Η σιωπηλή και ύπουλη κολπική μαρμαρυγή

Ως «σιωπηλή νόσος» χαρακτηρίζεται η κολπική μαρμαρυγή –ένας τύπος αρρυθμίας και η πιθανότητα εμφάνισής της αυξάνεται με την ηλικία –καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματά της δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά. Οι συνέπειές της, ωστόσο, είναι τόσο σοβαρές που κάνουν ηχηρή την ανάγκη για πρόληψη και αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί τον δεύτερο σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου εκδήλωσης εγκεφαλικών, μετά την υψηλή αρτηριακή πίεση.

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια χαρακτηρίζονται από πολλούς ως μια παγκόσμια επιδημία με τεράστιες επιπτώσεις στην υγεία και στην κοινωνία, καθώς σχετίζονται με υψηλά ποσοστά θανάτων και αναπηριών αλλά και πολύ υψηλές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης.

Συγκεκριμένα, η κολπική μαρμαρυγή εκτιμάται ότι αυξάνει τον κίνδυνο εκδήλωσης αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων κατά τρεις έως πέντε φορές και ότι συνδέεται με το ένα τέταρτο περίπου των συνολικών ισχαιμικών εγκεφαλικών. Θα πρέπει να αναφερθεί πως τα εγκεφαλικά που σχετίζονται με την κολπική μαρμαρυγή είναι τα πιο σοβαρά, με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτων και μόνιμων αναπηριών.

Η πιθανότητα εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής αυξάνεται με την ηλικία. Σύμφωνα με έρευνα του King’s College London για λογαριασμό της Stroke Alliance for Europe (SAFE), λόγω της γήρανσης του πληθυσμού στην Ευρώπη και της συσχέτισης της κολπικής μαρμαρυγής με την ηλικία, ο αριθμός των ασθενών στην Ευρώπη αναμένεται να αυξηθεί από 8,8 εκατ. το 2010 σε 17,9 εκατ. το 2060. Ωστόσο, ο προσυμπτωματικός έλεγχος δεν διενεργείται ακόμη σε τακτική βάση και από τις ευρωπαϊκές μελέτες διαπιστώνονται σημαντικά ποσοστά υποδιάγνωσης.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η κολπική μαρμαρυγή παραμένει μια «σιωπηλή» πάθηση. Πολλές φορές διαγιγνώσκεται μετά την εκδήλωση αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ή κάποιας άλλης σοβαρής επιπλοκής, γεγονός που καθιστά την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη αποφασιστικής σημασίας.

Μπορεί να είναι μόνιμη ή όχι, να διαρκεί δηλαδή από λίγα λεπτά έως και μεγάλο χρονικό διάστημα, και ο φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός να αποκαθίσταται μόνος του.

Τα ακριβή αίτιά της δεν έχουν απολύτως εξακριβωθεί. Η αρτηριακή υπέρταση, η στεφανιαία νόσος, η καρδιακή ανεπάρκεια, παθήσεις των βαλβίδων και του μυοκαρδίου, πνευμονοπάθειες, νόσοι του θυρεοειδούς και λοιμώξεις συγκαταλέγονται μεταξύ των συχνότερων αιτιών. Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις που δεν διαπιστώνεται κάποιο γνωστό αίτιο και τότε η κολπική μαρμαρυγή χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής.

Η υπέρταση είναι η κυριότερη αιτία εμφάνισής της και ως εκ τούτου η μείωση της πίεσης είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην κολπική μαρμαρυγή, ιδίως όταν ο ασθενής λαμβάνει αντιπηκτική αγωγή, γιατί βοηθά στη μείωση του κινδύνου για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ενωση εκδηλώνονται 1,8 εκατομμύρια νέα περιστατικά εγκεφαλικών που σχετίζονται με 624.000 θανάτους, μεγάλα ποσοστά αναπηρίας, απώλεια παραγωγικότητας και χαμηλή ποιότητα ζωής τόσο για τους ασθενείς όσο και τις οικογένειές τους. Η δαπάνη για τη θεραπεία των εγκεφαλικών στην Ευρωπαϊκή Ενωση ανέρχεται στα 38 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας, τις ανάγκες φροντίδας κ.λπ.

Στην Ελλάδα καταγράφονται κάθε χρόνο 32.585 νέα περιστατικά αγγειακής εγκεφαλικής νόσου, τα οποία αποτελούν την πρώτη αιτία αναπηρίας στη χώρα μας, με συνολικές άμεσες υγειονομικές δαπάνες 0,563 δισ. ευρώ και έμμεσες δαπάνες 1 δισ. ευρώ.

Οι επιπτώσεις των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων ξεπερνούν κατά πολύ την οικονομική διάσταση. Οι ασθενείς παρουσιάζουν συχνά μακροχρόνια αναπηρία, μεταξύ άλλων προβλήματα κινητικά, όρασης, ομιλίας, μνήμης, διαταραχές προσωπικότητας, κόπωση και κατάθλιψη.

Η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο της εκστρατείας ευαισθητοποίησης των ασθενών για την έγκαιρη διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής, συνιστά τη συχνή παρακολούθηση των καρδιακών παλμών. Με τον τρόπο αυτόν μπορεί να εντοπιστεί έγκαιρα το πρόβλημα και να μειωθεί η πιθανότητα εκδήλωσης εγκεφαλικού επεισοδίου.

Οσοι θέλουν να παρακολουθούν τους καρδιακούς παλμούς τους, μπορούν να τους μετρούν πιέζοντας δύο δάχτυλα στον καρπό τους και καταγράφοντας τα αποτελέσματα δύο φορές την ημέρα, για δύο εβδομάδες. Οσοι έχουν ακανόνιστο σφυγμό, ενδέχεται να οφείλεται στην κολπική μαρμαρυγή και θα πρέπει να απευθυνθούν στον γιατρό τους.

Αντιμετώπιση με αντιπηκτική αγωγή

Η αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής στοχεύει:

– στον έλεγχο του αριθμού των σφίξεων,
– στην επάνοδο του καρδιακού ρυθμού στο φυσιολογικό, και
– στην πρόληψη σχηματισμού θρόμβων που θα μπορούσαν να αποκολληθούν και να προκαλέσουν αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια με αντιπηκτική αγωγή.

Η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής, από το στόμα, για προστασία ασθενών με κολπική μαρμαρυγή έναντι αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων καθορίζεται από την παρουσία συγκεκριμένων παραγόντων θρομβοεμβολικού κινδύνου, όπως είναι η ηλικία, ο διαβήτης, η καρδιακή ανεπάρκεια, η υπέρταση, προηγούμενο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παλαιό έμφραγμα μυοκαρδίου, περιφερική αρτηριακή νόσος. Το 90% των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή πρέπει να λαμβάνουν θεραπεία με αντιπηκτικά φάρμακα για πρόληψη αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων.

Τα νεότερα από του στόματος αντιπηκτικά έχουν πιο στοχευμένη δράση, λιγότερους περιορισμούς και ανώτερο προφίλ πρόληψης εγκεφαλικών και μείζονος αιμορραγίας σε σχέση με τις παλαιότερες θεραπείες.