδικας καθιερώνει την ποινική διαπραγμάτευση για όλα τα εγκλήματα πλην αυτών που επισύρουν την ποινή των ισοβίων (αποκλείστηκαν δηλαδή, και κυρίως, οι φόνοι). Πρόκειται για το γνωστό στον νομικό κόσμο plea bargaining, στο πλαίσιο του οποίου υπάρχει τρόπον τινά συμφωνία του εισαγγελικού λειτουργού με τον συνήγορο του κατηγορουμένου έτσι ώστε να υπάρξει ομολογία του τελευταίου και μειωμένη ποινή.

Κομβικής σημασίας κρίνεται, επίσης, η καθιέρωση της ποινικής συνδιαλλαγής για τα οικονομικά εγκλήματα, με παράλληλη διεύρυνση του φάσματος των αδικημάτων, είτε κατά του Δημοσίου είτε κατά ιδιωτών. Στο πλαίσιο αυτό, προβλέπονται ποινές σε βαθμό πλημμελήματος (και ό,τι επιτρέπεται για τα πλημμελήματα, όπως η αναστολή εκτελέσεως της ποινής), υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι η ζημιά του Δημοσίου ή του εκάστοτε ιδιώτη θα αποκαθίσταται πλήρως. Στην ουσία καθίσταται ελκυστικότερο το πλαίσιο του «φέρτε πίσω τα κλεμμένα», καθώς κρίθηκε ότι ο οικείος νόμος του 2014 και οι προβλεπόμενες ποινές του, σε επίπεδο κακουργήματος, δημιουργούσαν αντικίνητρα.