Το Βερολίνο έβαλε φρένο στις ψευδαισθήσεις

Τέλος σε μια περίοδο ψευδαισθήσεων, τις οποίες καλλιεργούσε η κυβέρνηση για μια… ανέφελη μεταμνημονιακή περίοδο με μεγάλη ευχέρεια κινήσεων και τη δυνατότητα να ακυρωθούν οι περικοπές στις συντάξεις, έβαλε το Βερολίνο. Το συμβολικό «καψώνι» με την αναβολή εκταμίευσης της δόσης των 15 δισ. ευρώ ύστερα από το βέτο του γερμανού υπουργού Οικονομικών Ολαφ Σολτς, με πρόσχημα την πρωτοβουλία της Αθήνας να διατηρήσει τους χαμηλούς συντελεστές ΦΠΑ στο Ανατολικό Αιγαίο για έξι μήνες, δημοσιονομικού κόστους μόλις 28 εκατ. ευρώ, έδειξε τις προθέσεις της γερμανικής κυβέρνησης.

Οπως σημειώνουν πηγές της ευρωζώνης, πρόκειται για ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση ότι οι υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί πρέπει να υλοποιούνται και πως ακόμη και μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος οι θεσμοί, μέσω της «ενισχυμένης εποπτείας», θα ελέγχουν την πορεία υλοποίησής τους.

«Οι συμφωνίες με την Ελλάδα που έχουν ψηφιστεί ή πρόκειται να ψηφιστούν από την Bundestag πρέπει να εφαρμόζονται» υπογραμμίζει ευρωπαίος αξιωματούχος και προσθέτει με νόημα πως οι μειώσεις στις συντάξεις έχουν ενσωματωθεί στις αποφάσεις του Eurogroup για το χρέος και έχουν επικυρωθεί από τη γερμανική Βουλή.

Δεν είναι τυχαίο πως ο μετριοπαθής πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο, μετά την ολοκλήρωση του Συμβουλίου το βράδυ της Πέμπτης και αφού είχε προηγηθεί η γερμανική απαίτηση για τα ισοδύναμα, ήταν προετοιμασμένος να απαντήσει σε ερώτηση αναφορικά με τις συντάξεις και είχε ετοιμάσει γραπτή δήλωση. «Το τέλος του προγράμματος είναι πολύ κρίσιμο για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης. Είναι πολύ σημαντικό για την Ελλάδα να παραμείνει δεσμευμένη στις συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις» είπε χαρακτηριστικά.

Κινήθηκε στο ίδιο μήκος κύματος με τον κ. Σολτς, ο οποίος λίγες ώρες πριν ξεκινήσει το Συμβούλιο υποστήριξε πως «είναι σημαντικό να τηρηθούν οι συμφωνίες, όποια κυβέρνηση και αν υπάρχει στην Ελλάδα. Θα ήταν μεγάλο λάθος να αλλάξει το πρόγραμμα που έχει συμφωνηθεί».

Ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος γνώριζε για την πρόθεση της Γερμανίας να βάλει «πάγο» στη δόση. Είχε έτοιμα και παρουσίασε στους ομολόγους του ισοδύναμα μέτρα (περικοπές στον προϋπολογισμό του υπουργείου Αμυνας) που θα αποδώσουν 28 εκατ. ευρώ, ενώ δεσμεύτηκε πως ο ΦΠΑ θα αυξηθεί σε Μυτιλήνη, Λέρο, Κω, Σάμο και Χίο από την 1η Ιανουαρίου 2019. Είχε λάβει το μήνυμα και είχε ενημερώσει το Μέγαρο Μαξίμου ότι οι Γερμανοί κρατούν άκαμπτη στάση, γεγονός που δημιουργεί σοβαρό πολιτικό ζήτημα για την κυβέρνηση.

Και αυτό καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα κυβερνητικά στελέχη και βουλευτές της συμπολίτευσης διατείνονταν πως τον Σεπτέμβριο θα υπάρξει νέα διαπραγμάτευση και οι συντάξεις τελικά δεν θα κοπούν. Ομως, αν για τον ΦΠΑ ήταν πολύ εύκολο να βρεθούν ισοδύναμα, για τις εξοικονομήσεις από τη συνταξιοδοτική δαπάνη είναι εξαιρετικά δύσκολο έως απίθανο. Σύμφωνα με το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο που έχει ψηφίσει η Βουλή, κάθε χρόνο από το 2019 και μέχρι το 2022 προβλέπεται μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης από 2,8 έως και 3,1 δισ. ευρώ ετησίως. Συνολικά η δημοσιονομική συμβολή από το «κούρεμα» προσεγγίζει τα 12 δισ. ευρώ στην τετραετία.

Σε περίπτωση δε που η γερμανική γραμμή διατηρηθεί ως έχει (ενδεχόμενο που είναι και το ισχυρότερο), είναι εξαιρετικά πιθανό να δρομολογηθούν πολιτικές εξελίξεις το φθινόπωρο, καθώς η κυβέρνηση, όντας σε πτωτική τροχιά, δεν θα «αντέξει» την επισημοποίηση των περικοπών στις συντάξεις με την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2019.

Σε κάθε περίπτωση, την ολοκλήρωση του προγράμματος στις 20 Αυγούστου ακολουθεί ένα αυστηρό πλαίσιο επιτροπείας (επικυρώθηκε από τους υπουργούς Οικονομικών της ευρωζώνης) που έως το 2022 αφήνει ελάχιστα περιθώρια αυτονομίας και απομάκρυνσης από τα συμφωνηθέντα. Πιο αναλυτικά, στα βασικά του σημεία προβλέπει:

l Οι αποστολές των κλιμακίων θα πραγματοποιούνται ανά τρίμηνο και όχι ανά εξάμηνο όπως συνέβη κατά το παρελθόν με τις υπόλοιπες χώρες οι οποίες βγήκαν από πρόγραμμα. Η Κομισιόν θα εκδίδει τριμηνιαίες εκθέσεις «συμμόρφωσης» ενώ το ΔΝΤ θα βγάζει εξαμηνιαίες εκθέσεις. Στις αποστολές θα συμμετέχουν στελέχη της Κομισιόν, του Ταμείου της ΕΚΤ και του ESM.

l Οι ελληνικές αρχές έχουν την υποχρέωση να παρέχουν αναλυτικά στοιχεία στους τεχνοκράτες των θεσμών.

l Η κυβέρνηση ανέλαβε την υποχρέωση όχι απλώς να τηρεί τους γενικούς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, αλλά να εκπληρώσει όλες τις εκκρεμότητες που έχουν μείνει από το τρίτο μνημόνιο, με βασικότερη την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ κατ’ έτος για την επόμενη τετραετία.

l Σε περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώσει ότι η οικονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση έχει σημαντικές δυσμενείς επιπτώσεις στη σταθερότητα της ζώνης του ευρώ, μπορεί να συστήσει στην Ελλάδα «να λάβει προληπτικά διορθωτικά μέτρα» όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στον Κανονισμό 472/2013 περί «ενισχυμένης εποπτείας».

l Τα 600 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο από τα κέρδη του ευρωσυστήματος επί ελληνικών ομολόγων θα επιστρέφονται στην Ελλάδα μόνο ύστερα από θετική αξιολόγηση των θεσμών στο πλαίσιο των τριμηνιαίων ελέγχων.

l Ο ESM θα έχει τον πρώτο λόγο στη διαχείριση του «μαξιλαριού ασφαλείας» των 24,1 δισ. ευρώ καθώς θα ενημερώνεται και θα ελέγχει κάθε κίνηση κεφαλαίων. Να σημειωθεί πως μετά την εμπλοκή στο τελευταίο Eurogroup ο ESM θα αποδεσμεύσει την τελευταία δόση των 15 δισ. ευρώ μέσα στο πρώτο 10ήμερο του Αυγούστου.

Εκλεισε οριστικά κάθε παράθυρο συμμετοχής της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Μετά το πέρας του Eurogroup, το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ κ. Μπενουά Κερέ αρχικά θύμισε τη δήλωση του κ. Μάριο Ντράγκι πως η Ελλάδα μπορεί να πάρει μέρος στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης μόνο αν έχει το waiver (κατ’ εξαίρεση αποδοχή των ελληνικών ομολόγων για παροχή ρευστότητας), για να προσθέσει: «Το waiver δίνεται μόνο σε μια χώρα που βρίσκεται σε πρόγραμμα και η ενισχυμένη εποπτεία δεν είναι πρόγραμμα». Βέβαια υπήρχε μια πολύ μικρή πιθανότητα να προλάβει η Ελλάδα να συμμετάσχει στο QE μέχρι τις 20 Αυγούστου που τελειώνει το τρίτο πρόγραμμα. Ομως, όπως διευκρίνισε ο κ. Κερέ, με την αλλαγή του χρονοδιαγράμματος για τις εγκρίσεις από τα εθνικά Κοινοβούλια είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει. Χάθηκε έτσι ακόμη μία ευκαιρία να σταλεί ένα θετικό μήνυμα στις αγορές. Γιατί αν η ΕΚΤ δεν αγοράζει ελληνικά ομόλογα είναι βέβαιο ότι αυτό επηρεάζει αρνητικά τους ιδιώτες επενδυτές. Και αυτό σε μια περίοδο κατά την οποία κυρίως στις ΗΠΑ, όπως φάνηκε στο ταξίδι των Ευκλείδη Τσακαλώτου – Γιώργου Χουλιαράκη σε Βοστώνη και Νέα Υόρκη, τα στελέχη των επενδυτικών οίκων είναι «κουμπωμένα». Η στάση τους θα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό και από την ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους που θα δημοσιοποιήσει το ΔΝΤ μετά τις 27 Ιουλίου ως μέρος της έκθεσης του άρθρου 4.